Staan keurmerken voor een eerlijk product?

De Fairtrade week is in volle gang. En dus hagelt het eerlijke aanbiedingen in de supermarkt: koffie, bananen, wijn, én hagelslag. Logo’s van keurmerken beloven een eerlijk product. Toch?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Terwijl ik een hap van mijn beschuit neem, tinkelen de hagelslagjes op mijn bord. Met een natte vinger druk ik erop en stop ze in mijn mond. Bij dit gebruikelijke ochtendritueel valt mijn oog op het wapperende, donkerbruine vlaggetje op de verpakking. ‘Utz Certified cacao’ staat er met witte letters op. Verdere uitleg ontbreekt. Wat zegt zo’n logo eigenlijk over mijn hagelslag?

En, wat zegt het?
Utz Certified is een duurzaam keurmerk, dat is opgericht door koffieproducenten. Behalve koffie, certificeren ze ook producten als thee, hazelnoten en cacao. De merken De Ruijter en Venz werken samen met het keurmerk. Wat Utz helaas níet certificeert, is suiker, terwijl dit het hoofdbestanddeel is van hagelslag.

Alle cacao, gecertificeerd en niet-gecertificeerd, wordt op één hoop gegooid

Cacao met Utz-keurmerk wordt vaak geproduceerd onder het principe van ‘massabalans’. Dat werkt als volgt. Boeren leveren hun gecertificeerde cacao aan een fabriek die er hagelslag van maakt. Aan diezelfde fabriek wordt ook niet-gecertificeerde cacao geleverd. Al die cacao, gecertificeerd en niet-gecertificeerd, wordt op één hoop gegooid en verscheept. Dat scheelt nogal in de kosten.

Alle cacao op een hoop, is dat niet hypocriet?
Deze cacaomix wordt gebruikt voor de pakken hagelslag die wel en geen keurmerk dragen. In feite betekent dit dat hier pakken hagelslag met keurmerk in de winkel liggen waar misschien geen enkele duurzame cacaoboon in is verwerkt. Het maakt dus niet uit welk pak je koopt, er zit altijd gecertificeerde én niet-gecertificeerde cacao in. Maar door een merk te kiezen dat een keurmerk draagt, draag je wél bij aan het principe.
Voor de cacaoboeren zelf maakt het uiteindelijk niet uit, of er nou wel of geen duurzame cacao in een product gaat, beweert Utz. Zolang zij maar kunnen profiteren van de betere voorwaarden die de keurmerken hen bieden. Volgens Utz is massabalans een goede manier om de duurzame productie op te schalen. Dat is nodig, want er is wereldwijd nog niet genoeg duurzame cacao om alle chocolade mee te produceren.

Hoe zit dat dan bij fairtrade?
Max Havelaar, het fairtrade-keurmerk, kiest ook voor massabalans, om dezelfde redenen. De hagelslag van Fair Trade Original draagt dit keurmerk. Een voordeel van dit keurmerk is dat niet alleen de cacao gecertificeerd is, maar ook de rietsuiker.

Waarom heeft Tony’s Chocolonely geen hagelslag?
Hoewel het waarschijnlijk het bekendste merk voor eerlijker chocolade in Nederland is, heeft Tony’s Chocolonely geen eigen hagelslag. Als reden gaven ze eens aan dat ze het aandeel cacao in de hagelslag te klein vinden. Het hoofdbestanddeel van hagelslag is zoals gezegd suiker, en niet cacao.

Maar het is beter dan niets?
Keurmerken als Max Havelaar, Utz en Rainforest Alliance zijn in het leven geroepen om de cacaoboeren een beter leven te geven. Dat is hard nodig, want hun leefsituatie is meestal om te huilen. Dat geldt niet alleen voor de boeren, maar ook voor de werknemers op plantages. Keurmerken slagen er echter niet altijd in om die levensstandaard te verbeteren. Anderzijds zijn ze vaak wel de voorlopers als het gaat om eerlijke handel en duurzaamheid in de cacao-industrie.

De inkomsten van boeren zijn maar in zeer beperkte mate verbeterd

Met een keurmerk zit je altijd snor, toch?
Er is ook kritiek. Hoogleraar voedselzekerheid aan Wageningen University & Research Ruerd Ruben onderzocht jarenlang de effectiviteit van keurmerken. Veldstudies tonen aan dat de inkomens van gecertificeerde boeren maar in zeer beperkte mate verbeterd zijn. Ook zijn er vaak investeringen nodig om het boerenbedrijf aan de eisen van het keurmerk te laten voldoen. Voor kleine boeren zijn dat soort extra kosten relatief groot en ingrijpend. En wanneer boeren hun producten niet tegen een hogere prijs kunnen verkopen (vanwege het certificaat), wordt het als ‘gewone’ waar en dus onder de marktprijs verkocht. Terwijl de boer wel meer kosten kwijt is.

Wat kan er nog meer gedaan worden?
Niet alleen voedselproducenten en keurmerken zijn aan zet bij het proces van verduurzaming. Ook nationale en internationale overheden spelen een belangrijk rol in het opstellen en handhaven van wettelijke normen in de weg naar duurzaamheid.

Want gecertificeerd of niet, eigenlijk zou er nergens kinderarbeid of gedwongen arbeid mogen plaatsvinden in welke keten dan ook.

Daarnaast vervul je als burger natuurlijk een belangrijke rol. Je kunt bewust kiezen voor een product, en bedrijven laten weten dat je graag eerlijke hagelslag eet. Via een mailtje, of een Facebookberichtje aan de hagelslagfabrikanten. Misschien ga ik dat ook maar doen. Eerst neem ik nog een hap van mijn beschuitje.

Tijdens de Fairtrade week, een actie van Max Havelaar, zijn er allerlei fairtrade producten in de aanbieding. De actie loopt nog tot en met zondag 14 mei.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons