Klimaat

Er was eens een ijsbeer

Blogs waarop antropogene klimaatverandering en de mogelijke gevolgen daarvan worden gebagatelliseerd, zijn ver verwijderd van de wetenschappelijke literatuur. Dat is de conclusie van een nieuw artikel in Bioscience waarin diverse blogs worden vergeleken met de wetenschappelijke literatuur op het gebied van het slinkende Arctische zee-ijs en het lot van ijsberen.

Door 2 december 2017
CO2-uitstoot klimaatverandering zeespiegelstijging
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Hoewel er binnen de wetenschap brede overeenstemming bestaat over de oorzaken van klimaatverandering, is er bij een groot deel van het algemene publiek nog altijd veel twijfel hierover. Dit wordt ook wel de ‘consensus gap’ (consensus kloof) genoemd. Blogs en andere social media vormen een belangrijke schakel in de verspreiding van misinformatie, waarmee twijfel aan en wantrouwen in de wetenschap wordt gevoed.

Jeff Harvey, een Canadese ecoloog werkzaam bij het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en de Vrije Universiteit (VU), wilde in kaart brengen hoe blogs zich verhouden tot de wetenschappelijke literatuur. De focus lag daarbij op conclusies over Arctisch zee-ijs en ijsberen. De resultaten zijn gepubliceerd in het artikel “Internet Blogs, Polar Bears, and Climate-Change Denial by Proxy” in het tijdschrift Bioscience. Disclaimer: ik ben co-auteur van het artikel.

“

Binnen de wetenschap bestaat brede overeenstemming over de oorzaken van klimaatverandering

Wat blijkt? Er is een duidelijke tweedeling te zien in blogs, waarbij sommige in grote lijnen overeenkomen met het gros van de wetenschappelijke literatuur (respectievelijk de blauwe ruiten en groene driehoeken in onderstaande figuur), en andere een diametraal tegenovergestelde visie etaleren (de gele vierkanten). De laatste groep beroept zich vaak op dezelfde bron: Susan Crockford.
90 blogs en 92 wetenschappelijke artikelen zijn geclassificeerd aan de hand van zes beweringen over zee-ijs en ijsberen, en het al dan niet citeren van Crockford. De grafiek geeft een Principale Componenten Analyse (PCA) van de resultaten. PCA is een techniek om door het draaien van de datapunten in de ruimte een zodanig gezichtspunt te kiezen dat de maximale variatie in de positie van de data zichtbaar wordt. De score op PC1 laat een tweedeling zien tussen aan de ene kant de positie dat zee-ijs afneemt en ijsberen hierdoor bedreigd worden (de meeste wetenschappelijke artikelen en wetenschappelijk georiënteerde blogs), en aan de andere kant de positie dat zee-ijs niet afneemt of dat het natuurlijke variatie betreft, en dat ijsberen hierdoor niet worden bedreigd (pseudo-skeptische blogs).

Arctisch zee-ijs

Het zee-ijs in het Noordpoolgebied is de afgelopen decennia sterk in oppervlak en dikte afgenomen. Deze trend zal zich met verdergaande opwarming naar verwachting doorzetten. Dat dit niet in een monotoon dalende lijn gebeurt, maar met ups en downs als gevolg van natuurlijke variatie, zou geen verbazing horen te wekken. Wanneer het zo uitkomt worden korte-termijnschommelingen op bepaalde blogs echter steeds weer als “herstel” geframed, of wordt de afname van het Arctisch zee-ijs op andere manieren gebagatelliseerd.

IJsberen

IJsberen zijn afhankelijk van zee-ijs voor het vangen van hun voornaamste prooi, zeehonden. Hun habitat smelt dus letterlijk weg bij verdergaande opwarming. De ijsbeer is in de loop der tijd een iconisch symbool geworden van de gevolgen van klimaatverandering. De ijsbeerpopulatie is tot nu toe relatief stabiel, maar dat kun je niet zo maar extrapoleren naar de toekomst.

Biologische effecten zijn vaak niet-lineair, en hun afhankelijkheid van zee-ijs betekent dat ijsberen zeer waarschijnlijk in de problemen zullen komen door de verdergaande opwarming. Niet voor niets zijn ze geclassificeerd als “kwetsbaar” door de International Union for the Conservation of Nature (IUCN) en als “bedreigd” onder de US Endangered Species Act.

En het vorige interglaciaal dan?

De ijsbeer heeft als soort heeft het vorige interglaciaal (~125.000 jaar geleden) overleefd. Daaruit leiden sommigen af dat het nu zo’n vaart niet zal lopen. Echter, indien CO2-emissies niet fors worden teruggebracht, zal het de komende eeuwen en millennia een stuk warmer worden dan tijdens het vorige interglaciaal. Daarnaast waren de zomers toen waarschijnlijk niet compleet ijsvrij, zoals later deze eeuw wel het geval zou kunnen zijn als gevolg van verdergaande opwarming – natuurlijk afhankelijk van het verdere verloop van de mondiale emissies.

Bovendien gaat de opwarming nu vele malen sneller dan toen het geval was, wat eventuele aanpassing aan nieuwe omstandigheden niet eenvoudiger maakt. Naast het slinkende drijfijs zijn er tegenwoordig ook andere factoren die de ijsbeer negatief beïnvloeden, zoals menselijke nederzettingen, industriële activiteiten, jacht, bio-accumulatie van chemicaliën, en kleinere zeehondenpopulaties.

Blogs

Een toekomst met ‘business as usual’ CO2-emissies ziet er voor ijsberen niet rooskleurig uit. Blogs  blijken in twee kampen uiteen te vallen in hun stukken over dit onderwerp. De pseudo-sceptische blogs vervormen de wetenschappelijke onzekerheid tot onwetendheid, of extrapoleren de huidige situatie naar de toekomst zonder de beschikbare kennis van ijsberenecologie in ogenschouw te nemen.

Ze baseren zich meestal niet op wetenschappelijke literatuur, maar op beweringen van steeds dezelfde persoon, die vervolgens via de blogosfeer worden gerecycled. Susan Crockford schrijft veel over ijsberen, maar doet dit voornamelijk op haar eigen website en voor anti-mitigatiedenktanks zoals het Heartland Institute en de Global Warming Policy Foundation (GWPF); niet in de wetenschappelijke literatuur.

“

Een toekomst met ‘business as usual’ CO2-emissies ziet er voor ijsberen niet rooskleurig uit

De kloof tussen wetenschappelijke bevindingen en pseudo-skeptische blogs zal de reguliere volgers van het publieke klimaatdebat bekend voorkomen, want deze tendens is algemener dan alleen Arctisch zee-ijs en ijsberen. Nu is deze teneur echter voor het eerst aangetoond op basis van een systematische vergelijking van de wetenschappelijke literatuur met de blogosfeer. Om het tij te keren, doen de auteurs van het artikel een oproep aan wetenschappers om zich meer in het publieke debat te mengen.
Dit artikel is eerder verschenen op de Klimaatverandering blog.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons