Hoe eerlijk en duurzaam is Uniqlo?

De Volkskrant deed er nog een schepje bovenop. “De komst van de Japanse kledinggigant is een verademing in de wereld van fast fashion. (…) Hier geen silhouetten, prints of tierlantijnen volgens de laatste mode, maar ingetogen kledingstukken die in elke, dus ook de uiterst modieuze, garderobe als basis dienen.”

Tegen Het Parool zei iemand in de rij: “Hier zat Nederland op te wachten.” Uniqlo-ambassadeur en cultureel programmeur Kimberly Williams liet weten dat Amsterdam ‘mooier en spectaculairder’ is geworden door de komst van de keten. 

Eenvoudige en betaalbare kleren; er is blijkbaar grote behoefte aan. Maar kun je ook een beetje verantwoord shoppen bij Uniqlo?

Dat valt te betwijfelen. Uniqlo is de afgelopen jaren meerdere keren in opspraak geraakt vanwege slechte arbeidsomstandigheden in diens keten. 

Zo trok Uniqlo in 2014 plots haar orders terug uit een Indonesische fabriek, die vervolgens failliet ging, want Uniqlo was de grootste inkoper. 2.000 kledingarbeiders kwamen hierdoor op straat te staan. Schone Kleren Campagne roept de Japanse retailer op 5,5 miljoen dollar aan ontslagvergoeding te betalen aan de arbeiders. Vooralsnog heeft Uniqlo hier geen gehoor aan gegeven.  

Veel onduidelijkheid is er ook over de lonen. Uniqlo is maar weinig transparant over wat de kledingarbeiders betaald krijgen, zo blijkt uit het Ethical Fashion Report 2018. Hoewel de meeste merken hier nauwelijks tot geen inzicht in geven, geven bedrijven als H&M en Inditex (Zara) wel duidelijk aan dit als prioriteit te zien, en werken ze samen met maatschappelijke organisaties om een leefbaar loon te implementeren. 

Al met al: het is lastig te zeggen hoe goed of slecht Uniqlo het op dit gebied doet. Het gebrek aan transparantie roept de nodige argwaan op. Wat hebben ze te verbergen?

Om eerst iets positiefs te noemen: Uniqlo gebruikt geen konijnenwol (angora) en bont in haar collectie. Maar dus wel een heleboel andere dierlijke materialen. Waar overigens bizar weinig over te vinden is. In het duurzaamheidsrapport staat dat de modeketen merinowol-leveranciers verbiedt om wol te kopen van boerderijen die mulesing toepassen—het onverdoofd wegsnijden van de kont van de schapen om parasitaire besmetting door vliegen te voorkomen. 

Verder is te lezen dat Uniqlo voor de producten die gemaakt zijn van dons alleen vogelveren gebruikt, die verzameld zijn als bijproducten in de voedselverwerkingsfase. Oftewel: er worden geen vogels gehouden voor de veren, en levend plukken is er ook niet bij. 

Dat klinkt allemaal heel positief, alleen: in hoeverre klopt dit? Er is geen onafhankelijke instantie of partij die dit controleert. Bovendien is nergens te lezen met welke leveranciers de retailer werkt, laat staan waar de wol of dons vandaan komen. 

Het bedrijf lijkt dus geen garanties te kunnen geven dat de dierlijke producten in hun kleding niet gepaard gaat met dierenleed. In de documentaire die Panorama/Canvas in 2006 maakte over dons, bleek bovendien dat het voor de consument onmogelijk is om er achter te komen of de ganzen levend zijn geplukt of pas na de slacht. Ook ontdekte ze dat Ikea, Fjällräven en Jysk dons gebruikten dat van levende dieren kwam, terwijl de bedrijven op hun website hadden staan dat zij alleen verantwoord dons gebruikten. Het valt te betwijfelen of er aan de donsjasjes van Uniqlo geen dierenleed kleeft.

Een pluspunt is wel dat Uniqlo zichzelf ten doel heeft gesteld om de CO₂-voetafdruk tegen 2020 met 10 procent te verminderen en dat het een reparatie- en hergebruiksprogramma heeft opgezet, om de levensduur van kleding te verlengen. 

Als het gaat om het milieu, loopt het dus ver achter. Het heeft slechts een paar mini-stapjes in de goede richting gezet. Wat dat betreft kan het nog een voorbeeld nemen aan de Zweedse concurrent H&M. 

Zetten we alles zo op een rijtje, dan is duidelijk: Uniqlo is geen haar beter dan de andere fast fashion-giganten. Oké, ze maken dan misschien tijdloze kleding, die minder trendgevoelig is en dus langer meegaat, dat is nog lang geen argument om met een goed gevoel te gaan shoppen bij Uniqlo. Want eerlijk is eerlijk: als je kijkt naar hun inzet op het gebied van milieu, arbeid en dierenwelzijn, is er meer onduidelijk dan duidelijk. En dat is vaak geen goed teken.