Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld.
Word abonnee
Langs de kant aan een kustweggetje, zo’n 20 kilometer ten zuiden van Kaapstad, staan vier auto’s geparkeerd. Op het oog een vreemde plek, want er is hier niets. Geen huizen, geen winkels, geen restaurants. Alleen een steile berg aan de ene kant van de weg en een turquoise zee aan de andere. Die laatste is kalm vandaag. De zon straalt en aan de oppervlakte van het water dobberen zeewierkoppen. Grote keien steken uit het water. Toch is hier iets gaande.
Tussen het kelp, een dikke zeewiersoort, steekt af en toe een hoofd uit het water, bedekt in het synthetische rubber neopreen en met duikbril op. Dit is namelijk een bekende duikspot in Simon’s Town, een vissersdorpje aan het Kaapse Schiereiland. Deze duikers dragen geen zware zuurstofflessen en mondstuk; het duiken doen ze op hun eigen adem, een watersport die bekendstaat als freediving. Het wordt wel gezien als een puurdere vorm van duiken, zonder hulp van zware zuurstoftanks. Eén met de natuur.
“Zodra je onder water bent en het stil wordt om je heen, zie je hoe mooi het hier is
De oceaanbodem is op deze plek zo’n twintig meter diep en doordat het kelp, de onderwaterwereld beschermt tegen grotere roofdieren, trekt het veel zeeleven aan. Een van de duikers vandaag is Shamier Magmoet. Hij duikt pas een jaar of twee, maar is helemaal ‘hooked’. “Wat freediving zo bijzonder maakt is het gevoel dat ik krijg als ik aan de oppervlakte dobber en de laatste keren ademhaal. Mijn hart tikt steeds langzamer en het geluid van de buitenwereld vervaagt. Als ik na mijn laatste ademhaling naar beneden duik, voel ik de druk van het water toenemen. Hier voel ik me één met het water en het leven beneden. Zodra je onder water bent en het stil wordt om je heen, zie je hoe mooi het hier is. Er is zoveel planten- en dierenleven om je heen.”
Bedreigingen voor het kelpbos
Deze Zuid-Afrikaanse duikers leven voor de sport, én voor dit Kaapse ecosysteem, typisch voor het Kaapse Schiereiland waar twee oceanen samenkomen: de Atlantische en de Indische Oceaan, die een warme en een koude stroming meebrengen. Die twee stromingen zorgen voor het kelpbos, een verzonken woud van weelderig, vanaf de bodem groeiende onderzeese wieren. Kelpbossen worden beschouwd als een van de meest levendige en vruchtbare ecosystemen ter wereld. Maar de laatste jaren zien de duikers hun geliefde kelpbos veranderen. Vervuiling door plastic en riolering, olieboringen, illegale visserij en een opwarmende oceaan verstoren de natuurlijke gang van zaken. Met onderwaterfotografie, kennisdeling en het organiseren van clean-ups proberen de freedivers het belang van bescherming van dit ecosysteem te verspreiden.
Een van de eerste clean-ups werd georganiseerd door Trail Freedivers, een initiatief van duiker Sharon Lee Martin. “Trail Freedivers ontstond doordat freediving niet alleen gedaan kan worden. Je hebt altijd een ‘duikbuddy’ nodig en zo ontstond de Facebookgroep.” Het doel van de groep is inmiddels veranderd; van het enkel vinden van een buddy tot het unieke leven onder water beschermen. Het resulteerde in een hecht netwerk van duikers die regelmatig samenkomen voor kust en zee-opruimingsevenementen. “Ik voel dat we mensen inspireren en nieuwe initiatieven laten ontstaan. Zo ontwikkelen we een tribe van mensen die zich willen inzetten voor de zee.”
Illegale stroperijen
Momenteel is maar een half procent van de Zuid-Afrikaanse wateren beschermd. Tot grote vreugde van oceaanbeschermers werd vorig jaar bekend dat de Zuid-Afrikaanse overheid de beschermde gebieden opkrikt naar 5 procent. Dat lijkt misschien niet veel, maar het gaat om zo’n 50.000 km2, een gebied groter dan Nederland en twee keer het Zuid-Afrikaanse Kruger National Park.
