Mensenrechten

Heimelijke activist, laat je horen!

In iedereen schuilt een activist. Een bezield handboek over hoe je uit je schulp kunt kruipen, geschreven door een (ex-)huiskameractivist. “We hebben wél macht.”

Door 20 april 2018
activisme activist discriminatie economie Kunst & cultuur literatuur macht
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Je vindt dat veel dingen in deze wereld oneerlijk in elkaar zitten. Urenlang discussieer je over hoe het anders zou kunnen. Je wilt iets doen, maar weet niet goed hoe. En je stoort je aan die onmacht. In haar nieuwe boek Practivisme legt Eva Rovers (39) uit hoe je als activist uit je schulp kunt kruipen, en die onmacht onderuit kunt halen. Heimelijke activisten, laat je horen!

Dit handboek moest er komen, want “in iedereen schuilt een activist”, zegt Rovers. In haar zonovergoten appartement in Amsterdam, vertelt ze dat ze zelf ook altijd een heimelijke activist was. “Als historicus ben ik normaal gesproken bezig met het verleden. Natuurlijk had ik altijd wel ideeën hoe we dingen anders konden aanpakken. Toch liet ik dat aan anderen over. Ik was een huiskameractivist. In tijden van Trump, Brexit en de halfslachtige aanpak van klimaatverandering voelt het urgenter dan ooit, ik móést iets doen.”

Opstand in serviceflat

Bladerend door de acht handreikingen in 139 pagina’s – een handzaam boekje, zodat je het bij je kunt dragen – lezen we verhalen van andere huiskameractivisten die, zoals Rovers het noemt, “over hun eigen schaduw heen zijn gesprongen”. Zo lezen we over een man van 94, die in opstand komt tegen het rendementsdenken in zijn serviceflat. De overstap van een eigen centrale keuken naar een cateraar – de bewoners was niets gevraagd – betekende meer efficiëntie, maar de bewoners vonden de geleverde maaltijden niet te eten. Dus mobiliseert hij zijn medebewoners. De media werden gebeld, en ondertussen ‘boycotten’ de ouderen de cateraar. Een wethouder bemiddelde en voorkwam dat het tot een rechtszaak kwam.
“

Alles heeft met elkaar te maken. Door op te staan tegen het probleem waar jij persoonlijk mee te maken hebt, sta je ook tegen dat grotere geheel op

Rovers: “Op het eerste gezicht lijkt dit misschien een onschuldig voorbeeld. Maar voor mij staat het symbool voor niet mopperen maar iets dóén. Dat kan gerust op kleine schaal zijn.” Bovendien staat dit voorbeeld niet op zichzelf: “Het is een symptoom van het grotere systeem. Door op te staan tegen het probleem waar jij persoonlijk mee te maken hebt, sta je ook tegen dat grotere geheel op.”

Economie dicteert

Wat dat grotere geheel dan is? Rovers’ groene ogen staan fel: “Ik denk dat we in een wereld leven waarin lange tijd economisch denken de boventoon heeft gevoerd. Daardoor zijn veel andere waarden ondergesneeuwd. Sinds de jaren ’80 is er een neoliberaal beleid gevoerd. We zijn geïndoctrineerd met het idee dat economische groei het hoogste doel is. Politici luisteren meer naar bedrijven dan naar burgers. Oftewel: de economie dicteert de politiek. Daardoor raakt de democratie uitgehold. En je kunt zien wat ervan terecht komt: klimaatverandering, vervuiling, ongelijkheid. Dit gaat de spreekwoordelijke 99 procent van de bevolking aan. En de disproportioneel rijke elite verdient eraan.”
Eva RoversBeeld: Niels Vlug
We hebben het idee dat er geen alternatief is, en dat we als burgers toch niets kunnen veranderen. Dat de wereld nu eenmaal ‘zo in elkaar zit’. Margaret Thatchers ‘there is no alternative’ is springlevend. Maar er is dus wél een alternatief, stelt Rovers: “Het ideaal moeten we zelf bedenken. Uit het boek blijkt natuurlijk wel waar mijn eigen voorkeur ligt, maar iedereen heeft eigen idealen. Ook binnen het kapitalisme, binnen marktwerking, kunnen we als burgers bepalen hoe we onze samenleving willen inrichten. We moeten weer voelen dat we invloed hebben, want die hebben we. We hebben wél macht. Ik hoop echt te bereiken dat mensen dat weer beseffen. We moeten onze stem laten horen, op elke mogelijke manier.”

Samen sterk

Al die stemmen opgeteld kunnen iets betekenen. “We hebben elkaar. Een van mijn punten is ook: doe het samen, dan sta je sterker. Sluit je bijvoorbeeld aan bij een organisatie die staat voor jouw idealen.”
“

Je bent meestal ergens tegen. Maar dat betekent ook dat je ergens vóór bent

Daarvoor is fysiek in actie komen noodzakelijk. Een berichtje op sociale media zal niets veranderen. Als je bij elkaar komt met de mensen die staan waar jij voor staat, als je de straat opgaat, dán voel je de macht die je gezamenlijk hebt, zegt Rovers. “Dat was eigenlijk de aanleiding voor dit boek: op een eerder essay waarin ik betoogde dat we ons hebben laten verblinden door de marktideologie en in slaap gesust zijn, kreeg ik veel reacties: heel veel mensen waren even bezorgd als ik. Maar die heimelijke activisten weten niet van elkaars bestaan af. We moeten onszelf zichtbaar maken voor elkaar en ons verenigen.”

Maar actievoeren is niet makkelijk. “Een van de dingen die ikzelf lang geleden heb geleerd, is dat boosheid alleen niet werkt. Daarom luidt een van de adviezen: wees boos, maar heb ook lol.” In haar boek vinden we het voorbeeld van de ‘schaliegasoma’s’: Britse oma’s die protesteren tegen boringen naar schaliegas, maar dat met veel humor doen: ze gaan met schorten voor en plumeaus in de hand de straat op, en delen scones uit aan iedereen die wil luisteren. Rovers: “Je bent meestal ergens tegen. Maar dat betekent ook dat je ergens vóór bent. Deze vrouwen zijn tegen gasboringen, maar nog veel meer vóór behoud van hun leefomgeving. Wanneer je het omdraait, zullen meer mensen luisteren. Zeg welke waarde je wilt beschermen. En humor voorkomt dat je opbrandt: van constant woedend zijn raak je uitgeput.” Want je hebt een lange adem nodig. Protesteren gaat niet over één nacht ijs. Daarom ook: heb geduld.

Durf te denken

Iedereen heeft het in zich om een activist te zijn, volgens Rovers. Toch is ze wel streng. Je moet wel durven nadenken: ‘’Niet stemmen en tegelijkertijd enorm mopperen op de politiek, dat klopt niet. Ook als je het vanzelfsprekend vindt dat een retourtje Barcelona bijna niets kost, denk je volgens mij niet goed na.”

Het eerste hoofdstuk heet dan ook ‘Durf te denken’: “Het lijkt tegenwoordig of we overal recht op menen te hebben en niets hoeven. Maar ik wil mensen ook wijzen op de keerzijde van hun vrijheid: verantwoordelijkheid. Denk na en dóé iets.  ‘Durf te denken’ betekent ook: durf te denken hoe de wereld eruit zou kunnen zien, geloof dat er wél een alternatief is.

Is ze zelf nu huiskameractivist-af? 

Rovers: “Ik vind dat ik nog steeds te weinig doe. Ik zou wel meer protesten willen bijwonen, vaker de straat op willen.” Later, milder: “Maar iedereen moet het vooral op zijn eigen manier doen: er zijn vele vormen van protest. Een soepfabriek beginnen tegen voedselverspilling is óók protest. Met een groepje mensen een aandeel Shell om ze onder druk te zetten hun koers inzake het klimaat te veranderen, is óók protest. Ik ben onderzoeker en wilde beschrijven hoe je als gewone burger in opstand kunt komen. Nu wil ik dat zelf weer in de praktijk brengen. Dit boek is pas het begin: mijn volgende stap is misschien proberen al die verschillende groepen te verenigen, á la de Belgische burgerbeweging Hart Boven Hard.’’

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons