Minister Bruins, regel PrEP via de zorgverzekering

De overheid blijft volledige vergoeding van PrEP uitstellen, schrijft Antony Oomen. Inmiddels kabbelt de Nederlandse hiv-epidemie onnodig maar volhardend voort, met gemiddeld twee nieuwe infecties per dag.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Als het niet zo bedroevend was, zou je de geschiedenis van PrEP in Nederland een politieke grap kunnen noemen, gekenmerkt door ambtelijke weerstand, gebrek aan politieke fantasie en steeds dichtslaande deuren. Een soap, waarvan in de laatste aflevering bekend werd dat een in juli 2018 (eindelijk!) aangekondigd landelijk PrEP-project pas in de herfst van 2019 kan starten.

Hierop stuurden belangenorganisaties minister Bruins van Medische Zorg vlak voor de kerst hun vierde gezamenlijke brandbrief. In het steeds maar weer op de langere baan schuiven van een toegankelijke PrEP-regeling herkennen zij een cynisch patroon.

In het steeds maar weer op de langere baan schuiven van een toegankelijke PrEP-regeling herkennen belangenorganisaties een cynisch patroon

Laten we dit patroon eens onder de loep nemen, met het besef dat de Nederlandse hiv-epidemie ondertussen onnodig maar volhardend voortkabbelt, met gemiddeld twee nieuwe infecties per dag. Dat zijn er 570 sinds 27 maart 2018, de dag dat de Gezondheidsraad de minister voor Medische Zorg adviseerde over beschikbaarstelling van PrEP. De overheid heeft een urgente rol in het aanbieden van PrEP aan risicogroepen, oordeelde de raad.

Pas op 11 juli vorig jaar, minder dan twee weken voordat in Amsterdam de Internationale Aids Conferentie AIDS2018 van start ging, kwam minister Bruins voor de dag met zijn besluit over PrEP. Het was zijn voornemen om de komende vijf jaar via enkele GGD’s PrEP te verstrekken aan een beperkte groep van homoseksuele mannen met hoog risico op hiv.

Experts kritisch over nieuwe vergoeding van hiv-preventiepil PrEP

Men hoeft zich niet te verbazen over het feit dat de VVD-minister invoering van PrEP vooral presenteerde als een vorm van kostenbesparing. “Hiermee besparen we na vijf jaar circa 33 miljoen euro op hiv-behandelingen”, pochte hij. In de doelgroep voor PrEP herkent hij eerder potentiële kostenposten dan volwaardige burgers die zorgdragen voor hun seksuele gezondheid, zo reageerde Linda Duits, wetenschapper en PrEP-activiste.

Wat gaat er wel goed?

Nog maar drie jaar geleden was legale PrEP er alleen bij de GGD Amsterdam, die begonnen was het beschikbaar te stellen aan 376 mensen in het kader van de wetenschappelijke AMPrEP-studie.1 Een enkeling importeerde zijn pillen uit het buitenland, maar de kennis over PrEP was onder homo’s erg klein en onder politici en beleidsmakers leek de ambitie om daar wat aan te doen nul. In dit vacuüm ontstond eind 2015 de actiegroep PrEPnu.

In drie jaar zijn we gelukkig heel wat opgeschoten. De kennis over PrEP en de bereidheid het te gebruiken zijn enorm toegenomen. Dit is vooral te danken aan vindingrijke voorlichtingsactiviteiten van PrEPnu en scholingen aan professionals door Soa Aids Nederland. De Amsterdamse GGD vervult een voorbeeldrol en levert aan driehonderd mannen die op eigen kosten PrEP gebruiken integrale zorg in een programma bekostigd door de Gemeente Amsterdam. Her en der in Nederland wordt dit nagevolgd, ondanks afwezigheid van solide financiering.

Bovendien is de prijs van PrEP intussen drastisch gekelderd. PrEP is momenteel op doktersrecept verkrijgbaar voor prijzen variërend van €35 tot €67 voor 30 pillen. Hierdoor is het voor de meesten bereikbaar en velen hebben gelukkig al de weg naar hun huisarts gevonden voor zo’n recept. Maar in de plannen van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is nou net geen rol weggelegd voor de huisarts.

Blijft PrEP in Brazilië gratis met deze extreemrechtse regering?

Voor wat, hoort wat

Van geen enkele groep Nederlanders is het seksgedrag grondiger gedocumenteerd dan dat van homoseksuele mannen. Decennialang hebben homo’s deelgenomen aan wetenschappelijke onderzoekcohorten. Honderden academici zijn gepromoveerd op studies naar het bloed, het sperma, het seksuele gedrag, de gemoedsgesteldheid, de sociale status en wat al niet van Nederlandse mannen die seks hebben met mannen.

Van geen enkele groep Nederlanders is het seksgedrag grondiger gedocumenteerd dan dat van homoseksuele mannen

Deelname aan zulke studies is vrijwillig maar nooit vrijblijvend. Het duidelijkst zie je dit aan studies als AMPrEP en Discover bij GGD Amsterdam, waar deelnemers in ruil voor bloed, ziel en zaligheid als enigen in Nederland ‘gratis’ PrEP krijgen.

Vanaf de jaren 80 hebben talloze homo’s en biseksuelen, zowel intrinsiek als extrinsiek gemotiveerd, zo hun bijdrage geleverd aan een groter wetenschappelijk begrip van hiv en aids, en van letterlijk alle aspecten van de epidemie die twee decennia zo wreedaardig heeft huisgehouden onder hun gelederen.

En toen kwam er PrEP. Een gemakkelijke, effectieve en veilige manier om voorgoed gevrijwaard te blijven van het risico geïnfecteerd te worden met hiv en de altijd aanwezige vrees daarvoor. Maar wie had gedacht dat de politiek en de ambtenaren van VWS de mensen met het meeste risico op hiv de vruchten van deze wetenschappelijke doorbraak zomaar zouden gunnen, is van een koude kermis thuisgekomen.

Walk the talk

Breaking Barriers, Building Bridges luidde het optimistische motto van AIDS2018, maar onze minister voor Volksgezondheid en Sport had zich deze leus duidelijk nog niet toegeëigend. Hoezeer de hiv-epidemie hem eigenlijk koud laat, moge blijken uit zijn frappante afwezigheid bij ’s werelds meest prominente aidsconferentie.

Hoezeer de hiv-epidemie de minister eigenlijk koud laat, blijkt uit zijn frappante afwezigheid bij ’s werelds meest prominente aidsconferentie

Wie daar wel was, en tijdens de openingsceremonie sprak, is D66-minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Sigrid Kaag. Zij zegde genereus €10 miljoen toe voor internationale hiv-preventie, inclusief hiv-medicatie, voor kwetsbare groepen zoals mannen die seks hebben met mannen, drugsgebruikers, transgenders, jongeren en sekswerkers.

En, zo sprak mevrouw Kaag: “Ik ben verheugd te mogen aankondigen dat de minister van Volksgezondheid en Sport heeft besloten PrEP in Nederland te gaan financieren.” Luid gejubel was haar deel. We mochten erop rekenen, verzekerde de minister haar duizendkoppige gehoor, dat de Nederlandse regering “will walk the talk with you”.

Nu, aan het begin van 2019, kunnen we niet anders dan concluderen dat wat toen klonk als een veel te late, ietwat bombastische, maar evengoed lovenswaardige toezegging, een loze belofte is gebleken.

Dit is het patroon: de Nederlandse overheid geeft er keer op keer blijk van ambitie noch verbeelding (laat staan inlevingsvermogen) te bezitten waar het gaat om het – inmiddels haalbare – einde van de hiv-epidemie in ons land. Dat was in de jaren 90 zo en is niet veranderd. Steeds ging bureaucratisch geneuzel voor pragmatiek. Steeds was het het activisme van individuen, gemeenschappen en organisaties dat de boel in beweging kreeg. Een empathische minister zoals Els Borst bleek dan een onontbeerlijke schakel te zijn.

De Nederlandse overheid geeft er keer op keer blijk van ambitie noch verbeelding te bezitten waar het gaat om het einde van de hiv-epidemie

Brug naar Bruins

In hun brief van 23 december vragen Aidsfonds, COC, Hiv Vereniging, Nederlandse Vereniging van Hiv Behandelaren en PrEPnu minister Bruins alles in het werk te stellen om PrEP-verstrekking en medische begeleiding uiterlijk in het eerste kwartaal van 2019 beschikbaar te maken. Dat zal binnen zijn huidige plannen niet gaan, want hij wil de pillen centraal gaan inkopen via het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Dat moet via een Europese aanbesteding, wat weer eindeloos gaat duren.

Maar er bestaat zoals altijd een elegant eenvoudig en voor de hand liggend alternatief. Het kan met onmiddellijke ingang worden uitgevoerd. Regel PrEP via de zorgverzekering. We hebben de afgelopen jaren laten zien dat PrEP prima via de huisarts kan. En als minister Bruins dan ook nog de GGD’s naar ratio van budget voorziet voor de aanvullende zorg en monitoring conform de Amsterdamse GGD-standaard, maakt hij het leven niet alleen voor zichzelf en zijn staf makkelijker, maar zorgt hij er zonder gezichtsverlies voor dat tienduizenden Nederlanders opgewekter en optimistisch het nieuwe jaar beginnen.

  1. AMPrEP maakt deel uit van het Hiv Transmissie Eliminatie Amsterdam (H-TEAM)-consortium, dat in 2013 is opgericht door wijlen professor Joep Lange. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons