Twee miljoen nieuwe banen, 600 miljard euro besparen en 1 procent econmische groei. Dat is wat het Circular Economy package van de vorige EU-commissie beoogde. Met dit initiatief zou de EU een belangrijke stap zetten richting een circulaire economie, maar het wordt nog deze maand officieel teruggetrokken door commissievoorzitter Juncker en zijn team. Vice-voorzitter en commissaris Frans Timmermans vindt het niet genoeg. Hij wil een 'nog ambitieuzer' initiatief lanceren.
Het afvalplan
Het 'Circular Economy package' bestond uit zes wetten op het gebied van onder meer afval, verpakkingen en vuilnisbelten. Het pakket bevatte verplichtingen voor EU-lidstaten. Zo schreef het plan voor dat in 2030 70 procent van al het afval gerecycled zou moeten worden. Ook stonden er voor alle lidstatan ambities in voor grondstofefficiëntie, het uitfaseren van het dumpen van afval en het verminderen van afval in zee.
Voormalig commissaris Janez Potočnik, die onder de toenmalige EU-voorzitter Barosso vier jaar aan het afvalplan werkte, noemde zijn voorstel al 'ambitieus'. Door lidstaten concrete doelstellingen op te leggen voor recycling (70 procent in 2030) hoopte hij de 600 miljoen ton afval die jaarlijks in Europa onnodig wordt gestort, tot grondstof voor de industrie te maken.
Nog ambitieuzer
Het Europees Parlement, dat op 22 januari werd geïnformeerd, reageerde furieus. 'Een klap in het gezicht', 'onbegrijpelijk' en 'onacceptabel' waren enkele kwalificaties die over tafel gingen in een getergde milieucommissie. Ook werd openlijk aan de oprechtheid van de Commissie getwijfeld. ''De Commissie zegt dat ze het plan ambitieuzer wil maken'', zei europarlementariër Margrete Auken van de Europese Groenen. ''Dezelfde Commissie die het milieu tot lagere prioriteit heeft gemaakt. Wie wil je hier voor de gek houden?'' De Duitse sociaal-democraat Matthias Groote is minder onomwonden: ''Dit is verreweg het domste argument dat je kunt bedenken.''
Waarom waren commissaris Timmermans en Karmena Vella er niet zelf bij?
Ook was de milieucommissie niet te spreken over het feit dat Timmermans en collega-commissaris Karmenu Vella (Milieu en Visserij) verstek lieten gaan, en een hoge ambtenaar hadden gestuurd om het nieuws te brengen. ''Als vice-voorzitter had Timmermans hier moeten zijn om het uit te leggen'', zei een geërgerde Karl Heinz Florenz, lid van Juncker's Europese Volkspartij. ''En waar was Commissaris Vella? Als een CEO van een groot bedrijf bij zo'n belangrijke beslissing niet aanwezig is, wordt hij nog dezelfde dag ontslagen.''
Milieu leidt af
Gerben-Jan Gerbrandy (D66) zit in de milieucommissie van het Europees Parlement, en is net als zijn collega's onthutst over het afserveren van het afvalplan. ''Als we willen dat Europa in deze wereld economisch doorgroeit'', zegt hij, ''dan kan dat alleen op duurzame wijze.' Volgens Gerbrandy schuilt in de prioriteitstelling van de Commissie de werkelijke verklaring waarom het plan het niet heeft gered. “Er is een krachtige beweging binnen de Europese Commissie die van mening is dat we met groei en banen bezig moeten zijn. Diezelfde groep mensen vindt dat alles wat milieugelieerd is daarvan afleidt.''
Volgens Gerbrandy heeft de Commissie kunnen doorzetten omdat het Europees Parlement geen vuist wist te maken. ''Informeel hoorden we dat Juncker wel een draai wilde maken als er een krachtig signaal kwam. Maar door allerlei politieke spelletjes werd men het niet eens over de eindtekst van een resolutie. De christen-democraten wilden geen enkele kritiek op Juncker. De sociaal-democraten hebben zich daarin laten meetrekken. Zij hebben uiteindelijk niet willen doorzetten zodat er een meerderheid zou zijn voor een gedeelde resolutie.''
Invloed bedrijfsleven
Andere Europarlementariërs wijzen nog op de lobby van het bedrijfsleven. ''Laat de commissaris zeggen dat hij bang is voor de slechteriken van de industrie'', zei Pavel Poc, ondervoorzitter van de milieucommissie, in het parlement. ''De Commissie buigt voor de invloed van hen die niet hebben willen innoveren.''
Het plan voor een circulaire economie stond op een hitlist van BusinessEurope
Het plan voor een circulaire economie stond op wat wel werd genoemd een hitlist van BusinessEurope, de Brusselse belangengroep van het Europese bedrijfsleven. ''Het voorstel [voor een circulaire economie, VH] zou moeten worden ingetrokken'', opperde BusinessEurope vorig jaar in een brief gericht aan Timmermans. ''En vervolgens opnieuw worden ingediend als een pakket voor economische wetgeving.''
De brief, die volgens nieuwswebsite EurActiv pas na uitlekken publiek werd gemaakt, riep ook op tot het schrappen van EU-regels over de man-vrouwverhouding in raden van bestuur en strengere regels inzake luchtvervuiling.
Onduidelijke argumenten
Een woordvoerster van Frans Timmermans wil niet ingaan op de vraag of de adviezen van BusinessEurope een rol hebben gespeeld bij de besluitvorming, en hoe de prioriteiten van 'groei en banen' van de Commissie zich verhouden tot bescherming van het milieu. Zij laat wel weten dat 'wat betreft de circulaire economie de intentie is om het voorstel over afval in te trekken en een bredere, meer ambitieuze aanpak ervoor in de plaats te brengen die effectiever zal zijn. Een beleidsaanpak die de volledige cyclus van de circulaire economie behelst'.
Het werk van TimmermansOnder de noemer Better Regulation licht Frans Timmermans voorstellen door die zijn opgesteld onder de vorige Commissie Barosso. Het idee is om maatregelen te schrappen waarvoor bij de lidstaten niet genoeg draagvlak bestaat, of die niet dienstbaar zijn aan de primaire focus van de huidige Commissie: banen en groei. Ook 'onnodige administratieve lasten' voor het bedrijfsleven wil Timmermans uit de weg ruimen.
Wat dat precies betekent, is tot op heden niet duidelijk. Gerben-Jan Gerbrandy: ''Het lijkt erop alsof Timmermans geforceerd argumenten zoekt om dit besluit te rechtvaardigen. Hij benadrukt dat het huidige afvalplan maar over de helft van de cirkel gaat. Dat valt mee denk ik, en het is natuurlijk nooit volledig. Hij heeft ook hergebruik als verbeterpunt genoemd. Dat is mogelijk een terrein waar ruimte zit. Daarnaast heeft hij gesproken over carbon components. Tot op de dag van vandaag heeft niemand mij kunnen vertellen wat hij daarmee precies bedoelt.''
Tijdverspilling
De Commissie heeft aangekondigd nog dit jaar met een nieuw voorstel te willen komen. Maar al wordt die deadline gehaald, dan nog loopt het dossier flinke vertraging op. Voorlopig zal alles dus nog bij het oude blijven. Gerbrandy: ''We zullen tijd verspillen, minstens een jaar, maar ik denk dat het twee jaar zal worden.''
En waar was Frans Timmermans tijdens het debat in het parlement over het schrappen van het plan voor de circulaire economie? In Zwitserland, Davos om precies te zijn, bij het World Economic Forum. Hij nam daar naar verluid deel aan een paneldiscussie. Het onderwerp? Jawel: de circulaire economie.
Foto: cc flickr.com
