‘Soedanese vrouwen verzetten zich al jaren’

Maar de demonstraties zijn niet voorbij: de betogers zetten door totdat de militairen plaatsmaken voor een burgerregering. Beelden van de opstand werden massaal gedeeld op social media; in het bijzonder een video van de 22-jarige Soedanese Alaa Salah. Zij riep mede-demonstranten vanaf het dak van een auto toe. En zij is niet de enige: opvallend veel vrouwen staan voorop bij de protesten. Hoe komt dat, en wat drijft hen?

Heb je zelf ook gedemonstreerd?
“Ja, sinds december ga ik zo vaak mogelijk de straat op, afhankelijk van hoe hard het er die dag aan toe gaat. Een paar weken gelden werd ik opgepakt en meegenomen door veiligheidsdiensten in hun witte Toyota’s. We moesten op de grond zitten en ze sloegen willekeurig in het rond. En dit zijn de mensen (militairen en leiders van de veiligheidsdiensten, red.) die nu zeggen dat ze aan onze kant staan! Moeten we dat geloven?”

In de media lees je dat in Soedan een ‘vrouwenrevolutie’ plaatsvindt, omdat het verzet wordt geleid door vrouwen. Zie je dat inderdaad zo?
“Internationaal lijkt er een en al verbazing over de Soedanese vrouwen die demonstreren: ‘Wat een verrassing: ze gaan de straten op!’. Alsof we onder een steen vandaan komen waar we al die tijd vastzaten. Dat is de westerse blik. Soedanese vrouwen verzetten zich al jaren! En op straat demonstreren is slechts één vorm van dat verzet. Soedanese vrouwen hebben zich altijd in allerlei vormen verzet. In 1989 (toen Bashir zelf een staatsgreep leidde, red.) en ook in de aanloop naar deze uitbarsting. Niemand heeft ons weggestopt, dus mensen hoeven niet zo verbaasd te zijn dat we nu de straat op gaan.”

Is het protesteren zelf een daad tegen die heersende patronen?
“Alleen al door als vrouw de straat op te gaan, door die publieke ruimte te claimen, verzetten we ons tegen de morele codes. We voelen dat we dit eigenlijk niet ‘horen’ te doen, tot zo laat buiten blijven en demonstreren. Maar we doen het toch.”

Hoe voel jij je nu Bashir is afgezet?
“Bijna mijn hele leven heb ik onder het bewind van Bashir geleefd, maar ik heb nog nauwelijks tijd gehad om zijn vertrek te vieren. We hebben ons zo lang verzet en nu is de ene militaire stroman voor de andere ingeruild. Toch dacht ik toen ik vanmorgen wakker werd: het is een nieuwe dag. We zijn er nog niet, maar het verzet is springlevend.”

Want de demonstraties gaan door?
“Jazeker! Ik doe al meer dan tien jaar mee aan demonstraties, maar de protesten zoals ze nu plaatsvinden heb ik niet eerder meegemaakt. Sinds zaterdag 6 april is er een massale sit-in (voor het gebouw van de veiligheidsdiensten in Khartoum, red.) en die gaat gewoon door – ook nu Bashir weg is. Drie woorden worden er gezongen: vrijheid, vrede en gerechtigheid. Onze eisen zijn onveranderd.”

Welke veranderingen wens je voor de vrouwen in Soedan?
“Bovenaan het lijstje van vrouwenrechten staat vrijheid. Als vrouw in Soedan kun je altijd het doelwit worden van een wet of een verbod. Vrouwen die willen doorleren, proberen te werken, of die worden gediscrimineerd. Soms worden we bestraft voor zoiets simpels als een sjaal die van een hoofd glijdt. Een vrouwelijke demonstrant is opgepakt voor de manier waarop ze liep. Ze zou een uitdagend loopje hebben gehad. Zo kleinerend!”