Van het aardgas af? Dat doe je zo

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

“Ik zou nooit meer anders willen”, vertelt Richard Kleefman. Tien jaar geleden kocht hij zijn vrijstaande huis onderaan de dijk in Maasdijk. Hij besloot meteen dat hij geen gas wilde gebruiken in de voormalige glastuinbouwwoning. “Als je geeft om de aarde, dan vind ik het niet kunnen dat je gas gebruikt voor verwarming of warm water. Er zijn genoeg alternatieven.” Aardgas is een fossiele brandstof, waar bij verbranding CO2 vrijkomt. Als we in 2050 naar een klimaatneutrale samenleving willen, dan moeten we ervan af.

Kleefman startte in 2006 met het all electric maken van zijn huis. Isolatie was de eerste klus: in de muren, de vloer, het dak. “Een goed geïsoleerd huis kun je haast met een föhn verwarmen.” Vervolgens boorde hij drie putten van 80 meter in de tuin voor een warmtepomp. Die pompt grondwater op van 12 graden en stuurt het door een compressor waarin het opwarmt. Als de warmte gebruikt is, gaat water van 4 graden weer naar beneden de grond in. “De warmtepomp gebruikt wel heel veel stroom.

Ik had geen gas meer nodig, maar mijn elektriciteitsverbruik was drie keer zo hoog als dat van een gemiddeld huishouden.” Naast de warmtepomp kwamen er daarom zonnepanelen op het dak en Kleefman plaatste een zonneboiler, die ’s zomers het water verwarmt. Nu levert het huis jaarlijks meer stroom op dan het verbruikt.

Nederland kickt af van het gasOp de Nationale Klimaattop ondertekenden bijna honderd gemeenten, provincies, energiebedrijven, netbeheerders en maatschappelijke organisaties een manifest voor de overgang naar nieuwe manieren van verwarmen en koken. Met alle partijen samen is uiteindelijk 5 megaton CO₂ per jaar te besparen, dat is vergelijkbaar met de uitstoot van een kolencentrale. Hier 

lees je wat je nu al zelf kunt doen.

Recht op comfort

“Ik heb zo’n vijftigduizend euro geïnvesteerd. Dus ik begon met een hoge hypotheek en een lage energierekening. Inmiddels heb ik mijn investering helemaal terugverdiend. Afgelopen jaar was mijn elektriciteitsverbruik voor het eerst negatief en kreeg ik ruim 2000 euro terug van de energieleverancier. Nu houd ik eraan over.” Als Kleefman vandaag zou beginnen, zou het nog sneller gaan. “Tegenwoordig kun je goedkoop lenen voor energiebesparende maatregelen en zijn er regelingen zoals de gebouwgebonden hypotheek. Daarmee wordt het gemakkelijker en goedkoper om zonder gas te leven.” Kleefman is een voorloper in ons aardgasland.

4/5 van het energieverbruik van een
gemiddeld huishouden bestaat uit gas

Nederland is de grootste producent van aardgas in de Europese Unie, de op acht na grootste ter wereld. 51 procent van ons gas gaat naar de bebouwde omgeving. Ongeveer 4/5 van het energieverbruik van een gemiddeld huishouden bestaat uit gas. Daarvan is zo’n 75 procent om je huis te verwarmen, 20 procent voor warm water en de laatste 5 procent is om te koken. Toch is Kleefman al lang niet meer een eenzame roepende in de woestijn. Deze zomer riep netbeheerder Stedin op tot het afschaffen van de wettelijke gasaansluitplicht bij nieuwbouwwoningen. In Nederland heeft iedereen recht heeft op een gasaansluiting. “Dat zou moeten veranderen in het recht op comfort”, stelt David Peters, directeur Strategie en Innovatie van Stedin. “We vinden het niet meer maatschappelijk verantwoord om nieuwbouwwoningen standaard op het gasnet aan te sluiten. Als in 2050 alle woningen CO2- neutraal moeten zijn, moet je daar op voorsorteren.”

All-electric wonen

Stedin sluit jaarlijks zo’n 10.000 woningen aan op het gasnet, landelijk gaat het naar schatting om bijna 40.000 aansluitingen door alle netbeheerders samen. Daar zijn investeringen met publiek geld mee gemoeid van zo’n 100 miljoen euro per jaar. Het duurt ongeveer veertig jaar voordat die zijn terugverdiend. Zonde dus, als je voor die tijd van fossiele brandstof af wilt.

