Nieuw obstakel voor TTIP: Brexit

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

''TTIP gaat Brexit overleven.'' Ondanks de resolute woorden van Cecilia Malmström om de ontstane situatie te bezweren, uitgesproken afgelopen woensdag door de Zweedse EU-handelscommissaris tijdens een bliksembezoek aan Washington, wordt in Brussel inmiddels sterk rekening gehouden met de negatieve gevolgen van het Britse referendum voor TTIP. Velen verwachten dat het controversiële EU-VS vrijhandelsverdrag door Brexit in een winterslaap zal vallen, en zeker niet meer dit jaar wordt gesloten, nog steeds het officiële doel van de gesprekken.

Wat is TTIP?

TTIP is het meest omvangrijke vrijhandelsverdrag ooit. Doel is om één groot trans-Atlantisch vrijhandelsgebied te creëren dat meer dan 40 procent van de wereldeconomie omvat. Omdat de EU en VS wederzijds voor handelswaar vrijwel geen invoertarieven meer hanteren, gaan de onderhandelingen met name over afwijkende regels die de handel nu nog belemmeren. Voorstanders wijzen op onnodige verschillen, zoals dubbele veiligheidstesten voor auto's. Critici vrezen dat TTIP zal leiden tot verlaging van standaarden voor voedselveiligheid en milieu.

''De Obama-regering wil deze onderhandelingen tot een goed einde brengen'', zegt de Amerikaanse Peter Chase van het German Marshall Fund, een organisatie in Brussel gericht op EU-VS samenwerking, in een interview met OneWorld. ''Maar dat wordt lastig als je niet weet met wie je onderhandelt. De EU was vorige week woensdag iets anders dan op vrijdag, de dag dat de uitslag van het Brexit-referendum bekend werd.'' Met het vertrek van Groot-Brittannië uit de EU zou het vrijhandelsverdrag voor de Verenigde Staten aan belang hebben ingeboet. Het Verenigd Koninkrijk is goed voor bijna één vijfde van de totale Europese economie, aldus Peter Chase, en het land drijft een kwart van alle handel tussen EU en VS. ''Brexit verandert daarmee de dynamiek van deze gesprekken.''

VS 'evalueert' Brexit

De Amerikanen hebben tot nog toe terughoudend gereageerd op wat Brexit zou betekenen voor TTIP, al schemert er wel groeiende onzekerheid door. ''De Europeanen hebben een hoop op hun bord op dit moment'', sprak de Amerikaanse topdiplomaat Michael Froman op maandag. ''De Brexit-stemming, de migratiecrisis, de groeiende euroscepsis. (…) Wij hopen dat zij de focus en politieke wil kunnen opbrengen om dit [TTIP] voor elkaar te krijgen.'' Froman gaf te kennen dat de VS-regering momenteel de effecten van Brexit voor TTIP 'evalueert'.

Grote onzekerheid in Brussel en Washington is onder welke voorwaarden Groot-Brittannië de EU nu verlaat

Eén van de grote onzekerheden die Washington en Brussel nu plaagt is onder welke voorwaarden Groot-Brittannië de EU zal verlaten, en in welke mate de Britten het vrije verkeer van personen en goederen met het Europese continent in stand zullen houden. Volgens Sebastian Mallaby van de Council on Foreign Relations, een invloedrijke Amerikaanse denktank, kunnen de TTIP-onderhandelingen niet werkelijk verder tot die vraag is beantwoord, iets dat nog jaren zou kunnen duren. Dat stelde Mallaby afgelopen week in een interview met website Inside U.S. Trade.

Chloorkip

En volgens Peter Chase van het German Marshall Fund is er ook nog een andere reden waarom Brexit effect kan hebben op TTIP: Groot-Brittannië, één van de grote pleitbezorgers in Europa voor vrijhandel, vormt cultureel een brug tussen EU en VS.

Zonder Groot-Brittannië komt er waarschijnlijk meer verschil van mening met de Verenigde Staten

''Zonder Groot-Brittannië in de EU komt er waarschijnlijk meer verschil van mening. Neem het debat over de chloorkip. In de VS vinden ze het heel raar dat de EU geen gebruik maakt van deze anti-microbiële behandeling, en dat als gevolg daarvan jaarlijks mensen sterven door het eten van besmet vlees. De Britten staan meer open voor de Amerikaanse argumentatie; zijn meer analytisch in hun aanpak, terwijl een groot deel van Europa zich laat leiden door politieke gevoeligheden.''

Frankrijk: 'geen verdrag'

Drie dagen na het Brexit-referendum herhaalde de Franse regering nog eens haar oppositie tegen TTIP, een vrijhandelsverdrag waarvan veel Europese burgers, milieuorganisaties en linkse politici vrezen dat het standaarden voor voedselveiligheid en milieu in de EU zal doen verslechteren.

TTIP-verdrag biedt voedingsbodem voor populisme

''Ik kan het heel open en eerlijk zeggen'', sprak de Franse premier Manuel Valls volgens persbureau AFP tegenover leden van zijn eigen Parti Socialiste, ''er kan geen trans-Atlantisch verdrag komen.'' Volgens Valls zouden de effecten van het omstreden vrijhandelsverdrag slecht uitwerken voor de Franse economie, en zo ook een 'voedingsbodem voor populisme' vormen.

TTIP-stemming geschrapt

Vanwege de kritische opstelling van de Fransen werd in Brussel met veel spanning uitgekeken naar het moment dat de EU-regeringsleiders zou worden gevraagd of zij TTIP nog steeds steunen. Dat had Commissievoorzitter Juncker vorige maand aangekondigd te zullen doen tijdens de bijeenkomst van de Europese Raad afgelopen week op 28 en 29 juni. Hij zou daar de EU-lidstaten vragen opnieuw in te stemmen met het TTIP-onderhandelingsmandaat dat de Europese Commissie in 2013 heeft gekregen van de lidstaten. Maar die stemming werd van de agenda gehaald.

Juncker wilde het op de agenda, maar lidstaten vonden het niet het juiste moment voor stemming over TTIP

In een reactie ontkent een EU-woordvoerder dat een stemming over het onderhandelingsmandaat ooit zou zijn voorgesteld. Maar een bron dichtbij het proces spreekt dit tegen; ''Juncker wilde het op de agenda hebben, maar de EU-lidstaten vonden het niet het juiste moment om nu te stemmen over het mandaat.'' Volgens nieuwswebsite POLITICO zouden negen EU-landen tegen de stemming zijn geweest. Onder deze landen zou ook Frankrijk zich bevinden, wat er op zou duiden dat het land – ondanks dat de regering publiek TTIP bekritiseert – de onderhandelingen niet wil stopzetten. Nederland zou volgens POLITICO geen onderdeel vormen van deze groep EU-landen.

In de media zijn landen als Frankrijk kritisch, maar ze willen niet het TTIP-mandaat aanpassen

Volgens Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) is de gang van zaken illustratief voor hoe de EU met regelmaat de schuld voor impopulaire maatregelen in de schoenen geschoven krijgt: ''In de media laten landen als Frankrijk kritische geluiden horen, maar ondertussen willen ze het mandaat niet aanpassen waardoor Brussel met de onderhandelingen door moet gaan'', zegt hij. ''Dus is TTIP straks de fout van de EU als de publieke weerstand nog groter wordt. Natuurlijk wil de Europese Commissie zelf ook door, maar terecht wil ze helder hebben dat dit ook de steun geniet van de EU-regeringsleiders. Maar daar hebben de lidstaten het vanwege de gevoeligheid liever niet over. En dan reageren ze verbaasd als er steeds minder vertrouwen is in Brussel.''

Onderhandelingen verder in juli

Het mandaat voor TTIP (pdf) werd in 2013 unaniem door alle 28 lidstaten vastgesteld, en geeft de Europese Commissie de bevoegdheid om te onderhandelen met de Amerikanen over een verdrag met de EU. Met het mandaat intact, gaan die gesprekken nu gewoon door. Zo komen van 11 tot en met 15 juli diplomaten in Brussel bij elkaar voor de veertiende TTIP-onderhandelingsronde.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons