“De meeste mensen zijn voor duurzaam investeren, zelfs als dat leidt tot hogere premies of lagere pensioenen
Clusterbommen
“De vijf grootste pensioenfondsen zijn gestopt met alle beleggingen in tabak en kernwapens
In december 2018 ondertekenden 74 Nederlandse pensioenfondsen (Nederland telt er enkele honderden, waaronder veel kleintjes) een convenant om duurzamer te gaan beleggen. Ze zeggen af te willen van bedrijven die mensenrechten schenden of milieuschade veroorzaken. Dat is lastig, erkennen de fondsen zelf, omdat je als investeerder niet altijd zicht hebt op hoe een bedrijf aan de andere kant van de wereld werkt. Ze hopen dat ze door samen te werken meer druk op bedrijven kunnen uitoefenen. Gewoon doorgaan, ondanks maatschappelijke kritiek, is geen optie meer. Op de onthullingen van OneWorld en Milieudefensie reageerde ABP met een persbericht: ‘Wij nemen die kritiek serieus en ondernemen actie.’
Dat je als pensioenfonds de macht hebt om bedrijven een duw te geven, laat de Climate Action 100+ zien, een collectief van investeerders waar bijvoorbeeld ABP en Robeco deel van uitmaken. Robeco nam het voortouw in gesprekken met Shell over verduurzaming. Druk vanuit de Climate Action 100+ zorgde ervoor dat Shell eind 2018 met concrete stappen kwam. Zo worden bonussen voor topmanagers gekoppeld aan vermindering van de CO₂-uitstoot.
“Pensioenfondsen beleggen te veel in bedrijven die wereldwijd natuurgebieden schaden
Wie moet je geloven?
De jaarlijkse Benchmark Pensioenfondsen van de VBDO is positief over de Nederlandse pensioenfondsen. De fondsen kunnen sterren halen voor maatschappelijk verantwoord beleggen. In de meest recente lijst staat ABP bovenaan, gevolgd door PFWZ (zorg en welzijn), Bpf (bouw) en BPL (agrarisch). Alle vier scoren ze de maximale vijf sterren. Dat staat in schril contrast met de twee andere rankings: het Eerlijk Pensioenlabel en het pensioenklimaatlabel van Fossielvrij NL.
“Pensioenfondsen zijn te vaag over wat ze willen van bedrijven waarin ze beleggen
“Het meest gegeven cijfer in het Eerlijk Pensioenlabel is een 1, ofwel zeer slecht
Zo stond eerder in 2019 in de Volkskrant een artikel waarin ABP het niet eens was met de werkwijze van het Eerlijk Pensioenlabel en de betrouwbaarheid van dit label in twijfel trok. ‘Wij publiceren doorgaans alleen het beleid op hoofdlijnen en principes, niet op de onderliggende criteria. De onderzoekers nemen vervolgens aan dat deze criteria niet bestaan’, reageerde ABP in de krant. Cor Oudes van het Pensioenlabel verdedigde zich in datzelfde artikel. Hij vindt dat pensioenfondsen te vaag zijn over wat ze willen van bedrijven waarin ze beleggen. Ze zouden harde eisen mogen stellen als het gaat om mensen en milieu.
Ook in de ranking van Fossielvrij NL komen de pensioenfondsen er niet goed vanaf. Fossielvrij NL is een burgerbeweging die publieke instellingen, waaronder pensioenfondsen, oproept om hun banden met kolen-, olie- en gasbedrijven te verbreken. De beweging heeft een eigen pensioenklimaatlabel, dat laat zien of pensioenfondsen rekening houden met het Klimaatakkoord van Parijs. Pensioenfonds BPL scoort redelijk, vijf andere fondsen scoren matig. De grootste groep valt onder de categorie ‘niet transparant’. Fossielvrij NL heeft verschillende campagnes lopen om pensioenfondsen fossielvrij te krijgen. Zo hebben meer dan 10.000 ABP-deelnemers inmiddels een petitie ondertekend waarmee ze hun pensioenfonds vragen om niet meer te investeren in olie, gas en kolen.
Niks te kiezen
In Nederland kennen we sinds 1957 de Algemene Ouderdomswet (AOW). Dat is een staatspensioen: een uitkering die je krijgt van de overheid en waar iedereen vanaf een bepaalde leeftijd recht op heeft. De AOW geeft je een basis om te leven en vult je maandinkomen aan. Bijna iedereen met een vaste baan heeft een pensioenregeling via de werkgever. Via een maandelijkse premie bouw je pensioen op. Een pensioenfonds lijkt op een spaarrekening of een verzekering, maar er is een belangrijk verschil: de uitkering is niet gegarandeerd. Is het vermogen van een pensioenfonds te laag, dan kan het pensioen verlaagd worden.
In de zomer van 2019 berichtte De Nederlandsche Bank nog dat veel pensioenfondsen kampen met financiële tekorten vanwege de lage rentestand. De kans is groot dat de pensioenuitkeringen van een aantal fondsen verlaagd worden, mogelijk al in 2020.
“Deelnemers moeten meer inspraak hebben in beleggingen van hun pensioenfonds
Wat kun je doen?
Heb je geen pensioenregeling, bijvoorbeeld omdat je ZZP’er bent, of vertrouw je er niet op dat je pensioen later hoog genoeg zal zijn? Er zijn ook andere manieren om ervoor te zorgen dat je kunt rondkomen op je oude dag.
Je kunt in plaats van je inkomsten te verhogen, je lasten verlagen. Misschien kun je je hypotheek (gedeeltelijk) aflossen waardoor je goedkoper woont. Als je er het geld voor hebt, kun je investeren in duurzame maatregelen zoals isolatie of zonnepanelen, zodat je straks minder betaalt aan energie en je huis in waarde vermeerdert. Wie huurt, is wat duurzame investeringen betreft afhankelijk van de verhuurder. Je kunt, eventueel samen met andere bewoners, de verhuurder proberen over te halen om duurzame maatregelen te nemen.
Of ga zelf beleggen of sparen. Sparen kun je doen op een gewone spaarrekening. Dat is eenvoudig en je kunt altijd bij je geld. Het nadeel daarvan is dat je vermogensbelasting betaalt als je een groot bedrag op je rekening hebt staan (meer dan € 30.360 in 2019). Om dit te voorkomen kun je op een andere manier sparen, bijvoorbeeld via een lijfrenteverzekering of lijfrentespaarrekening (banksparen).
“Je bent niet geheel machteloos en protesteren heeft wel degelijk effect
Protesteren heeft wel degelijk effect. Toen OneWorld schreef dat ABP investeerde in een bedrijf dat regenwoud kapt voor een palmolieplantage, leidde dit tot media-aandacht en boze reacties van klanten. Kort daarna besloot ABP het bedrijf niet meer op te nemen in de beleggingsportefeuille. ABP reageerde later in Down to Earth, het magazine van Milieudefensie: ‘We beheren het pensioen voor 2,9 miljoen mensen, en zij kunnen inderdaad niet overstappen. Maar dat dwingt ons juist verantwoording af te leggen. Wat hebben zij straks aan hun pensioen als de wereld niet leefbaar meer is?’
Dit artikel verscheen eerder in OneWorld-magazine.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
