Candice Swanepoel in de Victoria's Secret 2017 show Beeld: Screenshot Hollyscoop

Culturele toe-eigening: de term van 2017

In bijna elk gesprek, debat en in discussie over mode en diversiteit komt het ter sprake: culturele toe-eigening. Wat is het precies? En kunnen we alleen nog maar items dragen uit onze eigen cultuur? Naar aanleiding van de verontwaardigde reacties op de shows van Stella McCartney en Victoria’s Secret ging Carmen Hogg op onderzoek uit.

Door 12 januari 2018
antropologie culturele toe-eigening cultuurverschillen fashion mode
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Fashion kolonialisme

“Beste Westerse modehuizen, stop alsjeblieft met het overnemen en claimen van kleding die Afrikanen al jaren dragen en ze voor belachelijk hoge prijzen te verkopen. Dankjewel.” Damola Durosomo, journalist gevestigd in de Verenigde Staten, spreekt over ‘fashion kolonialisme’ in haar blog op Okayafrica. Toen ik catwalkfoto’s van McCartney zag begreep ik wat ze bedoelde; ook ik vond de kleding lijken op de jurken die West-Afrikaanse vrouwen in huis dragen – tijdens het koken of schoonmaken. Een betaalbare jurk die een kleermaker maakt.
“

Ook ik vond de kleding lijken op de jurken die West-Afrikaanse vrouwen in huis dragen

Ook Victoria’s Secret deed vorige maand (weer) stof opwaaien: “Ze gebruiken uitingen die binnen bepaalde culturen bepaalde waarden hebben als kostuum, dat is pijnlijk. Je kunt dan wel zwarte modellen inzetten, maar dat maakt het niet minder respectloos naar die cultuur – het blijft een kostuum. Ze (h)erkennen de culturele sensitiviteit van bepaalde items niet.” Lúcia Kula, onderzoeker aan de School of Oriental and African Studies te Londen (SOAS), is verbaasd dat Victoria’s Secret deze items inzette. “Je zou denken dat ze wel hadden geleerd van de discussie in 2012, toen ze een model met een hoofdtooi de catwalk op stuurden, maar blijkbaar was dat nog niet genoeg.”
“

Cultural appropriation

“Tal van cultuuruitingen worden gekopieerd, geplagieerd en geannexeerd door de dominante (witte) cultuur. Of het nu gaat om muziek, taalgebruik, kleding, dans of haardracht. Internationaal wordt dit verschijnsel ‘cultural appropriation’ (culturele toe-eigening) genoemd.”

– Janice Deul, oprichter van Diversity Rules en creative consultant

Waar gaat het mis?

Bantu knots Beeld: Screenshot Nia Imani
Credits, credits, credits geven, daar gaat het mis. Wat wij op de catwalk zien is een product, waar een bijzonder creatief proces aan vooraf is gegaan. Maar regelmatig heeft zo’n product een overduidelijke en directe link naar een andere cultuur, of is gewoonweg een kopie van een item uit een andere cultuur. Waarom is het zo lastig om deze link, en de bron van inspiratie te roemen en delen?

Neem bijvoorbeeld Marc Jacobs’ veelbesproken haarstijl. Waarom houdt Marc Jacobs zich stil en noemt de media de knotjes die de modellen in zijn show droegen de ‘Marc Jacobs mini knots’ of ‘Marc Jacobs twisted mini buns’ en niet gewoon ‘een op Bantu-knotjes geïnspireerd kapsel’? Kleine knotjes verdeeld over het hoofd (Bantu knots) is een eeuwenoude haardracht van vrouwen met kroeshaar in verschillende culturen wereldwijd. Je kunt stellen dat het onderdeel is van black culture. Waarom roemt men Marc Jacobs? Als reactie op de ontbrekende referentie is er een hashtag bedacht die veel zwarte vrouwen online gebruikten: #ITaughtMarcJacobs.

‘Inappropriate adoption’
Onderzoek de context waarin de items werden gedragen én wie het droeg. De hoofdtooi van Victoria’s Secret is een heilig object dat alleen mannelijke leiders van inheemse Amerikaanse cultuur mochten dragen. Door als buitenstaander daarvan die tooi toch te dragen, neem je de normen en waarden van de cultuur niet serieus. De tooi hoort bovendien bij een cultuur die westerlingen expliciet hebben proberen uit te roeien.
Ook Supreme, een populair streetwear merk van Louis Vuitton, is een paar maanden geleden bekritiseerd. Het merk gebruikte een Ankara-print die in 2009 in Ghana is gemaakt ter ere van het bezoek van oud-president Barack Obama. Supreme heeft ‘Akwaaba’ (wat ‘welkom’ betekent in het Twi, een taal die men in Ghana spreekt) vervangen door ‘Supreme’. Op de print staan items zoals de Gye Nyami, wat ‘the supremacy of God’ betekent en de Ashanti-stoel, een symbool met een grote culturele relevantie en diepe betekenis binnen de Ashanti-cultuur.
“

Door als buitenstaander van de cultuur de tooi te dragen neem je de normen en waarden van die cultuur niet serieus

Een derde  punt is waardering en  sociale context. Een klassiek voorbeeld zijn de vlechten (boxer braids) van Kim Kardashian – een nu populaire haardracht die is toegeschreven aan Kim K., terwijl corn rows, zoals de haardracht ook heet, een typische black hair style is. Zwarte vrouwen dragen het haar al eeuwenlang op deze manier. De interpretatie ervan is echter anders; corn rows bij een zwarte vrouw zijn ‘ghetto’, terwijl Kim K. een nieuwe trend zet en fashion forward is.

De jurk van McCartney is volgens een wit westers publiek mooi op de catwalk op dunne, witte, jonge modellen, maar een Ghanese vrouw kan er niet zo mee over straat, want zij is dan al snel té Ghanees. Er worden andere waarden en interpretaties gegeven aan eenzelfde dracht, omdat de drager met niet-westerse uiterlijke kenmerken of culturele achtergrond anders wordt beleefd in onze samenleving.

Don’t get it twisted: Box braids zijn losse vlechten. Om ze te vlechten maak je als het ware een box (vierkantje) op de hoofdhuid om het haar op te nemen en vlecht je naar beneden. Boxer braids is een andere benaming voor corn rows of Dutch braids. Het zijn vlechten, die boxers dragen om hun haar uit hun gezicht te houden tijdens het vechten.

Alleen items uit je eigen cultuur dragen?

De discussie rondom culturele toe-eigening is zo hevig dat die naar mijn idee vertroebeld raakt. Veel mensen denken dat ze alleen maar items mogen dragen uit hun eigen cultuur. Op zich geen gekke gedachte, maar dat is niet waar het om gaat. Andere culturen zijn er om inspiratie uit te halen, en we kunnen elkaar vieren. Of gewoon appreciëren: ‘Give credit when credit is due’, zoals Deul zegt.

“Tegelijkertijd wil ik dragers meegeven dat ze moeten weten waar iets voor staat of wat het betekent, zodat je zelf kan overwegen of je het wel of niet wilt en kunt dragen. Weet je het niet zeker? Vraag, en onderzoek”, aldus Janice Deul.

Hoe kunnen modehuizen als Marc Jacobs, Stella McCartney en Victoria’s Secret het beter doen? “Wees vooral divers en inclusief”, schrijft Lúcia Kula, “maar richt je daarin niet alleen op de consumptie van de cultuur in kwestie. Verdiep je erin en doe er kennis over op”.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons