BLOG – Kun je lokaal eten zonder de bodem uit te putten? Willem Treep denkt van wel.
Ben je van de zand- of de kleigrond? Ik ben geboren in de Betuwe op de Perenbongerd in Huissen. Peren-, kersen- en appelbomen stonden overal rond ons huis. Collega Drees is geboren op het zand van de Veluwe, waar de aardbeien vandaan komen. Als je lokaal wilt eten, betekent dit dat we enkel deze fruitsoorten kunnen eten?
Dit jaar is het jaar van de bodem. Een complex thema dat zich niet makkelijk laat vertalen. Toch begrijpt iedereen dat het ontzettend belangrijk is dat wij zorgzaam met de bodem om moeten gaan. Want die zorgt ervoor dat wij een basis hebben waar we ons eten op kunnen verbouwen.
De afgelopen eeuw hebben we vooral veel van de bodem genomen. Door de intensivering van ons voedselsysteem hebben we meer productie gedraaid en is de bodem uitgeput geraakt. Met als gevolg dat er in de Flevopolder al op meer dan 1,5 meter geploegd moet worden om vruchtbare bodem boven te krijgen. In Noord-Holland wordt er amper nog biologische witte en rodekool verbouwd, omdat de bodem door slecht gebruik teveel is uitgeput.
Lokaal zonder bodem uit te putten
De vraag is of een lokale voedselketen en een gezonde bodem met elkaar samen gaan. Want als de bevolkingsdruk toeneemt, kunnen we dan nog steeds lokaal eten zonder de bodem uit te putten? Er zijn dan immers teveel mensen in zo’n gebied.
Veel discussies worden hierover gevoerd. De een zegt dat we verder moeten intensiveren: laten we ons eten verbouwen via niet-grondgebonden landbouw in oude kantoorpanden met LED-verlichting. Anderen, zoals de Brits architect en auteur Carolyn Steel doet in haar boek Hongerige Stad beschrijft, zeggen dat wij voor voldoende groene ruimte moeten zorgen, zodat een groot deel van ons voedsel in die nabijheid verbouwd kan worden.
Bij niet-grondgebonden landbouw koppellen we het eten eigenlijk los van de bodem en worden we afhankelijk van externe grond, (kunst)mest en dergelijke die toch ook ergens anders vandaan komen. Zo halen we elders op de wereld voedingstoffen uit de grond en brengen we de bodem als het ware naar de stad.
Ik ben een aanhanger van de gedachten van Carolyn Steel. Onze steden zijn klein en omringd door groen. Nederland is qua inrichting dan ook een voorbeeld voor Steel. Zij ziet een landschap voor zich met steden van ongeveer 30.000 inwoners met daarom heen de productie van ons eten. Hierdoor creëeren we een humane voedselcultuur in die zin dat we kunnen zien waar ons eten vandaan komt. Zo voorkomen we grote monoculturen zoals die bestaan in het Westland of in grote landbouwgebieden in Zuid-Amerika, Azië en Noord-Amerika die enkel gericht zijn op export en niet alleen op het voeden van de eigen bevolking.
Als we eten nuttigen uit de directe omgeving, dan hoeft het het minder bewerkt te worden
Vers en onbewerkt
Er zijn mensen die beweren dat ons gestel is ingesteld op het eten dat de natuur om ons heen voortbrengt. Olijfolie is vooral gezond voor Zuid-Europeanen en wij moeten vooral boter en andere dierlijke vetten tot ons nemen. Ik weet het niet, wat ik wel weet is dat we moeten uitkijken met de intensivering en het eten van gewassen die grote afstanden hebben afgelegd.
Als we eten nuttigen uit de directe omgeving, dan hoeft het het minder bewerkt te worden: de keten is korter, het voedsel is dus verser als het op ons bord ligt. Door diversiteit aan te brengen in de gewassen die we verbouwen, houden we de biodiversisteit beter in stand. Dat zijn twee positieve zaken van eten van de lokale bodem. En woon je op kleigrond dan haal je de aardbeien bij iemand in de buurt die op zandgrond woont zoals mijn collega Drees. En dan geef je hem daar een paar maanden later gewoon wat appels voor terug.
Willem Treep is medeoprichter van Willem&Drees, een leverancier die lokaal geproduceerde levensmiddelen terug op het schap in de buurt brengt of online aanbiedt aan de consument. Als voedselondernemer én idealist gaat hij in deze blogreeks op zoek naar lokale oplossingen voor mondiale voedselproblemen. Onderweg stuit hij op diverse dilemma´s.
