‘Hoe lang gaan we nog verbaasd zijn over racisme?’

Het is een gedachtekronkel waar de Vlaamse media zich vaak op laat betrappen: als evenementen of programma’s geen diversiteit aan mensen bereiken, gaat men zoeken naar waarom ‘de andere’ niet komt of niet kijkt/luistert. In plaats van op zoek te gaan naar de organisatoren of makers die er wél in slagen iedereen te bereiken en daarvan te leren hoe het moet. Of in plaats van de zogezegde afwezigen te bevragen wat die ‘witte festivals’ dan hebben gedaan of niet gedaan om een betere mix in hun publiek te bekomen.

Deze week las ik het verhaal van Sarah en haar zus, die op Pukkelpop werden nageroepen, geduwd, betast, een drankje over zich heen kregen en tenslotte een liedje over Congo. Een liedje over handjes kappen wel te verstaan. Daar bleef het niet bij, wat racistische praat betreft.

Toen een witte schrijfster vorige week de media haalde door aan te kondigen dat ze naar Costa Rica verhuist vanwege het dagelijkse racisme dat haar zuiderse partner en hun kinderen in Vlaanderen te beurt valt, was de reactie nagenoeg hetzelfde. Verbazing. Iedereen reageert verbaasd, behalve 90 procent van de mensen met migratieroots. Want zij maken het zelf mee. Er is weinig reden om nog verbaasd te zijn.

Hoewel ook nu weer een deel van de boosheid gericht wordt op de slachtoffers. Ik hou mijn hart vast als ik denk hoe een 19-jarig meisje om moet gaan met alle haatreacties die ook nu weer vlotjes vloeien. Ik heb er zelf de afgelopen jaren een punt van gemaakt om mij, telkens als ik racisme aanklaag, te richten op een systeem of instelling en weg te blijven van het persoonlijk shamen van daders. En dat was heus niet altijd gemakkelijk.

Dit soort situaties doen zich voor net omdát we ze telkens reduceren tot losstaande gevallen. Net omdát we blijven beweren dat het incidenteel is en niet systematisch. Terwijl ik heel goed weet, uit eigen ervaring en de honderden getuigenissen die ik nog steeds wekelijks binnenkrijg, dat racisme alomtegenwoordig is. Mensen met een migratieachtergrond en in dit geval specifiek zwarte mensen, en nog specifieker zwarte vrouwen, moeten met een boel zaken rekening houden waar een ander geen seconde bij stilstaat. Wanneer vriendinnen uit de goeie ouwe Kempen me vragen om nog eens mee op stap te gaan denk ik wel tien keer na. Ik weet dat een feestje met overwegend witte mensen waar gedronken wordt niet veilig is voor mij. Zelfs op iets onschuldigs als een trouwfeest weet ik dat ik de pineut zal zijn. Keer op keer moeten wij ons schrap zetten als we ons in die omgevingen bewegen. En keer op keer worden we als zeurderig, flauw of ‘overdrijvers’ afgeschilderd als we om die reden weigeren.

2. Festivals die overwegend witte festivalgangers aantrekken, ook al programmeren ze een artiest als Kendrick Lamar (één van de meest uitgesproken muzikale stemmen in debatten over racisme), moeten aan zelfreflectie doen. Het is echt niet goed genoeg om wat hiphop te programmeren, en te zeggen dat ‘iedereen welkom is’. Als iedereen welkom is, moet je dat ook voélen. Ik zeg hetzelfde in vormingen die ik geef aan bedrijven: het generische zinnetje ‘wij discrimineren niet op basis van sekse, leeftijd, handicap, afkomst et cetera’ onderaan een vacature plakken is niet genoeg. Ik lees liever ‘wij zullen actief racisme, seksisme, able-isme et cetera bestrijden en tolereren dit niet in onze werking’. Voor je nu zegt: ja maar we zijn hier in Vlaanderen dus dat het publiek op zomerfestivals overwegend ‘Vlamingen’ zijn is doodnormaal, even dit: 65 procent van de jongeren (-25) in Antwerpen heeft migratieroots en in alle andere grote steden loopt dat percentage ook in de tientallen. Vlaanderen en wat ‘Vlaams’ is, is volop in verandering.

Ik kan alvast beloven dat ik wanneer ik dit weekend Bomboclat host, op Gonewest of een ander evenement spreek of gewoon in het publiek sta tijdens een van de vele festivals en concerten die ik bijwoon, dit gedrag niet zal dulden. Ik voel me daarin gesteund door de organisatoren die me uitnodigen en de mensen met wie ik me omring. We moeten echt actief een lijn in het zand trekken. Het festivalseizoen is nog niet voorbij.

Dit artikel verscheen eerder op Charliemag.be.