‘Ik heb hier niet voor gekozen’

Het is haar derde jaar in Diyarbakır. Ze hebben drie jaar in het centrum gewoond en zijn nu verhuisd naar een buitenwijk. Het is gevaarlijker, maar het verkort zijn dienst met een jaar. Daar heeft ze het wel voor over. Haar man heeft gedurende zijn dienst verschillende functies gehad. Hij was de chauffeur van speciale eenheden, hij heeft diensten in politieposten gedraaid en op dit moment bewaakt hij een van de politieflats, waar zij en hun familieleden verblijven. Sinds een agent voor zijn huis is vermoord, zijn de diensten langer en intenser.

Ik vraag haar wat ze van de stad vindt. “Het is prachtig”, zegt ze. Diyarbakır is een hele mooie stad. Het heeft veel bezienswaardigheden, mooie huizen en grote winkelcentra. In het zuiden is Diyarbakır misschien wel de meest ontwikkelde en geavanceerde stad. Ze vindt het een fijne stad om in te wonen, zolang de situatie stabiel is. Als dat niet zo is, dan is het praktisch een hel.

Als de activisten op straat zijn, dan kan ze niet naar buiten. Ze wordt snel herkend aan haar uiterlijk. Ze zien dat ze niet Koerdisch is. “Ik word vaak ‘westerling’ genoemd”, zegt ze. De verstandshoudingen tussen haar en de Koerdische buren veranderen met de politiek.

Haar man ervaart hetzelfde, maar wel vaker. De politie wordt altijd als een bedreiging gezien. Ze worden gezien als kracht, gestuurd door de regering om ze te verdrijven. Ze zeggen altijd dat ze een agent aan hoe hij loopt kunnen opmerken. Zodra je zegt dat je van de politie bent, dan behandelen ze je toch anders. Soms kan dit escaleren. Zo hebben ze een marinier een jaar geleden op de markt neergeschoten voor de ogen van zijn zwangere vrouw. “Het is iets wat bij jullie niet in het nieuws komt, maar het gebeurt wel”, zegt ze erbij.

Ik vraag haar of ze het idee heeft in gevaar te zijn als vrouw van. “Absoluut”, zegt ze.
Dat heeft ze heel vaak. Als ze op straat loopt en vieze blikken krijgt, dan kan ze het niet laten. “Wat als hij een geladen geweer bij zich heeft? Een mes? Wat als ze mijn kind van mij afpakken?” Als vrouw van een agent heeft ze een heel ander leven dan de andere bewoners van Diyarbakır. Ze kan niet twee keer dezelfde route nemen naar huis. Ze moet aangeven wanneer ze vertrekt en wanneer ze arriveert. Soms krijgen ze sms’jes van de inlichtendienst dat ze überhaupt niet naar buiten mogen. Dan is er een waarschuwing voor familieleden op een mogelijk terroristische aanval vanuit de PKK.

“Ook worden de politiehuizen soms gemarkeerd, zodat iedereen weet waar wij zitten. Hierdoor verhuis ik eens in de drie maanden”, zegt ze. Als de situatie instabiel wordt, wordt er ook veel vernield. Postkantoren en banken worden in de fik gestoken. Ze kan vaak nergens pinnen hierdoor. Haar kind heeft bijvoorbeeld nog geen een keer in het parkje kunnen spelen. Ze vertrouwt het niet. Nu hij ouder wordt en kan lopen, wil hij ook naar buiten. De kinderen in de buurt accepteren hem alleen niet. Ze zien dat hij westers is en hebben vanuit huis meegekregen dat westerlingen niet te vertrouwen zijn.

“Als de gemoederen rustig zijn niet, dan lijkt het alsof we allemaal harmonieus met elkaar kunnen leven. Maar nu is dat niet zo”, zegt ze. Ze voelt dat ze haar niet vertrouwen. Een voorbeeld is de situatie met haar vorige overburen. Als er weer problemen waren in de regio, dan veranderde hun houding tegenover haar helemaal. Als ze het vuilnis buiten zette, dan kwam de buurman en zijn vrouw naar buiten en staarden haar aan totdat ze naar binnen ging. Dit gebeurde ook als ze op haar balkon wou zitten, dan gingen ze samen op hun balkon haar aanstaren. Een vorm van intimidatie. Uiteindelijk kon ze er niet tegen en heeft ze het aan haar man verteld. Vervolgens ging haar man ook naar buiten als zij dat deden. Vaak in zijn boxershort en ontbloot bovenlijf, waardoor de overbuurvrouw vaak wegkeek. “Het leek alsof we elkaar uitdaagden en dat is nergens voor nodig”, zegt ze.

Ze is ook wel eens bang gemaakt. Dan vond ze honderden naalden op haar balkon, gegooid door de bovenburen. Haar moeder vertelde haar dat ze de naalden in azijn moest doen, om de spreuken die op de naalden zitten weg te wassen. “De naalden worden gegooid om de band met mijn man te verbreken. Ik weet niet of dit tussen mijn oren zit, maar wij hadden heel veel ruzie in dat huis. Om de kleinste dingen konden we elkaar niet uitstaan. We zijn verhuisd en alle ruzies waren voorbij.”

Verder wordt er vaak gedacht dat zij geen Koerdisch spreekt. Na drie jaar kan ze het best goed verstaan en ze hoort wat ze over haar zeggen in de gangen. Nieuwe buren praten over haar. Een van de vrouwen sprak Koerdisch waar ze bij stond. Ze zei dat ze haar geen rust zou geven. Haar dochter was namelijk heel slecht behandeld in het westen. “Ze zou mij precies behandelen zoals haar dochter was behandeld door die vieze westerlingen”, zegt ze.

Ze reageerde in het Koerdisch waar de vrouw van schrok. “Hoezo kan jij Koerdisch spreken”, vroeg ze. “Kan ik geen blonde Koerd zijn?”, riep ze uit woede. “Natuurlijik is het verschrikkelijk dat haar dochter slecht is behandeld, maar slechte mensen zullen er altijd zijn. Heb ik haar mishandeld, hebben mijn ouders haar mishandeld? Als ze willen dat we niet alle Koerden over één kam scheren, dan moeten ze niet hetzelfde bij mij doen”. Uiteindelijk heeft een Syrische buurvrouw haar verdedigd en de vrouw op haar plek gezet. “Ik heb haar niks aangedaan en alsnog bedreigt ze mij, omdat ik voor haar mijn volk vertegenwoordig. Ik vind dit oneerlijk”.

Het is een lastige situatie en het heeft verschillende gezichten. Zelfs zij, als inwoner van Diyarbakır, kan het totale plaatje niet zien. Ze ziet wel hoe zij leven. Ze maken zes tot tien kinderen en krijgen ook steun van de regering voor elk kind. Dat moet wel, anders gaan de kinderen eraan. Ze wonen in dezelfde huizen als wij en hebben alsnog veel lagere elektriciteitskosten dan wij. Haar man kan als agent de rekeningen zien.

“Jullie zien het niet, maar ik wel. Ik zie de kabels die worden getrokken voor hun niet betaalde elektriciteit. Ik zie de vrouwen op hun balkon huilen om hun zoon die de bergen in is gegaan. Welke moeder wil nou dat zijn zoon of dochter een terrorist wordt? Ik zie ook de vrachtwagens met wapens de grenzen overgaan. Nog laatst hebben ze er een kunnen stoppen. De regering voorziet de PKK van wapens, ik ben daar heilig van overtuigd”, zegt ze.

En dan kijkt ze naar haar gemeenschap. Na de bom in Suruc zijn er op meerdere plekken agenten vermoord door de PKK. Waar zijn de demonstraties? Waarom gaan zij de straat niet op? Dit is een punt waar zij kan zeggen dat Koerden zoveel beter zijn. Zij weten hoe zij hun ongenoegen moeten uiten. Ze eisen rechtvaardigheid en ze weten precies waar ze het voor doen. “Wij hebben alleen het lef om in onze woonkamers te praten over hoe slecht wij ze vinden en dat Erdogan ons wel zal helpen. Als mijn man zich ooit voegt aan de lijst van martelaren, dan wil ik meneer Erdogan niet zien op zijn begrafenis. Ik wil niet dat hij, met zijn duizenden bewakers, naar de begrafenis van mijn man komt, om mijn hand te schudden en foto’s voor de media te maken. Ik ben de vrouw van een agent en ik heb er niet voor gekozen om hier te zijn.”

“Waarom gaat de zoon van Erdogan niet in dienst? Waarom verdedigt hij zijn land niet? Waarom is het toch altijd de lagere klasse en middenklasse van Turkije die hun leven moet offeren? Ik zal het niet accepteren en ik zal hem niet accepteren. Als hij een ware leider was, dan had hij ervoor gezorgd dat ik mij veilig kon voelen terwijl mijn man zijn vuile werk doet.”

“We weten allemaal wat de oplossing is”, zegt ze. “De regio opgeven aan de Koerden. Zodat zij een eigen staat kunnen oprichten. Het is iets waar ze altijd voor zullen blijven vechten. Ze zullen niet stoppen voordat ze het krijgen. En zolang iedereen eigen belangen heeft in dit spel, zolang er meerdere landen in het spel zitten, zal dat ook niet gebeuren. We kunnen dus nog lang wachten op vrede. Gelukkig zijn wij over een jaar hier weg…”