Wat is er raar aan een man in een jurk?

De meeste mode wordt nog altijd óf voor mannen, óf voor vrouwen gemaakt. Toch lijkt de modewereld te proberen de gendernormen los te laten. Zo lanceert Beyoncé’s kledingmerk Ivy Park deze zaterdag samen met Adidas een genderneutrale kledinglijn. Sinds 2017 zet Hema geen ‘jongen’ of ‘meisje’ meer op kinderkledingverpakkingen en Zara en H&M brachten in respectievelijk 2016 en 2017 een uniseks collectie uit.

Opvallend aan de steeds populairder wordende genderneutrale kleding is dat het vaak vooral ‘mannenkleding’ is die ook door vrouwen gedragen kan worden: broeken, shirts en truien. Maar wanneer kunnen we ook het omgekeerde verwachten? Trekken mannen binnenkort net zo vanzelfsprekend jurken en rokken aan?

Gendernormen zijn voortdurend in beweging

Dat het meer geaccepteerd is wanneer vrouwen ‘mannenkleding’ dragen dan andersom, heeft volgens cultuurwetenschapper Margriet van Heesch, gespecialiseerd in genderstudies en verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, twee redenen. Ten eerste, vertelt ze, “komt het omdat wat mannelijk is, vaak professioneler wordt gevonden dan wat vrouwelijk is. Als je iets ‘mannelijks’ draagt, word je als bekwaam en autonoom gezien en als je iets ‘vrouwelijks’ draagt als afhankelijk en sexy. Daarom is het nog steeds ingewikkeld als je als jongen met hoge hakken de trein in stapt. Maar ook als een meisje zich te ‘mannelijk’ kleedt, krijgt ze daar vaak negatieve reacties op.”

“
Vrouwen strijden al heel lang voor gelijkheid en eigenen zich typisch mannelijke kleding toe

Tweet dit

Maar wat is dat dan, ‘mannelijk’? Dat is het ‘m nu juist, benadrukt Van Heesch: mode en de definitie van wat vrouwelijk en wat mannelijk is, zijn altijd in beweging: “Mijn moeder mocht geen truien dragen omdat dat een mannelijk kledingstuk was. Vrouwen droegen vesten. Maar vrouwen strijden al heel lang voor gelijkheid en dat hangt samen met de toe-eigening van typisch mannelijke kleding, zoals de broek en de platte veterschoenen.” Deze langlopende strijd is de tweede reden dat het geaccepteerder is om als vrouw ‘mannenkleding’ te dragen dan andersom – een strijd van mannen om ‘vrouwenkleding’ te ‘mogen’ dragen, is er immers niet geweest. “De eerste vrouw die een broek droeg had veel moed nodig. Vrouwen die vochten om gendernormen te veranderen, werden bespuugd en berispt. Maar het is hun wel gelukt!”

Ook Madelief Hohé, modeconservator van het Kunstmuseum Den Haag, zegt dat in de geschiedenis de definitie van mannelijkheid en vrouwelijkheid voortdurend in beweging is. Dat ziet ze bijvoorbeeld ook in haarstijlen: “In de jaren zestig van de vorige eeuw was het revolutionair om als man je haar lang te groeien. Terwijl in de 19e eeuw een heleboel mannen lang haar hadden”, zegt de modeconservator. “Dat laat ook zien hoe kort het geheugen van mensen is als het om mode gaat.”

Genderneutrale kleding is dus in feite niets nieuws. Vanaf de 18e eeuw tot in de eerste helft van de 20e eeuw hadden kinderen allemaal rokjes of jurkjes aan – meestal wit. Het verschil tussen jongens en meisjes was te herkennen aan attributen die ze bij zich hadden, vertelt Hohé, gebaseerd op schilderijen en foto’s uit die tijd: “Een pluim op het hoedje stond voor mannelijkheid. En de meisjes hadden mandjes met fruit of poppetjes bij zich.”

In de jaren dertig kwam beschuit met muisjes in twee kleuren op de markt en daarmee het onderscheid tussen roze en blauw. In de jaren zestig trokken veel ouders hun kinderen juist weer unisekskleding aan. Toen vooral in navolging van de tweede feministische golf: meisjeskleding moest net zo ‘stoer’ zijn als kleding voor jongens, omdat meisjes anders van jongs af geleerd zou worden dat ze minder sterk zouden zijn. Toch veranderde dit in de jaren tachtig weer, onder andere door de opkomst van prenatale testen. Hierdoor konden ouders voor het eerst het geslacht van het ongeboren kind al te weten komen, en alvast gaan winkelen voor de aanstaande dochter of zoon. Roze en blauw kwamen weer helemaal terug.

Inmiddels lijkt het roze voor meisjes en blauw voor jongens opnieuw op zijn retour. In 2019 steeg wereldwijd het aantal zoekopdrachten op Pinterest met de term ‘uniseks kinderkamer’ met maar liefst 527 procent. De zoekopdracht ‘gender-neutral haircut’ steeg met maar liefst 625 procent ten opzichte van 2018. Er werd 301 procent vaker op genderneutrale kindernamen gezocht en 51 procent vaker op androgyne trouwjurken.

Kleding zoekt de gender-grenzen op

Modeontwerpster Luca Kemkes zoekt in haar eigen ontwerpen, die ze naast haar baan als ontwerpster bij streetwear-webshop Freshcotton maakt, graag gender-grenzen op: “Ik vind de fluïditeit tussen verschillende genderbevestigende kleding heel interessant en ik speel graag met verschillende ‘mannelijke’ en ‘vrouwelijke’ elementen in de kleding die ik ontwerp.” Haar laatste streetwear-collectie maakte ze van tweedehands beddengoed, waar kanten details aan zitten. Kant wordt volgens haar als iets ‘vrouwelijks’ gezien. “Misschien ook wel tuttig of sensueel. Ik vind het leuk om juist dat materiaal in stoere kleding te verwerken.”

Dit bericht bekijken op Instagram

A BED COLLECTION

Een bericht gedeeld door Luca Kemkes (@lucakemkes) op 26 Okt 2019 om 7:13 (PDT)

Bij het ontwerpen van de collectie gebruikt ze ‘mannelijke’ pasvormen en patronen, maar dat neemt niet weg dat de kleding evengoed door vrouwen gedragen zou kunnen worden. Zelf draagt ze ook veel broeken en truien die ze op de mannenafdeling vindt. Maar de andere kant op, een man die ‘vrouwenkleding’ draagt, dat ligt in de mode een stuk lastiger, ziet Kemkes als ze om zich heen kijkt. “‘Mannenkleding’ is conservatiever. Denk aan het pak, dat is nog nooit uit de mode geweest.”

Een ‘vrouwelijk’ kledingstuk dat wel zo nu en dan op de catwalk verschijnt is de mannenrok. De veelbesproken modeontwerper Virgil Abloh, bekend van streetwear-merk Off White, die sinds 2018 aan het hoofd van de mannentak van Louis Vuitton staat, ontwierp een mannenrok voor de herfstcollectie van afgelopen jaar. “Het is een stoere, modieuze rok”, vindt modeconservator Hohé.

Dit bericht bekijken op Instagram

Een bericht gedeeld door Louis Vuitton Official (@louisvuitton) op 19 Jan 2019 om 8:30 (PST)

Toch erkent Kemkes dat, in de West-Europese maatschappij, de mannenrok nog een lange weg te gaan heeft voor hij écht geaccepteerd wordt. Dat is eigenlijk opmerkelijk, zeg Hohé: “Want wereldwijd zijn er veel meer rokachtige vormen voor mannen die compleet geaccepteerd zijn. Denk alleen al aan de Marokkaanse djellaba of de Schotse kilt, die juist als typisch mannelijk worden gezien. We vinden dat we altijd zelf in het centrum van de modewereld staan, maar we zijn een heel klein partje van het totaal. Wereldwijd wordt er veel meer gedragen dan de broek.”

Genderneutraal groeit door Generatie Z

Generatie Z (geboren na 1995) lijkt het voortouw te nemen in de huidige genderneutrale omslag. Zo vindt 59 procent van de Amerikaanse Gen Z’ers dat op elk formulier een derde optie, naast ‘man’ en ‘vrouw’ moet staan, tegenover 39 procent van de Babyboomers (geboren tussen 1946 en 1964). Logisch ook, want 35 procent van hen kent zelf iemand die met genderneutrale voornaamwoorden aangesproken wil worden; bij de Boomers is dat maar 12 procent. Ook koopt meer dan de helft van de jongste generatie in de VS niet alleen kleding die voor hun eigen gender ontworpen is. Deze cijfers gaan voornamelijk over de Verenigde Staten, maar juist in Generatie Z gaan trends, via social media, in hoge snelheid de wereld over.

Waar genderneutrale kleding in de jaren zestig voortkwam uit een feministische golf, is het nu een veel breder gedragen opvatting, volgens modeconservator Hohé. “Toen was het revolutionair en controversieel, nu lopen kledingstukken van verschillende genders echt meer in elkaar over. Bij heel veel kleding zien we eigenlijk geen verschil meer als het door een man of een vrouw wordt gedragen.”

“
Een panterprint op een stoer gevormd ‘mannenkledingstuk’ wordt steeds normaler

Tweet dit

“Je hebt altijd te maken met verschillende pasvormen, dus ik denk niet dat we straks helemaal zonder mannen- en vrouwenafdeling winkelen”, zegt Hohé. “Je wil als vrouw niet altijd dat kleding je lichaam volledig verhult of als man dat het kledingstuk je niet zou passen.” Ze denkt wel dat het tussengebied groeit, van kledingstukken die op beide afdelingen kunnen hangen. Ook modeontwerpster Luca Kemkes denk dat gendergrenzen verder zullen vervagen. “Ik zie bijvoorbeeld steeds vaker panterprint, die je eerst alleen op ‘vrouwenkleding’ zag, op een stoer gevormd ‘mannenkledingstuk’. De grens vervaagt door de print, maar de pasvorm die bij de vorm van je lichaam past houdt het draagbaar. Ik denk dat dat steeds normaler wordt.”

Genderfluïde kleding is niet alleen gangbaarder geworden, maar door alle communicatiemiddelen die Generatie Z gebruikt ook veel zichtbaarder. “De communicatiemiddelen die deze generatie tot haar beschikking heeft waren er nog niet in tijden van oudere generaties”, zegt cultuurwetenschapper Margriet van Heesch. Dat is volgens haar de reden dat de Z-jongeren zoveel invloed hebben op de media. De oudere generaties konden hun krachten niet bundelen en daardoor waren het toch vooral enkelingen die zich uitspraken. Dat is nu anders, mensen kunnen wereldwijd laten zien hoe fluïde gender is. “Internet is het voornaamste verschil. Generatie Z heeft genderneutraal niet uitgevonden – het is iets van elke generatie.”

Product Aantal	Totaal
Subtotaal in winkelwagen	€ 0,00
Besteltotaal	€ 0,00

Naam cookie	Soort content
youtube_embed	Youtube player embed
vimeo_embed	Vimeo player embed
google_maps	Google maps embed
twitter_widget	Twitter social widget
soundcloud_embed	Soundcloud player embed
instagram_embed	Instagram embed

Wat is er raar aan een man in een jurk?

Gendernormen zijn voortdurend in beweging

Kleding zoekt de gender-grenzen op

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

Verder lezen?

Word abonnee

Factuurgegevens

Je bestelling

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons

Volg ons

Nieuwsbrief ontvangen