Dat biedt hoop, maar de duikers weten maar al te goed dat handhaving van de beschermde gebieden te wensen overlaat. Lee Martin: “We zien op onze duiken regelmatig illegale stroopactiviteiten. De autoriteiten hebben niet de mankracht of de financiële middelen om dit tegen te gaan. We geven verdacht gedrag altijd aan ze door, maar personeel en fondsen ontbreken. Daarom is het aan ons om bij te dragen aan de bescherming van het kelpbos.”
Mike Barron, afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk, begon een veldwerkcursus voor aspirant marien biologen onder de naam Cape RADD. “Onderdeel van ons programma is freediving, omdat je sneller en stiller op plekken kunt komen dan met SCUBA1. Je hebt een kleinere kans het natuurlijke gedrag van het marine leven dat je bestudeert te beïnvloeden. Ik vind het belangrijk dat mijn studenten het verschil ervaren tussen het gedrag van vissen bij SCUBA- en bij freediving.”
Ambassadeurs van de zee
Shamier Magmoet raakte geïnspireerd door Lee Martin. Na prachtige foto’s te hebben gezien van het kelpbos wilde hij het met eigen ogen aanschouwen. De Trail Freedivers namen hem mee op een duik en introduceerden hem zo in de sport. Magmoet raakte zo onder de indruk van wat hij zag, dat hij zich geroepen voelde om de kinderen uit zijn buurt in de achterstandswijken van de Kaapse Vlakte mee te nemen. Zo ontstond zijn initiatief Sea The Bigger Picture.
“Ik wilde de kinderen deze onderwaterwereld laten zien. De oceaan voelt voor mij zo kalm en veilig. Een welkome afwisseling van de drukte en soms beangstigende situaties op de Kaapse Vlakte. We bieden deze kinderen educatieprogramma’s waarin de meest enthousiaste leerlingen worden opgeleid tot ambassadeurs van de zee.” Daarnaast houdt Magmoet regelmatig lezingen op scholen, in samenwerking met Cape Research and Diver Development (RADD), een organisatie van marien biologen die data verzamelen voor onderzoek naar oceaanbedreigingen.
“Ons doel is om het kelpbos tot Werelderfgoed van Unesco te laten uitroepen
Een van de onderwaterfotografen die Magmoet inspireerde is Faine Loubser. Op sociale media deelt zij bijzondere foto’s van haar duiken. “Voor mij staat duiken gelijk aan lopen door een natuurreservaat, met roofdieren en prooien om me heen. Deel zijn van de natuur in de meest primitieve vorm is wat het zo speciaal maakt.” Loubser werkt voor Sea Change Project, een samenwerkingsverband voor filmmakers, wetenschappers en journalisten die zich toewijden aan het verkennen en documenteren van het kelpbos van zuidelijk Afrika. “Ons doel is om het kelpbos tot Werelderfgoed van Unesco te laten uitroepen, zodat het een universele status krijgt net als het Great Barrier Reef in Australië en het Amazonewoud.”
Als de duikers het water uitkomen wordt er nog even nagepraat. “Je zag wel acht meter ver!” “Heb je die kompaskwallen gezien?” Een octopus bleek het hoogtepunt van de duik vandaag. De passie voor de oceaan gaat diep bij deze duikers. En hoewel de bedreigingen waar de oceanen en ook het Kaapse kelpbos mee te maken hebben soms moedeloos kunnen maken, blijven de freedivers optimistisch. “Elk beetje dat we kunnen bijdragen om een verschil te maken helpt. Bewustzijn creëren door onze ervaringen te delen met andere belangengroepen doet onze oceaan goed”, aldus Lee Martin.
“Zodra je ergens van houdt, wil je het beschermen met elke vezel in je lijf
De freedivers van Zuid-Afrika lijken een sterke eenheid te zijn, door mensen samen te brengen bij clean-ups, nieuwe generaties opleiden en tegelijkertijd de nodige wetenschappelijke data verzamelen. Mike Barron: “We willen zo een gemeenschap creëren die zorg draagt voor hun omgeving en bewust is van ons eigen effect op het milieu. Deze bedreigingen raken ons allemaal.” Voor Magmoet is er geen weg terug meer. “Zodra je ergens van houdt, wil je het beschermen met elke vezel in je lijf.”
- Duiken met duikapparatuur ↩︎
Verder lezen?
Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?
Word abonnee
- Digitaal + magazine — € 8,00 / maand
- Alleen digitaal — € 6,00 / maand
Terugkerende klant? Klik hier om in te loggen
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen
