Interview

‘Mijn vaginisme draag ik de rest van mijn leven met me mee’

Bij vrouwen met vaginisme is penetratie onmogelijk. Het lichaam zegt ‘nee’, al wil het hoofd nog zo graag. Jacqueline van de Bilt vertelt over het overwinnen van haar eigen vaginisme en haar werk als coach van vrouwen met dit probleem.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Vaginisme is het onbewust aanspannen van de spieren rondom de vagina, waardoor gemeenschap onmogelijk is omdat dit te veel pijn doet. Ook het inbrengen van een tampon of een vinger is te pijnlijk. Vaginisme kan zowel ontstaan bij vrouwen1 die nog nooit geslachtsgemeenschap hebben gehad, als bij iemand die dit in het verleden wel heeft gehad. Uit onderzoek van Rutgers blijkt dat 6% van de vrouwen dit ooit heeft meegemaakt.

Impact

Dat gemeenschap (seks met penetratie) of het dragen van een tampon onmogelijk is voor vrouwen met vaginisme, kan een grote impact hebben op hun leven. Dit merkte Jacqueline van de Bilt (50) toen op haar negentiende vaginisme werd vastgesteld. “Ik wist wel dat ik geen tampon kon inbrengen, maar ik maakte de koppeling met gemeenschap toen niet. Pas toen de huisarts het uitlegde, kwam ik erachter dat er echt iets aan de hand was.”

We moeten niet onderschatten wat vaginisme doet met iemands gevoel van vrouwelijkheid

Het betekende voor Van de Bilt het begin van ruim zestien moeilijke jaren. “Ik voelde me heel rot omdat ik me geen normale vrouw voelde. Je voelt je ook geen goede vrouw omdat je iets niet kunt wat andere vrouwen wel kunnen. Ik wilde het gewoon opgelost hebben, maar ik wist niet hoe. Daardoor voelde ik me heel machteloos.” Van de Bilt spreekt open over haar vaginisme, maar ziet dat dit voor veel vrouwen lastig is. “Het is enorm pijnlijk. Op een bepaalde manier voelde ik me niet normaal. We moeten niet onderschatten wat vaginisme doet met iemands gevoel van vrouwelijkheid.”

De coach vergelijkt haar periode met vaginisme met een trauma, zoals het verliezen van een dierbare. “Ik heb het deels verwerkt, maar soms word ik nog steeds getriggerd. Het heeft een lange periode enorme impact op mijn leven gehad, van mijn 19e tot mijn 35e. De moeilijke ervaring van mijn eigen vaginisme draag ik de rest van mijn leven met me mee.” In haar werk lukt het haar om zich niet te laten leiden door emotie, maar als ze het heeft over haar eigen ervaring dan doet dit Van de Bilt nog veel.

Gevreesde pelotten

Pelotten in verschillende vormen en maten.Beeld: Lloydjane
De huisarts gaf Van de Bilt op haar negentiende een boekje mee met daarin informatie over de zogenoemde pelottenmethode2. Bij deze methode is het de bedoeling dat iemand met vaginisme leert om staafjes, die variëren in grootte, in de vagina in te brengen. “Ik snapte er geen hout van”, vertelt ze. “Als een vinger, tampon en penis niet lukt, waarom zou zo’n pelotte er dan wel in kunnen? Ik had het idee dat het heel pijnlijk zou zijn.”

De angst van veel vrouwen die Van de Bilt spreekt is dat het pijnlijk zal zijn om hun bekkenbodemspier3 op te rekken met pelotten, maar daar gaat iets verkeerd. “Bij oprekken denk je per definitie aan pijn. Je wordt gevraagd om iets doen wat je eng vindt – namelijk het inbrengen van iets in de vagina – én wat pijn doet. Dat zijn twee motivaties om absoluut geen hulp te zoeken.” De oplossing voor vaginisme is niet het oprekken, maar het ontspánnen van de spieren rondom de vagina. Dit is niet alleen een fysieke aangelegenheid, maar voor een groot deel ook een psychologische. Zelf heeft Van de Bilt uiteindelijk nooit de geadviseerde pelotten gebruikt, en ook in haar twaalf jaar als coach heeft ze deze nog nooit als behandelmethode ingezet. “Om iets toe te laten in de vagina is er opwinding nodig, en zelf kreeg ik juist een negatief gevoel van de plastic buisjes.”

