Het Afrikaanse Botswana is door de The Economist in 2005 uitgeroepen tot ‘Best perfoming economy’, dankzij haar Kgotla theorie. Het begin van goed leiderschap en een krachtig team, is volgens deze theorie, de dialoog tussen werkgever en werknemer. “Dat wordt vaak vergeten binnen grote bedrijven in het Westen. Om managers en leidinggevenden weer ‘down to earth’ te krijgen, bracht ik in 2001 de Botswaanse Kgotla theorie naar Nederland.”, vertelt Martijn de Liefde, directeur van de The Kotgla Company.
 |
| Ondernemingsadviseur Martijn de Liefde |
Luisteren
De vader van Martijn, Willem De Liefde, verhuisde in 1996 naar Zuid-Afrika voor zijn werk als bestuurslid van een medisch instituut. Tijdens zijn verblijf in het Afrikaanse land maakte hij kennis met volgers van Kgotla en aan de hand daarvan schreef hij in 2001 het boek ‘African Tribal Leadership’. Zoon Martijn brengt de Kgotla-boodschap over via zijn adviesbureau. Hij brengt Nederlandse en internationale bedrijven bij hoe door middel van luisteren en praten de organisatie verbetert. Met een klein team aan experts traint hij het eigen personeel van de bedrijven.”Het heeft veel meer effect om de bedrijven zelf te onderwijzen, zodat ze de filosofie intern kunnen verspreiden. Niet zoals vele adviesbureaus mensen van buitenaf inschakelen die eenmalig komen vertellen hoe het moet, dan kan de kennis niet doorgegeven worden aan andere werknemers.”, legt De Liefde uit.
Kgotla
Het woord Kgotla betekent letterlijk ‘vergadering op basis van dialoog’. Het delen van de waarheid is het belangrijkste onderdeel van het Kgotla-systeem. Tijdens de Kgotla-vergadering is iedereen uitgenodigd om zijn of haar waarheid te delen zonder dat daar negatieve consequenties uit voortkomen.
 |
| Botswanen tijdens een Kgotla-sessie in de jaren ’30 |
“Iedereen voelt het vertrouwen om eerlijk en open te zijn. Tegelijkertijd ervaren medewerkers dat ze werkelijk van betekenis zijn voor de organisatie waar ze zich met hart en ziel aan willen wijden. In veel westerse landen heerst individualisme en het gedrag van medewerkers wordt in veel bedrijven alleen gestuurd door bureaucratische regels. De irritatie en weerstand die al deze regels oproepen, veroorzaken frictie met als gevolg een verlies van productiviteit. Bovendien verdwijnt zowel in werk als leven het gevoel van betekenis en voldoening. Simpelweg luisteren en praten kan dit al voorkomen. Bedrijven als de Rabobank, het Rode Kruis en KLM zijn door deze theorie geholpen. We zijn net klaar met een grote Kgotla-sessie in Zuid-Afrika bij Debswana. Dat is de grootste en duurzaamste diamantmijn ter wereld. Madonna draagt bijvoorbeeld alleen diamanten afkomstig van dit bedrijf. We hebben daar met een kleine 1200 mijnwerkers vergaderd over de toekomst. “, aldus De Liefde.
Klanten
Kgotla is sterk verbonden met de eeuwenoude levenshouding ‘Ubuntu’: ‘Ik ben omdat wij zijn’. Ubuntu, uitgesproken als oe-BOEN-toe, is een ideologie uit het Afrika van beneden de Sahara die draait om toewijding en relaties tussen mensen onderling. Het woord komt voor in de Bantoetalen en wordt gezien als een traditioneel Afrikaans concept.  Het delen van de waarheid en wederzijds respect zijn de belangrijkste onderdelen van het Kgotla-systeem. Iedereen moet zich vertrouwd voelen en eerlijk en open zijn. Dankzij oprechte ideeën en meningen kan de leider dan betere besluiten nemen. De traditie is dat het dorpshoofd een bijeenkomst aankondigt waarbij alle inwoners aanwezig zijn en gehoord worden. |
“Soms klinkt iets heel logisch, maar blijkt het in de praktijk nooit zo te gaan. Zo was het bij ons. Door de Kgotla-theorie zijn we in gaan zien dat het uitdagen van personeel tot het creëren en delen van hun visie leidt tot snellere besluitvorming. De besluiten die ik naar aanleiding van de verschillende visies maak, hebben ook meteen daadkracht. Bijvoorbeeld tijdens de fusie met Air France was een snelle besluitvorming noodzakelijk en daar heeft de Kgotla-theorie enorm geholpen”, aldus Frank van der Laan, directeur KLM Business Campus.
De heer B. Bijker, directeur van bijzondere jeugdinrichting De Hartelborgt, heeft tijdens het begin van zijn aantreden veel moeite gehad om zijn management te sturen. Door het lezen van het boek van Willem de Liefde besloot hij het eens met Kgotla te proberen. “De medewerkers voelden zich niet gehoord. Na de Kgotla-training zijn er tien besluiten genomen en deze worden allemaal uitgevoerd. De besprekingen met het personeel waren zeer effectief. Er heerst nu meer openheid op de afdelingen en de organisatie straalt een nieuw soort energie uit. “
