Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Het Europese Hof deed deze week uitspraak in de zaak die de Europese Commissie tegen de Poolse regering heeft aangespannen over de kap van het oerbos van Bialowieza. Het Hof stelde de Poolse minister van Milieu en het Poolse staatsbosbeheer op alle punten in het ongelijk. De verhoging van de kapquota in het woud (tot driemaal het aanvankelijke volumne) is in alle opzichten in strijd met de Europese natuurbeschermingswetgeving. De besluiten van minister Jan Szyszko en directeur Konrad Tomaszewski van het Poolse staatsbosbeheer werden door het Hof als illegaal bestempeld, en moeten tderhalve worden eruggedraaid. In de uitspraak van het Hof is een hoofdrol weggelegd voor vijf kleine kevers, twee kleine uilen en twee spechten.
Het Poolse besluit was bedoeld om het bos te redden van een plaag van de letterzetterkever. Een kevertje dat met dodelijke consequenties gangen graaft onder de schors van fijnsparren. In haar uitspraak constateerde het Hof dat al in de Natura 2000 aanwijzingsbesluiten voor het woud van Bialowieza melding wordt gemaakt van de mogelijkheid dat komende regeringen een poging tot ‘redding’ zouden ondernemen. Die ‘reddingspoging’ werd in de documenten als mogelijke bedreiging van de natuurlijkheid van het woud bestempeld. Daar had de minister blijkbaar overheen gelezen en met hem ook directeur Tomaszewski. Op alle punten werd de Poolse minister dus in het ongelijk gesteld en wordt Tomaszewski, als uitvoerder van de door de minister gesanctioneerde misdaden, medeplichtig verklaard.
Kevers
Het moet voor ex-minister Szysko frustrerend zijn dat naast het kleine torretje nog vier andere kevers een hoofdrol spelen in de zaak: Szysko is zelf gespecialiseerd in kevers. Die vier andere kevers genieten de bescherming van de habitatrichtlijn. Ze hebben klinkende namen: de vermiljoenkever, de glansschorskever, de springkever en de prachtkever. Allemaal soorten die zeer zeldzaam zijn en waarvan de larven, of de kevers zelf, afhankelijk zijn van dood fijnsparrenhout. Het verwijderen van de door de letterzetter aangetaste bomen deed de leefomgeving van deze kevers verdwijnen en was daarmee strijdig met de habitatrichtlijn.
Vogels
Net ietsje zichtbaarder – en in elk geval hoorbaarder – zijn de dwerguil en de ruigpootuil: hele kleine uiltjes die hun nesten maken in spechtgaten in dode dennenbomen. Het meest zichtbaar zijn natuurlijk de drieteenspecht en de witrugspecht twee spechtsoorten die gespecialiseerd zijn in het zoeken naar insecten onder de dode schors van stervende dennen. Van de drieteenspecht is bekend dat hij door zijn bouw niet in staat is in al te hard hout te hakken. In haar besluit nam het Hof mee dat er gekapt was in de broedtijd van deze uilen en spechten. Dat het Poolse staatsbosbeheer niets heeft gedaan om te voorkomen dat de nesten van deze beschermde vogels werden vernietigd, wordt hen zwaar aangerekend door het Hof.
Nobelprijs van de Paus
De ex-minister reageerde gepikeerd aan de telefoon en beweerde opnieuw dat de Europese Commissie door de media misleid is. In een interview met het conservatief-katholieke Radio Maria beweerde hij dat degenen die verantwoordelijk zijn voor het verdwijnen van de ‘habitat’ uit de habitatrichtlijn vervolgd moeten worden. Hij riep minister Kowalczyk op om de ‘redding van het woud’ zo snel mogelijk te hervatten. Hij stelde dat het goed is dat de uitspraak er nu is, zodat Europa eindelijk over haar gemeenschappelijke natuurlijke hulpbronnen kan gaan praten.
Het is bijna opzienbarend hoe Szyszko zijn contact met de werkelijkheid heeft verloren. Uit de door het ministerie aan het Hof overlegde documenten die nu openbaar worden, blijkt dat feit en fictie nogal door elkaar liepen op het ministerie ten tijde van minister Szyszko. De ex-minister stelt in een van die documenten dat wetenschappelijke bewijzen in de rechtsgang irrelevant zijn; een bijzonder standpunt. Ook geeft de minister zijn eigen besluiten extra gewicht door te beweren dat hij een grote onderscheiding van de Paus heeft gekregen: een Pauselijke Nobelprijs.
Certificaten
Ondertussen heeft houtcertificeerder PEFC een heel groot probleem. Op de website van het Poolse staatsbosbeheer prijkt nog steeds de bewering dat het Poolse bosbeheer in overeenstemming is met de richtlijnen van PEFC. De regionale directie van Bialystok, waaronder het woud van Bialowieza valt, beweert zelfs een PEFC-certificaat te hebben voor de boswachterijen in het woud van Bialowieza. Een door PEFC internationaal aangespannen procedure om het certificaat in te laten trekken heeft nog steeds geen resultaat opgeleverd. Het sinds 2016 gekapte hout uit het oerbos is dus als gecertificeerd hout op de Europese markt terecht gekomen. Hoewel wij dat hout niet in Nederland hebben kunnen vinden, is er geen zekerheid dat er hier in Nederland geen ‘oerboshout’ is verhandeld. Wat we wel met zekerheid kunnen vaststellen, dat de hoge en door subsidie opgedreven houtprijzen op de wereldmarkt een van de oorzaken zijn van de agressieve kap in het Poolse oerbos.
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