Jacqueline van de Bilt (50).Beeld: Sunniva
Er zijn meerdere mogelijke oorzaken voor het ontwikkelen van vaginisme. Van de Bilt geeft vier hoofdoorzaken: negatieve beeldvorming die iemand heeft meegekregen in de opvoeding, een gebrek aan kennis over het lichaam, weinig kennis van seksualiteit en een algehele gespannenheid van het lichaam. Maar dat zijn niet de enige oorzaken. Vaginisme kan ook ontstaan na seksueel misbruik, omdat het lichaam zich dan letterlijk afsluit voor indringers. Ook is angst een mogelijke oorzaak. “Het kan dat iemand altijd schaamte heeft gehad over het lichaam, of heeft gehoord dat mannen bedreigend zijn”, legt Van de Bilt uit. Deze denkbeelden kunnen leiden tot het onbewust verkrampen van de bekkenbodemspier: vaginisme.

Praten als methode

Schaamte is bij veel vrouwen een belangrijke reden om vaginisme niet te delen met familie of vrienden. Toch durfde Van de Bilt het aan. “Op een gegeven moment heb ik het met een aantal vriendinnen gedeeld. Dat vond ik best moeilijk. Ze waren super lief, maar echt begrijpen deden ze het niet, dus ik voelde me erg eenzaam.” Omdat ze niet wist hoe ze haar vaginisme kon oplossen, besloot ze om verschillende psychologen, en lichaamsgerichte therapeuten en een seksuoloog te bezoeken, maar steeds zonder succes.

Tot ze in gesprek kwam met een vriendin bij wie ze zich erg vertrouwd voelde. “Haar mocht ik alles vragen. Dan gaf ze heel gedetailleerd antwoord op de vraag hoe ze bijvoorbeeld een vinger inbracht of een penis, en hoe zij het leuk krijgt tijdens seks.” Die details hielpen Van de Bilt in het overkomen van haar onwetendheid en angst. Na de openhartige verhalen probeerde ze zelf een vinger in te brengen. “Soms lukte dat, en als het niet lukte vertelde ze me nog meer in detail hoe het bij haar ging. Met de hulp van die vriendin en mijn toenmalige partner is het uiteindelijk gelukt om gemeenschap te hebben.”

Fijne, zachte seks is niet goed genoeg meer, het moet wild. Daardoor denken mensen misschien dat het niet goed is bij hen

Wilde seks

Veel vrouwen ontwikkelen vaginisme omdat ze een verkeerd beeld hebben van seks. “Ik had zelf ook sterk het idee dat gemeenschap ruw en hard zou zijn, net zoals teksten die je in liedjes hoort. Daar zingen ze dingen als ‘ik heb haar genomen’, maar dat leek me helemaal niet fijn”, vertelt Van de Bilt. “Tegenwoordig moeten we met zijn allen maar in de lampen hangen en de meest vreemdsoortige praktijken uithalen. Fijne, zachte seks lijkt niet goed genoeg meer. Daardoor denken mensen misschien dat het niet goed is bij hen.” Deze onzekerheid kan leiden tot een dusdanige angst dat iemand uiteindelijk vaginisme ontwikkelt, zowel mensen die nog nooit gemeenschap hebben gehad als mensen die dit al wel hebben ervaren.

Van de Bilt richt zich in haar werk op een combinatie van fysieke en psychologische oorzaken en gevolgen van vaginisme. “Eigenlijk heb ik de techniek van die ene vriendin overgenomen”, legt ze uit. “Doordat ik allerlei vragen aan haar stelde over mannen, seks en penetratie, bleek dat ik op sommige vlakken een verkeerd beeld had. Deze overtuigingen kwamen pas naar boven toen we er open over spraken.” Het open gesprek is in haar praktijk essentieel, want zo legt Van de Bilt bloot welke overtuigingen vrouwen met vaginisme soms hebben. Er kan sprake zijn van een gebrek aan kennis van het eigen lichaam, een overtuiging dat seks iets is om je voor te schamen, of de aanname dat mannen bedreigend zijn. Als die oorzaken aan het licht komen, kan worden gewerkt aan het ontspannen van de bekkenbodemspier om vaginisme te verhelpen.

Motivaties voor therapie

Bij Van de Bilt was de reden om hulp te zoeken haar gedachte dat er iets fysiek mis met haar was. “Zonder schaamte ging ik naar de huisarts, omdat ik dacht dat hij er op een medische manier iets aan kon doen. Ik had nooit gedacht dat mijn vaginisme iets psychologisch kon zijn en vond het ontzettend moeilijk om te begrijpen dat ik iets fysiek niet kon vanwege iets psychologisch.”

De twee meest voorkomende motivaties om naar de huisarts te stappen zijn volgens Van de Bilt de angst om een relatie te verliezen of de wens om op een natuurlijke manier zwanger te worden. “De angst om een ander kwijt te raken vind ik niet de beste reden om hulp te zoeken, je zou het beter voor jezelf kunnen doen. Bij een kinderwens is het lastig om vaginisme te behandelen omdat er dan een tijdsdruk achter zit. Dat bevordert de ontspanning die nodig is allesbehalve.” Uit schaamte en angst zoeken vrouwen vaak geen hulp zonder een motivatie die buiten henzelf ligt, en dat is volgens Van de Bilt erg jammer. “De beste motivatie zou zijn dat je zelf wil ontdekken hoe je lichaam in elkaar zit en wat je nodig hebt om iets toe te kunnen laten in je vagina.”

Uit schaamte en angst zoeken vrouwen vaak geen hulp zonder een motivatie die buiten henzelf ligt

Taboe

Het liefst zou Van de Bilt het taboe op seksuele problemen zien verdwijnen. “We laten nu alleen de leuke kanten van het verhaal zien, maar praten amper over slechte seksuele ervaringen of problemen.” Dit vindt ze vreemd, omdat we het wel openlijk kunnen hebben over andere negatieve aspecten van een relatie, zoals de frustratie wanneer een partner de afwas nooit doet of niet mee wil naar een feestje. “Als ik zie hoeveel steun ik heb gehad aan die ene vriendin, dan vind ik het jammer dat het in Nederland nog niet gangbaar is om seksuele problemen te bespreken.”

Zelf heeft Van de Bilt ook moeite gehad met het zoeken van de media. “Ik was bang voor wat mensen zouden denken. Het is een heel kwetsbaar onderwerp, en het doet nog steeds iets met me om het over mijn verleden te hebben.” Toch zocht ze de publiciteit op en besloot ze te gaan werken met vrouwen met vaginisme, om zo deze mensen te helpen. “Als er kleine successen worden behaald in de therapie of de gemeenschap lukt uiteindelijk, dan ben ik gewoon geroerd. Ik vind het heel bijzonder om daaraan bij te mogen dragen.”

Seksuoloog Ellen Laan: ‘Vaginale orgasmes bestaan helemaal niet’

  1. Ook mensen die zich niet identificeren als vrouwen, zoals transgender mannen of non-binaire mensen, kunnen een vagina hebben. ↩︎
  2. Pelottentherapie is een techniek met kunststof buisjes van oplopende grootte die vrouwen leren inbrengen om hun vaginisme te overwinnen. Wanneer een vrouw een in staat is een kleine pelotte in te brengen, wordt overgestapt naar een grotere, totdat de grootste pelotte ingebracht kan worden zonder pijn. ↩︎
  3. Bij vaginisme is sprake van een onvrijwillige aanspanning van de bekkenbodemspier. De bekkenbodemspier bestaat uit alle spieren die rondom de vagina, urinebuis en anus liggen. Wanneer deze aangespannen is, is de ingang van de vagina kleiner, waardoor het inbrengen van een tampon, vinger of penis niet mogelijk is. ↩︎

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons