Het jaar 2017 is nog maar net begonnen en de protesten tegen ‘fracking’ van schaliegas zijn alweer in volle gang. In Washington werd gedemonstreerd tegen de plannen van de president-elect Donald Trump, die daar een nieuwe impuls aan de schaliegasindustrie wil geven. Door alle barrières weg te nemen die gaswinning hinderen, zegt Trump meer welvaart te kunnen creëren.
Daarnaast heeft het olie- en gasbedrijf Cuadrilla toestemming gekregen om schaliegas te gaan winnen in Engeland. Het bedrijf begon vorige week met het bouwen van een toegangsweg naar het gasveld, ondanks aanhoudende maatschappelijke onrust.
Hetzelfde bedrijf wil nu ook schaliegas uit de Nederlandse bodem halen in de Noordoostpolder (Flevoland) en bij Boxtel (Noord-Brabant). Cuadrilla heeft al eerder opsporingen naar schaliegas uitgevoerd in beide gebieden, maar minister Kamp van Economische Zaken heeft in 2015 de vergunningen niet verlengd op basis van een afweging van de betrokken maatschappelijke belangen.
Wat is schaliegas en fracking?
Schaliegas is een aardgas dat in Nederland op veel verschillende plekken in de bodem zit. Anders dan andere aardgassen zit schaliegas opgesloten in schollen. Hierdoor is een speciale techniek nodig om het gas te winnen; dit heet fracking. Bij deze techniek wordt water met diverse chemicaliën onder hoge druk in de grond gespoten. Dit veroorzaakt scheuren in de grond op zo’n 3 kilometer diepte, waardoor het gas kan wegstromen.
De winning is echter omstreden, omdat grondwater, bodem, lucht en landschap vervuild kunnen raken. Ook is er verhoogd risico op aardbevingen en methaanlekkage, betogen 55 hoogleraren. Anderzijds is schaliegas volgens onderzoeksbureau TNO een relatief ‘schone’ fossiele brandstof en draagt winning ervan bij aan de Nederlandse economie.
Achterhaald?
Al honderd jaar geleden maakten men zich druk over de voorraad fossiele brandstoffen. Wat als die zou opraken? Hoe konden burgers dan hun huizen verwarmen? Daar hoefde niemand zich druk over te maken, beweerde een krantenartikel uit 1917 geruststellend. Tegen de tijd dat fossiele brandstoffen zouden opraken, was er allang een alternatief gevonden, dacht de journalist. Volgens de schrijver van het artikel was het ondenkbaar dat bewoners van de aarde in 2017 nog steeds dezelfde energievoorziening zouden gebruiken. Helaas, we zijn er nog lang niet van af, en maken vandaag de dag nog steeds gebruik van fossiele energie.
Een oude techniek – hij stamt uit het begin van de vorige eeuw – voor het oprakelen van gas dat 3000 meter diep ligt, lijkt de laatste jaren lucratief te zijn geworden. Maar: dat is waarschijnlijk ‘schone’ schijn.
Volgens milieu-econoom Aart de Zeeuw is het moeilijk te zeggen of boren naar schaliegas economisch verstandig is. "Bij het afwegen van alle kosten en baten kom je altijd negatief uit", zegt hij – met de nadruk op ‘alle’. "Voor het bedrijf zelf kan het wellicht lonend zijn, omdat zij niet aansprakelijk wordt gesteld voor schade aan het milieu. Het zou mooi zijn wanneer de kosten voor het milieu worden doorberekend aan bedrijven, en er een afweging wordt gemaakt waarbij milieukosten naast de logistieke kosten worden opgevoerd. Dan worden zulke kosten niet langer op de overheid, en dus: de burgers, afgewenteld. In dat geval is, binnen 50 jaar in Nederland geen enkel gasboorbedrijf nog winstgevend."
Binnenkort zal dus bij de rechter blijken of Cuadrilla alsnog mag doorgaan met de proefboringen in de Noordoostpolder, en Nederland dus een verdere stap doet op het pad van de schaliegaswinning of juist niet.