Volgens Peters zijn er voor nieuwbouwwoningen voldoende betaalbare alternatieven. Dat kan all-electric- wonen met een warmtepomp zijn, of collectieve warmte, zoals geothermie – waarbij warmte uit diepe bronnen in de aarde wordt gebruikt – of stadsverwarming, het verwarmen van huizen met restwarmte van bijvoorbeeld een fabriek. “In het algemeen geldt dat de investering in eerste instantie iets hoger is, maar dat de energierekening lager uitvalt.” Stedin en de gemeente Utrecht bouwen samen aan een nieuwbouwwijk zonder gas. Ook elders in het land, zoals in Gorinchem en Rijswijk, verrijzen langzaamaan nieuwe wijken zonder gas. In totaal gaat het om zo’n 2000 woningen. Maar de huidige gaswet bepaalt dat als één bewoner om gas vraagt, er sowieso een leiding moet worden aangelegd. De ontwikkelingen gaan daardoor langzaam.

De huidige gaswet bepaalt dat als één bewoner om gas vraagt, er een leiding moet worden aangelegd

Voor bestaande bouw is het volgens Peters een lastiger verhaal. “Er zijn maar weinig natuurlijke momenten om over te stappen, bijvoorbeeld als de CV-ketel kapot is of als er een grootschalige renovatie aan de woning nodig is. Anders is het niet betaalbaar. Ook zijn er veel partijen betrokken bij het uitzoeken wat op die plek de beste oplossing is. Denk aan de bewoners, gemeente, verhuurders en restwarmteproducenten zoals fabrieken.” Het is bij bestaande bouw mogelijk om een ‘schil’ van zo’n 20 centimeter om het huis te bouwen waarin isolatie en je warmtevoorziening verwerkt worden. Minister Blok voor Wonen en Rijksdienst wil het voor projectontwikkelaars mogelijk maken om aan huurders na renovatie een Energieprestatievergoeding (EPV) te vragen. Die dekt dan de kosten voor bijvoorbeeld de warmtepomp en de bewoners brengen de vergoeding op doordat hun energierekening is verlaagd. Zo moeten er meer ‘0-op-de-meter-woningen’ in de bestaande bouw komen.

Het goede van gas

Volgens de gasbedrijven in Nederland, verenigd in de KVGN-associatie, kunnen we het gas voorlopig niet missen. “Aardgas is juist een onderdeel van de duurzame energietransitie”, zegt Gertjan Lankhorst, voorzitter van de KVGN (Koninklijke Vereniging van Gasfabrikanten Nederland) en CEO van aardgasleverancier GasTerra. “Energie uit zon en wind is afhankelijk van weersomstandigheden. We hebben een uitstekend gasnet om als achtervang te dienen. Bovendien is gas van alle fossiele brandstoffen de schoonste.” Aardgas levert 30 procent minder uitstoot van koolstofdioxide bij verbranding vergeleken met olie, en 60 procent minder CO2 ten opzichte van steenkool. Lankhorst ziet daarom grote milieuwinst door gas in te zetten in de scheepvaart en voor grote vrachtauto’s.

Je blijft afhankelijk van energiecentrales die in Nederland vooral op kolen draaien

Ook zullen gasleidingen in de bestaande bouw voorlopig gewoon blijven, stelt Lankhorst. “De vraag naar gas neemt af door betere isolatie. Wat er in oudere huizen nodig blijft, kun je grotendeels oplossen met hybride systemen, waarbij zowel groen gas of waterstof als elektriciteit worden ingezet. Daarvoor heb je geen nieuwe infrastructuur nodig. “Een radicale kanteling naar all electric in het hele land klinkt misschien aantrekkelijk, maar voorlopig kan die elektriciteitsbehoefte niet met duurzame bronnen worden gedekt, je blijft afhankelijk van energiecentrales die in Nederland vooral op kolen draaien. Dan zouden we niet minder CO2 uitstoten, maar meer. Zo span je het paard juist achter de wagen.”

Zonder gas is Nederland nog lang niet. Maar Richard Kleefman hoopt dat velen zijn voorbeeld zullen volgen. “Mijn huis is heerlijk warm in de winter en koel in de zomer. Je hoeft dus niet in te leveren op comfort. Ik hoop dat mijn omgeving denkt: ‘Hé, als Richard het kan, kan ik het ook’. Wat zou het een mooie stimulans zijn naar de overheid, als iedereen gewoon zei ‘we willen van dat gas af’.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons