Brusselse strijd om glyfosaat nadert ontknoping

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

De EU heeft nog twee weken om 's werelds meest gebruikte herbicide goed te keuren, anders volgt een verbod. De voorstanders zoeken in Brussel inmiddels naarstig naar een oplossing.

In een laatste poging om goedkeuring te krijgen voor de onkruidverdelger glyfosaat, heeft de Europese Commissie gister een extra ontmoeting van EU-landen op de agenda gezet voor 27 en 28 juni. De Europese licentie van de omstreden herbicide loopt eind deze maand af. Zonder goedkeuring mag 's werelds meest verkochte bestrijdingsmiddel, beter bekend onder merknaam Roundup van agrogigant Monsanto, nergens in de EU meer worden gebruikt.

Het rommelt in Brussel al lange tijd rondom het omstreden goedje. Tijdens eerdere bijeenkomsten in Brussel bleek er telkens geen meerderheid van EU-landen voor goedkeuring, en werden sinds maart meerdere stemmingen op het laatste moment afgeblazen. De Europese Commissie wil graag groen licht geven voor glyfosaat, en vertrouwt daarbij op een rapport van EU-voedselautoriteit EFSA. Die concludeerde in november 2015 dat glyfosaat niet gevaarlijk is voor mensen.

'Waarschijnlijk kankerverwekkend'
Maar de controverse over die conclusie is groot. In maart 2015 concludeerde een werkgroep van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) die kijkt naar kanker namelijk nog dat glyfosaat 'waarschijnlijk kankerverwekkend' is voor mensen. Recent weerlegde een andere werkgroep van de WHO, die zich richt op pesticiden, die conclusie weer. Die uitspraak kwam echter direct onder vuur. Meerdere leden hadden banden met het Amerikaanse bedrijf Monsanto, de wereldwijde markleider in bestrijdingsmiddelen met glyfosaat, zo berichtte de Britse krant The Guardian.

Glyfo…wat? 
Glyfosaat is het meestgebruikte bestrijdingsmiddel ter wereld, verkocht door de Amerikaanse agrogigant Monsanto onder de merknaam Roundup. Het middel verstoort de groei van planten, en is daardoor effectief bij het bestrijden van onkruid.  Glyfosaat wordt onder meer ingezet bij de teelt van gewassen als tarwe, mais, koolzaad en suikerbiet. Boeren spuiten het vaak op een veld voordat ze gaan zaaien om zo geen last te hebben van ongewenste plantgroei. Ook wordt het ingezet om gewassen uit te drogen voordat wordt geoogst.  In 2013 werd de urine van inwoners van 18 Europese steden onderzocht, waaronder ook enkele Nederlanders. In 44 procent van de urinemonsters troffen de onderzoekers residuen van glyfosaat aan. Het gebruik van glyfosaat is volgens het CBS in Nederland in twaalf jaar tijd meer dan verdubbeld.

Ondertussen neemt de druk met de dag toe. Ook de Amerikanen zouden zich ermee bemoeien. Zo citeerde nieuwswebsite POLITICO een hooggeplaatste Amerikaanse diplomaat die liet weten dat de Obama-regering zich 'zorgen maakt' om de 'onwilligheid' van de EU glyfosaat goed te keuren. De VS beschouwt glyfosaat als veilig. In het Amerikaanse Congres gingen recent ook stemmen op om de geldkraan voor de werkgroep van de WHO die glyfosaat in verband heeft gebracht met kanker, vanwege die conclusie dicht te draaien. Dat idee kwam van de Republikein Robert Aderholt.

Extreme politisering
Maar in Europa, waar goedkeuring eerst nog een formaliteit leek, zijn de tegenstanders bezig aan een opmars. Zo heeft Duitsland zich inmiddels ook tegen goedkeuring uitgesproken. 'NEIN zur Wiedergenehmigung von Glyphosat', verklaarde de Duitse regeringspartij SPD in een persverklaring. Critici noemen het populisme, dat inspeelt op het groeiende wantrouwen onder Europeanen voor ''onnatuurlijke'' bestrijdingsmiddelen, en dat in het geval van Duitsland ook te maken zou hebben met aanstaande verkiezingen van de Duitse Bondsdag. De makers van glyfosaat, bedrijven als Monsanto en Syngenta, spreken van 'extreme politisering' van het debat rondom het landbouwgif, een proces dat volgens hun puur op wetenschap 'gebaseerd moet zijn'.

Dat er door de tegenstanders een politiek spel wordt gespeeld, is niet uit de lucht gegrepen. Een bron binnen de Europese Commissie vertelde aan POLITICO dat Frankrijk, Duitsland en Italië achter de schermen eurocommissaris Vytenis Andriukaitis (Volksgezondheid) hebben benaderd, en hem op het hart hebben gedrukt glyfosaat – ook zonder hun steun – goed te keuren. Het zijn drie landen die zich publiek momenteel tegen de goedkeuring verzetten. Uiteindelijk kan de Europese Commissie, wanneer de EU-lidstaten geen goedkeuring verlenen, besluiten om op eigen houtje de licentie te verlengen. Maar Andriukaitis voelt er naar verluidt weinig voor om dat te doen, en daarmee ten koste van het toch al tanende imago van de EU het ''vuile werk'' voor de lidstaten op te knappen.

Klok tikt
Er zijn nog twee momenten waarop Andriukaitis de lidstaten aan boord kan krijgen. Op 24 juni is er de zogeheten 'commissie van beroep', waar – omdat er eerder geen consensus werd bereikt – de EU-landen opnieuw zullen proberen het eens te worden. De verwachting is dat daar wederom geen meerderheid uit de bus komt. Dan op 27 en 28 juni, tijdens de extra bijeenkomst, zal de Commissie naar verluidt een nieuw voorstel ter tafel brengen. Daarin zouden – zo stellen bronnen dichtbij het proces – de kritische lidstaten zoveel mogelijk tegemoet worden gekomen. Zo zou in dit voorstel staan dat het gebruik van glyfosaat buiten de landbouw moet worden geminimaliseerd.

Mocht voor er op 30 juni geen Europese goedkeuring zijn, dan zullen alle bestrijdingsmiddelen die glyfosaat bevatting binnen zes maanden van de Europese markt moeten verdwijnen.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons