‘Hiv en aids wil ik associëren met waardigheid en zorgzaamheid’

Verschillende organisaties die zich inzetten tegen hiv en aids, pleiten voor de Nederlandse verstrekking van PrEP, een hiv-preventiepil. Door deze pil te slikken voorkomen gebruikers dat zij hiv oplopen. In veel Europese landen wordt de pil vergoed; in Nederland niet. De Burundisch-Nederlandse Olave Nduwanje schrijft over het belang van de pil.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Hiv en aids associeer ik met de zonovergoten ziekenhuisgangen in Burundi. Gangen omheind met verkoelende bomen, zanderige grond en onberoerde gazons. Gangen zonder muren, bedekt met lichte, stalen platen. Ik denk dan terug aan onmogelijk magere lichamen, stil en klein, schuilend onder zware dekens van liefde, geborgenheid en bezorgdheid. Ik meende in hun vermoeide ogen vaak lichte verbazing te ontwaren.

Verbazing dat zij er zo bij lagen, dat dit echt was, dat zij werkelijk geveld waren door een onzichtbare vijand. Ik dacht ook schuld en schaamte te herkennen in hun houding en gedrag. Hoe zij bezorgde en verzorgende familieleden en vrienden het woord lieten doen over hun gezondheid, over hun dood, hun nalatenschap. Hoe zij de dokters lieten prikken, porren en trekken. Hoe zij mijn moeder en mij aankeken met dankbaarheid, alsof te zeiden: ‘bedankt dat jullie hier zijn om de last op mijn geliefden te verlichten’.

Orlando Boldewijn (17) zocht intimiteit, maar vond de dood

Mijn moeder en ik brachten pakketjes eten en geld mee naar zieke familieleden, aangetrouwd of niet, vrienden, kennissen en soms ook naar wildvreemden. Mijn moeder, in een felgekleurde boubou van bazin riche, haar nek, vingers en oren behangen met juwelen, vloekte ongegeneerd met de plechtige sfeer en sobere kledij van de aanwezigen. Ik schaamde me dan een beetje voor mijn moeder, voor hoe zichtbaar rijk ze was, voor hoe religieus ze deed over haar giften van geld en eten, voor de schaamteloze reclame die ze maakte voor mijn vaders politieke status en carrière.

Hiv en aids associeer ik ook met de dag dat mijn vader me, zowat bij de haren, uit de kast trok. Een dag waarop mijn ergste pubernachtmerries waarheid werden. Een ondoordringbare realiteit van afwijzing en woede over mijn liefde voor mannen. Mijn vader gaf me een ultimatum. Of ik zou mannen afzweren of ik werd verbannen. Beloven mannen af te zweren was natuurlijk niet genoeg, hij voegde er ook nog aan toe: “En we gaan je testen op aids, want ik ga niet investeren in een dode.” Jaren later, toen ik met mijn moeder pakketjes en geld afleverde bij stervende hetero’s, voelde ik me dubbel afgewezen, dubbel afgeschreven.

Hiv en aids associeer ik met de dag dat mijn vader me, zowat bij de haren, uit de kast trok.

Ik bedenk me dat ik dringend nieuwe associaties nodig heb. Associaties die recht doen aan de schade die aids kan berokkenen, maar ook aan de waardigheid, trots en durf van mensen die ermee leven. Gemakshalve begin ik bij het beeld van verzorgende familieleden en kennissen in Burundese ziekenhuizen. Ze ontkennen natuurlijk de ziekte, ze zeggen dat het terminale darmkanker is, te laat gevonden, onmogelijk te behandelen.

Maar ze zijn er wel, aan het sterfbed van geliefden, ouders, beste vrienden, collega’s en soms van hun eigen kinderen. Burundese mensen dragen waardigheid als elegante gewaden van het meest kostbare materiaal. Ze dragen het met opgeheven hoofd, voorzichtig en lichtelijk bezitterig. In het aangezicht van de dood, de tragiek van het leven, is waardigheid een wapenuitrusting. Zo ook humor en zorgzaamheid.

'De zoektocht naar queer liefde is onveilig'

Hiv en aids wil ik vooral associëren met waardigheid en zorgzaamheid. Een waardigheid en zorgzaamheid die wij onszelf en elkaar gunnen. Mijn moeders voedsel en geld wil ik zien als een voorbeeld van zorgzaamheid, en een les in waardigheid. In Burundi is het ontbreken van de zorgstaat geen ontheffing van de plicht en verantwoordelijkheid voor de zorg voor elkaar. Hoe meer je hebt, hoe meer je in feite verwacht wordt te geven. Waardigheid en zorg is een collectieve onderneming.

Denk bijvoorbeeld aan de lesbische vrouwen die, in de jaren ‘60 tot in de jaren ‘80, het op zich namen om voor de stervende homomannen te zorgen toen de wereld weigerde om voor hen te zorgen. Of recenter, de eenzame en ondankbare strijd die LHBTQIA-activisten in Oost-Afrika hebben gevoerd voor de toegang tot hiv-medicatie voor iedereen. Activisten die nu door de door het westen gefinancierde christelijke groeperingen en opportunistische politici gedwongen worden te vluchten.

Met PrEP, de hiv-preventiepil, krijgen we een kans om elkaars waardigheid te garanderen, een kans om ons zorgzaam en solidair in te zetten. Maar we moeten er dan wel voor kiezen; dat de meest kwetsbaren onder ons effectieve en betaalbare toegang krijgen tot voorbehoedsmiddelen en behandeling tegen hiv. Dat ook zij zich waardig en verzorgd mogen voelen. We moeten er voor zorgen dat PrEP betaalbaar en toegankelijk wordt. Waardigheid en zorg mag je niet hamsteren; ze mogen niet gereduceerd worden tot een van de vele privilegen van de geprivilegieerden.

Waardigheid en zorg mag je niet hamsteren

Integendeel, laten we de zorgwekkend grote aantallen nieuwe hiv-infecties, onder gemarginaliseerde en kwetsbaren gemeenschappen, collectief bestrijden. Juist omdat we al zoveel hebben, juist omdat we er zoveel voor terugkrijgen, juist omdat we het kunnen, juist omdat we elkaar moeten koesteren, verzorgen en met de mantel van waardigheid bekleden; juist omdat we dan elkaar waardig kunnen zijn.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons