Ik werd met een frons aangekeken toen ik de dame achter de kassa met verdwaalde baardharen vroeg of mijn tomaten toevallig biologisch waren. “Ne, ne, malaka!” zei Aspasia, wat zoveel betekent als “ja, natuurlijk, sukkel!” Maar ik kon het goed hebben, want ik leed niet aan keuzestress in de supermarkt. Ik werd beperkt tot mediterrane lekkerheden als tomaat, courgette, paprika, uien en komkommer die lokaal geteeld werden. Nu de Grieken zo zwaar getroffen worden door de crisis, is zelf doen het sleutelbegrip.
Vijgenstruiken als onkruid
Dezelfde bio-vraag stelde ik aan een man die te midden van het feestgedruis zijn achterbak opengooide. Op de grond stond een weegschaal, en de auto puilde uit van de logge trossen zoete, kleine druifjes. De gevel van het toeristenbureau aan de overkant werd gesierd door een man op een witte plastic stoel. Hij vertelde dat organisch verbouwen hier de standaard is. “Hoe anders kunnen we Kreta levende houden?”
Op Kreta worden talloze mediterrane producten verbouwd en het eiland is rijk aan natuurlijke bronnen. Zo staat er overal water op tafel uit het Samaria-gebergte. Vijgenstruiken en granaatappelbomen groeien als onkruid op de hoek van de straat, en het eiland is bezaaid met olijfbomen. Iedere zichzelf respecterende Kretiaan verbouwt groenten en kruiden als artisjokken, tomaten, tomaten, komkommer, aubergines en courgettes, die vrolijk over de houten tuinhekjes piepen. Lam, kip en eieren komen van de boer op de hoek, en vis springt spontaan voor me uit bij een wilde verleerde schoolslag in zee. En oppassen met die scooter, want je hebt zo een geit tussen je wielen. Tot slot vind je nog een groeiend graan langs de riviertjes en voilà, daar heb je het. Alles voor een overheerlijke Kretiaanse keuken binnen 150 kilometer.
Reuzenbij
En honing vloeit er rijkelijk. Niet alleen omdat het een lievelingskostje is, maar ook omdat de bijen zorgen voor essentiële bestuiving van de gewassen op Kreta. De bij is heilig: toen ik naar mijn verlepte OneWorld graaide om een REUZENBIJ naar de hemel te sturen werd ik driftig tegengehouden door de vrouw des huizes. Of ik gek geworden was: “MALAKA!” schreeuwde ze (dit keer minder liefkozend).
Het volk is zich er terdege van bewust dat ze hun schaarse landbouwgrond gezond moeten houden in rotsachtig gebied. De grond profiteert bovendien van de vruchtbare lavaresten die bijvoorbeeld de kust van het zuiden sieren. Kortom, het ecosysteem en de eigen economie wordt op handen gedragen.
Af en toe slaat de bescherming van eigen eiland wel wat door. Zo moeten startende ondernemers door een informele ballotage om te kijken of ze wel een ‘Kretiaans hart’ hebben, vertelt Dimitra, een jonge meid die oorspronkelijk van Kreta komt. Het doet denken aan maffioso-praktijken, alleen dan zonder kwaad in de zin. Maar het lukt niet altijd om buitenlandse ondernemers tegen te houden. Terwijl ik in Chersonissos met een geïmporteerde portie Friet van Piet rondloop, zie ik Russische dames bontjassen passen bij 43 graden.
