Presentator Mandy Woelkens: ‘Jezelf mogen zijn is een ondergrens van menselijkheid’

Ze was onder meer hoofdredacteur van LINDA.meiden en was als presentator jarenlang te zien en horen op de tv en radio. Sinds vorig jaar presenteert journalist Mandy Woelkens (36) elke zondagavond het radioprogramma Met Mandy!, waarin ze gasten aan het woord laat met ‘mooie, belangrijke en inspirerende verhalen’. Als zwarte queer vrouw merkt ze dat haar identiteit en haar werk als journalist nooit helemaal van elkaar gescheiden kunnen worden. Ze gebruikt haar podium om te blijven hameren op een inclusievere Pride en betere representatie van de héle lhbti+-gemeenschap.

Over Pride klinkt vaak de klacht dat het te veel een feestje zou zijn geworden, ten koste van de inhoud. Zie jij dat ook zo?

“Ja en nee. Binnen een deel van de queer community leeft volgens mij nog wel het besef dat Pride niet alleen maar dansen op een boot is, maar ook een protest. Maar een ander deel lijkt gestopt met strijden. Dan heb ik het vooral over witte gay mannen van een zekere leeftijd. Ik zeg niet dat voor hen alles is gefixt: een kinderwens is voor gay mannen in Nederland bijvoorbeeld nog steeds erg lastig te realiseren. Maar ze worden in de media goed gerepresenteerd en politiek is er voor hen veel veranderd. Vergelijk dat met de emancipatie van trans mensen, en zeker die van zwarte trans vrouwen: voor hen is er nog veel om voor te strijden.”

Het gaat tijdens Pride ook vaak over de rol van bedrijven, die goede sier maken met campagnes of meebetalen aan feesten en parades. Welke rol zouden bedrijven volgens jou moeten hebben tijdens Pride?

“Ik denk dat sommige bedrijven die Pride steunen, zich eens moeten afvragen in hoeverre hun steun echt is, of alleen een performance. Do you practice what you preach? Is je organisatie echt inclusief en is iedereen welkom, of sponsor je Pride alleen voor de bühne? Doordat Pride steeds commerciëler werd, hing er ook een soort roze wolk boven, zo van: kijk eens hoe goed we het doen in Nederland, hoe open en progressief we zijn. Terwijl dat lang niet altijd klopt: queer mensen zijn nog onveilig en krijgen vaker met agressie te maken dan een paar jaar geleden.”

Amazon en Meta, het bedrijf achter Facebook en Instagram, trekken hun financiële steun aan de Amsterdamse Pride in. Wat betekent dat volgens jou?

“Dat is wat ik bedoel met performance. Het bewijst met terugwerkende kracht dat die bedrijven de lhbti+-gemeenschap niet echt belangrijk vonden. Het hoorde voorheen bij de tijd en iedereen steunde het, dus dan steunden zij het ook. Maar zodra lhbti+’ers onder druk komen te staan en de Amerikaanse president zelfs woorden verbiedt, geven zij als eersten toe aan de druk en trekken zich terug. Terwijl het juist nu belangrijk was geweest om een statement vóór de queer gemeenschap te maken.

Mensen denken misschien: er zijn grotere dingen in de wereld om ons druk om te maken, maar we mogen onze medemenselijkheid nooit vergeten. Als iemand anders er niet mag zijn op diens, haar of zijn eigen manier, dan doet dat ook af aan wie jij bent. En als iemand, weet ik veel, een X in diens paspoort wil, dan pakt dat niets af van jou. Jij mag dan nog steeds zijn wie je bent. Als je bang bent dat de rechten van queer mensen ten koste gaan van die van jou, moet je jezelf achter de oren krabben. Want anderen zichzelf laten zijn lijkt me toch wel een ondergrens van medemenselijkheid.”

Je hebt je in het verleden meermaals uitgesproken over het gebrek aan diversiteit in de media en aan inclusie tijdens Pride. Zelf ben je een van de weinige zwarte queer vrouwen in de media, met een groot podium. Voel je je geroepen om jouw positie te gebruiken voor zwarte en queer emancipatie?

“Ik weet niet of ik het zo zou noemen. Journalistiek is mijn werk en emancipatie is wat me bezighoudt, of ik nu aan het werk ben of niet. Ik heb ook niet echt een keuze: als ik ergens binnenkom, zien mensen meteen dat ik zwart ben en vrouw, en later misschien dat ik queer ben. Dus het is onmogelijk om mijn werk en identiteit van elkaar los te trekken.

Mijn perspectief als zwarte queer vrouw is niet belangrijker dan dat van bijvoorbeeld een witte vrouw van vijftig. Maar het is wel ondervertegenwoordigd en dat heeft gevolgen. Als 99 procent van de redacteuren van een blad of een tv-programma wit is en een diploma heeft en ouders met geld, dan zie je heel veel perspectieven over het hoofd. Hoe ga je dan iets maken wat bij een divers publiek aanslaat? Ik zou graag willen zeggen dat de representatie van gemarginaliseerde mensen in de media supergoed was en dat het enorm de goede kant op gaat, maar dat is gewoon niet zo.”

Dat geluid klonk een paar jaar geleden ook al. Is het echt niet aan het verbeteren?

“Niet zoveel als ik had gehoopt. Ik vind heel veel redacties heel lui in wie ze uitnodigen. Ik kan geen talkshow aanzetten of ik zie dezelfde namen: Jan Slagter, Angela de Jong. Ik snap dat het om kijkcijfers gaat, maar jeetje, zoek even verder. Er zijn ook andere mensen die interessante dingen te zeggen hebben. Maar als die nooit gevraagd worden, als er nooit ruimte wordt gemaakt, dan komen die verhalen ook nooit aan bod. Als redacteuren twee seconden langer zoeken, dan vinden ze die mensen wel.”

Vind je het in dat opzicht een misser van OneWorld dat we jou benaderden voor dit interview, als deel van een drieluik met bekende queer ‘boegbeelden’?

“Wel een beetje. Ik heb er ook even over getwijfeld. Ik dacht: moet ik nu alweer ruimte innemen? Ik vind dat ik al genoeg ruimte inneem. Er zijn zoveel andere mensen die nieuwe, interessante dingen te zeggen hebben over queer emancipatie. Maar vanwege de andere namen (trans model Rikkie Kollé en intersekse theatermaker Marleen Hendrickx, red.) vond ik dat ik ja moest zeggen. Hun perspectief is heel anders dan het mijne. En zij zijn allebei niet zwart.”

Rikkie Kollé en Marleen Hendrickx wezen allebei op de raakvlakken tussen lhbti+-haat en andere vormen van discriminatie, zoals racisme. Jij hebt je daar in het verleden ook meermaals over uitgesproken. Is dat voor jou onderdeel van Pride?

“Dat is zeker een deel van Pride. Racisme hangt zo erg boven alles in de samenleving: het ís de samenleving. Hetzelfde geldt voor moslimhaat, dat is zo genormaliseerd dat ik het soms niet eens meer benoem, terwijl het een groeiend probleem is. Ik vind dat we ons daar als queer gemeenschap van bewust moeten zijn. Binnen onze community realiseert niet iedereen zich dat we Pride hebben dankzij zwarte trans activisten in de VS. We zouden meer moeten stilstaan bij waar we vandaan komen en hoe we hier zijn gekomen. Want het is in veel landen nu makkelijker om queer te zijn dan ooit, maar we vergeten soms aan wie dat te danken hebben.”