Het cruiseschip MSC Divina in Istanbul
Achtergrond

Het cruiseschip: de drijvende vervuiler

De CO₂-uitstoot van een groot cruiseschip staat gelijk aan die van 84.000 auto’s en de uitstoot van fijnstof is te vergelijken met die van een miljoen auto’s. Het duurzame alternatief Ecoship moet daar verandering in brengen.

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Wereldwijd zijn er steeds meer mensen die een zorgeloze vakantie op een cruiseschip wel zien zitten. Het jaar 2018 wordt zelfs een recordjaar voor de sector, met een verwachte 27,2 miljoen reizigers.

Een cruise is niet voor iedereen weggelegd. Voor een weekje met z’n tweeën op de Middellandse Zee betaal je in het hoogseizoen al gauw meer dan 1.600 euro. En dat voor de goedkoopste hutten. All Inclusive is het ook nog niet, want voor alcoholische dranken en de specialiteitenrestaurants moet je gewoon betalen.

De prijs is voor velen een groot nadeel, maar wat weten we verder eigenlijk over die grote drijvende luxeresorts waar we allemaal weleens van dromen?

https://youtu.be/UfLvKbJuP3Y

Bron: youtu.be
Dat valt tegen! Het opnoemen van de voordelen van zo’n ontspannende cruise is toch een stuk makkelijker. Verschillende onderzoekers hebben de uitstoot van de cruise-industrie onderzocht.

Zo rekende het Centraal Bureau voor de Statistiek uit dat een zeecruisepassagier gemiddeld 225 kg CO₂ per dag uitstoot. Meer dan dubbel zo veel als iemand die een hotelletje neemt in het buitenland. Als je het vergelijkt met de uitstoot van iemand die een nachtje verblijft in een tentje op een camping, dan is een zeecruisepassagier zelfs tien keer zo vervuilend.

Ook moet niet vergeten worden dat veel cruises niet vanuit Nederland vertrekken. Wil je op een cruiseschip het Middellandse Zeegebied verkennen, dan moet je eerst naar bijvoorbeeld Barcelona vliegen om daar aan boord te gaan. Dat is allemaal extra CO-uitstoot per passagier.

Onderzoekers kwamen erachter dat de zwaveluitstoot van een groot cruiseschip – zonder filter – gelijkstaat aan die van 376 miljoen personenauto's

De Britse krant The Guardian rekende in 2016 uit dat grote cruiseschepen op open zee enorm veel schadelijke stoffen uitstoten. Zo staat de CO₂-uitstoot van een groot cruiseschip gelijk aan die van 84.000 auto’s, de stikstofuitstoot staat gelijk aan die van 400.000 auto’s en de uitstoot van fijnstof is te vergelijken met die van 1 miljoen auto’s. Schokkend? Nou, er is meer. De onderzoekers kwamen er ook achter dat de zwaveluitstoot van een groot cruiseschip – zonder filter – gelijkstaat aan die van 376 miljoen personenauto’s.

Een ander nadeel is dat de schepen zo’n 20 tot 25 jaar meegaan. Voor de uitbaters van de cruiseschepen goed nieuws, want zij kunnen lang van de schepen gebruik maken. Voor het milieu is het slechter nieuws, want het betekent dat er nog altijd cruiseschepen rondvaren die zijn gebouwd voor 2000. Een tijd waarin veel minder maatregelen werden genomen om de passagiersschepen schoner te maken.

Maar dat wil niet zeggen dat alle schepen die nieuw in de vaart worden genomen groen zijn. Het is juist bijzonder als er een schip gaat varen op een duurzamere brandstof.

Met deze informatie kunnen we wel stellen dat een vakantie op een cruiseschip erg belastend is voor het milieu. Maar waar hebben die schepen zo veel brandstof en energie voor nodig? We namen een kijkje op het schip de MSC Magnifica dat in de zomer van 2018 meerdere keren aan de kade ligt in Amsterdam.

https://youtu.be/sH7j1BI8-YU

Bron: youtu.be
Cruiseschepen worden niet voor niets drijvende luxeresorts genoemd. Overal bars, restaurants, zwembaden en zelfs een theater. En dat allemaal op een schip met een lengte van maar liefst 294 meter en 16 dekken. In 2010 werd de MSC Magnifica te water gelaten. Hij kostte meer dan 460 miljoen euro.

Vergeleken met het grootste cruiseschip ter wereld is de Magnifica maar een saai en middelmatig schip. Symphony of the Seas is 362 meter lang en heeft 18 dekken. Het schip was dan ook ietsje duurder dan de Magnifica: dik 1,1 miljard euro. Aan boord geen gebrek aan faciliteiten. Natuurlijk zijn er een casino, een theater en tientallen restaurants en bars. Maar ook een bar waarin je wordt geholpen door een robot en de grootste waterglijbaan van de wereld op zee.

Waarschijnlijk raakt Symphony of the Seas de naam van grootste cruiseschip ter wereld alweer kwijt in 2021. Dan wordt er een schip opgeleverd dat een paar centimeter langer is.

Bron: twitter.com

De Franse staat is grootaandeelhouder van de werf, en maakt de bouw van vervuilende cruiseschepen dus mogelijk

Wereldwijd is Europa koploper op het gebied van de productie van grote passagiersschepen. Zo’n cruiseschip kan niet zomaar overal gemaakt worden. Daar is een gigantische scheepswerf voor nodig.

De grootste drie scheepswerven zijn de Meyer Werft in Papenburg (Duitsland), de werf van Fincantieri in Triëst (Italië) en tot slot de STX Europe-werf in Saint-Nazaire (Frankrijk).

Om een goed beeld te krijgen van alle ontwikkelingen in de cruise-industrie zijn deze drie werven benaderd voor een interview. Zonder succes. De Meyer Werft heeft in een reactie laten weten zo veel media-aanvragen te hebben dat ze ons niet op locatie te woord konden staan. Pas een half jaar later zouden ze misschien een gaatje hebben, liet de communicatie-afdeling weten. Ook een tweede verzoek werd afgewimpeld.

Het Italiaanse Fincantieri lijkt in eerste instantie wel mee te willen werken. Er zijn binnen het bedrijf verschillende mensen die willen spreken over de duurzaamheid van de cruise-industrie. Het is uiteindelijk de persafdeling van de werf die – net toen alles rond leek – het licht op rood zette. Interviews met als onderwerp duurzaamheid zijn niet gewenst.

De Franse werf van STX Europe heeft helemaal niet gereageerd op meerdere verzoeken tot een interview. In Saint-Nazaire worden de grootste mogelijk cruiseschepen gebouwd, zoals Symphony of the Seas. Wat de werf extra interessant maakt is dat de Franse staat grootaandeelhouder is en de bouw van vervuilende cruiseschepen dus mogelijk maakt.

Om toch meer te weten te komen over de duurzaamheid van cruiseschepen hebben we Eke Eijgelaar, onderzoeker Duurzaam Toerisme aan de Breda University of Applied Sciences, gevraagd naar zijn visie.

https://youtu.be/qGzAfWYWtLI

Bron: youtu.be
Er zijn naast bijvoorbeeld filters op de schoorsteen – waar Eke Eijgelaar het in de video over had – nog meer manieren om de uitstoot van schadelijke stoffen in de haven te verminderen: walstroom.

Walstroom kun je krijgen door een soort grote stekker van de boot in een speciaal stopcontact langs de kade te steken. Het voordeel daarvan is dat de motoren van de cruiseschepen uit kunnen, maar het schip nog steeds van energie is voorzien.

In de vrachtzeevaart en de pleziervaart is walstroom op veel plekken al verplicht, maar in de cruise-industrie niet. Zo hebben de terminals van Amsterdam en Rotterdam niet eens een mogelijkheid om walstroom af te nemen.

In de gemeenteraden van de twee steden is al vaker de wens uitgesproken om een walstroomnetwerk aan te leggen. Tot nu toe is dat er nog niet van gekomen. Maar waarom eigenlijk niet?

De lokale politiek in Amsterdam klaagt al jaren over de komst van steeds meer cruiseschepen naar de stad. De terminal die midden in het centrum ligt is een doorn in het oog van de gemeenteraad.

In 2016 maakte de destijds Amsterdamse wethouder voor D66 Kajsa Ollongren (nu minister van Binnenlandse Zaken) bekend dat de cruiseterminal in Amsterdam zou gaan verhuizen. Even later bleek de Coenhaven in het Westelijk Havengebied de plek te worden waar de nieuwe terminal gebouwd moest gaan worden.

Volgens GroenLinks-raadslid Jasper Groen is de verhuizing van de terminal een van de redenen waarom Amsterdam nog geen walstroomnetwerk voor cruiseschepen heeft. De aanleg van walstroom is een grote investering en die wil de stad nog niet doen. Tot die tijd draaien de generatoren van de cruiseschepen onverminderd door aan de dichtbevolkte kade.

Dat lijkt alleen maar langer te duren nu het nieuwe stadsbestuur van Amsterdam een streep zet door de eerdere plannen voor een nieuwe terminal in de Coenhaven. In het coalitieakkoord staat dat de gemeenteraad gaat zoeken naar een nieuwe locatie. Tot die tijd verandert er niks en blijven de cruiseschepen schadelijke stoffen uitstoten.

In Rotterdam is er door eenzelfde soort reden nog geen walstroom beschikbaar. Volgens raadslid Stephan Leewis is het niet mogelijk om cruiseschepen op het gewone elektriciteitsnetwerk aan te sluiten. “Cruiseschepen hebben veel stroom nodig om te kunnen draaien. Een aansluiting op het elektriciteitsnetwerk kan dan ook alleen als er aan de kade een zeer zware aansluiting is. Hiervoor is een aftakking op het hoofdnetwerk nodig. De kosten hiervoor zijn hoog, omdat er geen hoofdkabel door de Wilhelminapier loopt.”

In Rotterdam wordt niet helemáál niks gedaan om de uitstoot van cruiseschepen aan wal te verminderen. Er is aan de Wilhelminakade een speciale LNG-generator waarmee schepen van stroom kunnen worden voorzien.

Een van de zeven grote passagiersschepen die deze zomer in Rotterdam aanmeren kan hierop worden aangesloten. “Dit betekent een significante reductie in fijnstof-emissies,” zegt Leewis. “Er wordt nog onderzocht of dit ook voor andere schepen wellicht een optie is. Dit lijkt echter niet een afdoende langetermijnoplossing, omdat er nog steeds sprake is van emissie, waaronder van Co₂. Daarom blijft GroenLinks Rotterdam pleiten voor de aanleg van walstroom voor cruiseschepen.”

Overheid

De Nederlandse overheid is ook bezig met de verduurzaming van de scheepvaart (waaronder dus ook de cruise-industrie). In het in 2017 verschenen regeerakkoord staat geschreven:

In de zeevaart en binnenvaart is er nog veel milieuwinst te behalen. Met de sector zal een Green Deal worden opgesteld voor verduurzaming van de zeevaart, binnenvaart en havens.

Wat er precies in de Green Deal komt te staan is onbekend. In een reactie laat het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat weten dat de onderhandelingen daarover nog in volle gang zijn. De verwachting is dat de plannen eind 2018 gepresenteerd kunnen worden.

Bron: twitter.com
In de cruise-industrie loopt het nog niet storm met innovaties. In andere takken van de scheepvaart gaat het een stuk voortvarender. Zo varen er steeds meer vrachtschepen op minder vervuilende fossiele brandstoffen. Ook de nieuwste veerboot van TESO, die dagelijks tussen Den Helder en Texel vaart, is vooruitstrevend wat betreft duurzaamheid.

https://youtu.be/2IWl5yddjyE

Bron: youtu.be
In de video had Bert de Jonge van TESO het al over verschillende vormen van brandstof. Hieronder wordt uitgelegd wat CNG, LNG en stookolie precies zijn.
Te beginnen met CNG. De afkorting CNG staat voor de Engelse term compressed natural gas. Vrij vertaald naar het Nederlands betekent dat aardgas onder druk. Het gas is nog altijd een fossiele brandstof, maar is wel een stuk schoner dan bijvoorbeeld benzine. Zo stoten CNG-motoren 20 tot 25 procent minder CO uit, en ook de fijnstofuitstoot wordt gereduceerd.

Aardgas wordt in maar heel weinig gevallen gebruikt voor de scheepvaart. Dat komt omdat je op een volle tank aardgas minder ver kunt reizen dan met andere brandstoffen. Op de weg wordt al veel meer gereden op aardgas onder druk. In de regio Arnhem-Nijmegen rijdt een groot deel van alle bussen op het gas. Argentinië is koploper op het gebied van CNG. Daar rijden meer dan een miljoen auto’s op het aardgas.

In de scheepvaart wordt LNG gezien als brandstof voor in de ‘duurzame’ toekomst. De afkorting staat voor de Engelse term Liquefied Natural Gas. In Nederland wordt het vloeibaar aardgas genoemd. Het aardgas wordt vloeibaar gemaakt door het af te koelen tot -162 graden Celsius. Doordat LNG een hoge dichtheid heeft en CNG een lagere past er tot drie keer meer vloeibaar aardgas in een tank. Op één tank kunnen dus langere afstanden worden gevaren.

Toch geldt ook voor LNG dat het een fossiele brandstof blijft. Ook al is het schoner dan de ruwe olie waar schepen nu op varen, helemaal groen is het niet.

Door de grote actieradius van een tank LNG is de brandstof bezig met een opmars in de scheepvaart. Steeds meer nieuwe vrachtschepen worden uitgerust met een LNG-motor. Ook in de cruise-industrie wordt er voorzichtig een begin gemaakt met de transitie van stookolie naar vloeibaar aardgas. Met de nadruk op voorzichtig, want de meeste schepen die de komende jaren in de vaart worden genomen draaien nog op dieselmotoren.

Tot slot nog de brandstof waar bijna alle cruiseschepen ter wereld op varen: zware stookolie. Dat is het restproduct dat overblijft als alle brandstoffen zoals diesel en benzine uit aardolie zijn gehaald. Stookolie is erg goedkoop, maar ook erg vervuilend. Zo komt er bij de verbranding veel meer zwavel vrij dan bij bijvoorbeeld diesel of benzine. Ook de uitstoot van fijnstofdeeltjes is veel groter. Doordat er voor internationale wateren maar weinig regels zijn over de uitstoot van schadelijke stoffen kunnen cruiseschepen uitstoten wat ze willen. Het gebruik van de goedkope stookolie is daarom erg interessant.
Er zijn wel een aantal schepen in de maak die op LNG kunnen varen. Zo werkt de grote cruiseline Carnival aan twee boten die op LNG kunnen varen. Het Duitse bedrijf AIDA is al verder en heeft de eerste LNG-schepen zelfs al in de vaart. Maar de ontwikkelingen op de markt gaan het Japanse bedrijf Peace Boat niet snel genoeg. Zij besloten zelf ‘het meest duurzame cruiseschip ooit’ te bouwen.Wil je weten hoe het allemaal zit, klik dan hier: Rémy Millot van Peace Boat beantwoordt alle vragen!
Hieronder een kleine impressie van hoe het Ecoship eruit komt te zien.

Beeld: Peace Boat
Bron: Peace Boat
Bron: Peace Boat
Het Ecoship zal in 2020 voor het eerst de wereld rondvaren. De CO-emissies zullen dan 40 procent lager zijn dan bij het huidige schip. Dat komt bijvoorbeeld doordat zonnepanelen en windschermen energie opwekken, die energie efficiënter wordt gebruikt en het schip aerodynamisch is gebouwd.
Peace Boat gaat dus heel ver in de verduurzaming. Grote rederijen zijn minder bezig met het milieuvriendelijker maken van hun schepen, maar maken online wel reclame voor hun groene strategie. MSC Cruises – van de Magnifica – schrijft op haar website ‘de oceaan te respecteren en minimale invloed te willen hebben op de zee zelf’. De rederij zegt het brandstofverbruik te willen verminderen om ook minder CO uit te stoten.Ook schrijft de Italiaanse rederij dat er aan boord van elk schip en aan wal een persoon is die erop toeziet dat de verwerking van afval en water goed verloopt. Tot slot schrijft MSC dat ook bij de vaarroutes rekening wordt gehouden met de afstand tussen twee bestemmingen.

The Carnival Corperation – waar onder meer de rederijen AIDA, Costa en de Holland-Amerika lijn onder vallen – benadrukt in haar duurzaamheidsrapport uit 2016 dat zij het eerste bedrijf zijn dat een LNG-schip op de markt heeft gebracht. Toch is het overgrote deel van de schepen in aanbouw (12 van de 19) niet geschikt om volledig op LNG te varen.

Ook beweert Carnival de totale CO-uitstoot tussen 2005-2016 ongeveer met 25% te hebben teruggedrongen.

De komende jaren zal de populariteit van cruisevakanties naar verwachting toenemen, en daarmee ook het aantal schepen. Ze worden nog groter en luxer. Gelukkig zijn er een aantal rederijen die de eerste stappen lijken te zetten richting een duurzamere cruise-industrie, maar dat doen ze lang niet allemaal. En daardoor blijft het verblijf op een cruiseschip de meest vervuilende manier van vakantie.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons