‘Politiek luistert naar de tegenstinkers’

Het was de derde ‘COP’ voor Marianne Thieme en de eerste waar ze met een iets beter gevoel van terugkeerde. Niet alleen vanwege het akkoord zelf, en het anderhalve graad-doel, maar ook vanwege de betrokkenheid van ngo’s en bedrijfsleven – en de bereidheid van de politici om naar hen te luisteren. “Je kunt cynisch zeggen dat het in Parijs toch weer om het geld draaide, en wie wat moet betalen. Maar iedereen werd wel besmet met het gevoel van: we moeten iets doen!” Of ze er ook wat mee gaan doen, hangt, zegt ze, deels af van de ngo’s, de burgers en het bedrijfsleven: "We moeten politici duidelijk maken dat we het niet langer pikken dat ze hun verantwoordelijkheid niet nemen en zelfs in hoger beroep gaan tegen een klimaatzaak."

In de wandelgangen van Parijs had Marianne Thieme een inspirerende ontmoeting met Feike Sijbesma, CEO van DSM en overtuigd pleitbezorger van duurzaamheid. “Hij vindt een belasting op CO₂ een goede zaak en onvermijdelijk. Natuurlijk zullen er bedrijven omvallen als ze hun milieubelasting moeten doorberekenen. Maar je hebt, zo zegt hij het, altijd winnaars en verliezers in het bedrijfsleven – bedrijven die vooruit kijken en zich aan kunnen passen, en zij die daar niet in slagen. Niets om je druk over te maken. Dat geluid is heel welkom. Onze regering is altijd bang voor de gevolgen van zo’n belasting. Bedrijven als Tata Steel zouden Nederland kunnen verlaten. Onzin, vindt Sijbesma, want zo’n CO₂-belasting gaat overal komen. Voor mij werd eens te meer duidelijk dat onze politiek vooral naar de achterblijvers en tegenstinkers luistert.”

Het komt na Parijs juist aan op politiek leiderschap, ook in Nederland. “Nederland zat in Parijs natuurlijk een beetje weggemoffeld in de EU-delegatie – hoewel Sharon Dijksma, ondanks het haar gegeven ambitieloze mandaat, toch ontzettend haar best heeft gedaan als onderhandelaar op het onderwerp ‘financiën’. Maar nu zal het kabinet toch echt aan de bak moeten. Het Energieakkoord heeft gefaald en bleek een wassen neus door het eindeloos gepolder.  Daar moeten we mee ophouden. De ngo’s en de burgers moeten veel meer in verzet komen en actie voeren, in plaats van dat ze zich monddood laten maken door aan de poldertafel plaats te nemen. Het voorstel voor een klimaatwet van Diederik Samsom en Jesse Klaver is goed. Ik ben blij dat de PvdA er nu wel voor openstaat, nadat twee maanden eerder de PvdA nog tegen onze motie voor een klimaatwet had gestemd. Jammer dat Klaver en Samsom er geen breder initiatief van hebben gemaakt. Dat zou een sterk signaal van de politiek zijn geweest.  We hebben echt een klimaatwet nodig. Effectief klimaatbeleid mag niet afhankelijk zijn van de politieke waan van de dag. Een wet geeft meer zekerheid en stelt tussentijdse afrekenbare doelen. En duurzaamheid en klimaat zijn geen exclusief linkse onderwerpen. Het was nota bene Rutte zelf die in 2008 een ‘groenrechts’ manifest lanceerde. Daar hoor je hem nu niet meer over.”

Er moet veel veranderen in Nederland, constateert Thieme, om ‘Parijs’ waar te maken. “Vergroening van Nederland moet ook een banenmotor worden. Arbeid moet goedkoper worden gemaakt door de belasting erop af te schaffen of in ieder geval sterk te verlagen. We moeten ook naar meer lokale productieketens toe. We zijn net als voor energie ook voor ons voedsel zeer afhankelijk van het buitenland. Denk aan alle grondstoffen voor de veehouderij: bijvoorbeeld van soja voor ons veevoer. Voor onze consumptie en productie gebruiken we vier keer onze eigen oppervlakte in het buitenland. Verder moeten we op een totaal andere manier gaan bouwen. Op alle onderdelen van onze levensstijl dienen we het anders te gaan organiseren. En ook in Nederland zullen we rekening moeten houden met de effecten van klimaatverandering.”

Internationaal ziet Marianne Thieme wel allerlei positieve ontwikkelingen. Het wereldwijde initiatief van Paul McCartney Meat Free Monday krijgt steeds meer navolging bij (lokale) overheidskantines zoals in Gent, Sao Paolo, maaltijden op scholen in Parijs, restaurants in Nederland, Verenigde Staten en de UK.  Steeds meer denktanks zoals Chatham House, maar ook ons eigen Planbureau voor de Leefomgeving, de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en ook het Internationale Klimaatpanel van de VN pleiten voor minder dierlijke eiwitconsumptie en productie. “Als we klimaatverandering echt serieus nemen, zal ook de huidige landbouw op de helling moeten. Het klimaatakkoord spreekt met geen woord over de veehouderij terwijl bekend is dat de twee graden doelstelling helemaal niet gehaald kan worden ook al zou de energie- en de transportsector 100% groen zijn. Nog niet zo lang geleden was je een milieubeschermer als je een elektrische auto reed of de auto liet staan. Vandaag de dag ben je het als je veganist of vegetariër bent. Een vleeseter in een Toyota Prius stoot meer broeikasgassen uit dan een vegetariër in een Hummer. Het beste is natuurlijk een vegetariër of vegan op de fiets. Nederland wil de melkboer en de slager van Europa en liefst van de wereld worden, dus daar valt nog veel strijd over te voeren.”