Rowanna vertelde me vaak anekdotes over haar familie. Haar vader en moeder waren verliefd geworden in Suriname en vervolgens samen naar Nederland verhuisd. Zij was kort erna geboren. Rowanna had karamelbruin haar met een even karamel gekleurde huid. Ze was enig kind, ze kreeg alles wat haar hartje begeerde. Wij waren jaloers, maar ik kon het alsnog goed met haar vinden. Onze moeders zaten samen in de ouderraad en Rowanna was goedgekeurd als loopmaatje. Dat extra kwartiertje treuzelen na school en haar verhalen over haar familie in Suriname deden mij goed.
Een tampon. Een wat?
Op een van deze dagen begonnen we onze wandeling met een eigenaardige anekdote. Een wit kogelvormig figuur viel uit haar tas terwijl we het over het huiswerk voor komende week hadden. Ik pakte het op. “Wat is dit?”, vroeg ik en ik zag dat ze een blosje onder haar sproeten kreeg. Een tampon. Een wat? Ze begon uit te leggen dat het voor haar menstruatie bedoeld was. Ze oordeelde mij over mijn onwetendheid. Ik voelde frustratie opborrelen.
Thuis had ik een moeder die ook elke maand menstrueerde. Zij vertelde mij over de eerste maandverbandreclames in Turkije. Met al haar zusjes zaten zij voor de televisie ernaar te kijken. Ze wisten bij God niet wat die dingen waren. Zij gebruikte deze kogels echter niet.
Een rood vlekje
“Je hoeft deze dingen niet per se te gebruiken”, mompelde ik. “En ben jij trouwens niet te jong om ongesteld te zijn?” Rowanna vertelde mij dat ze haar eerste menstruatie op haar negende had. Alle vrouwen in haar familie begonnen er heel vroeg mee. Ze was heel bang toen ze het rode vlekje zag tussen haar benen. Ze werd nog banger toen ze het rode vlekje op haar matras zag en twijfelde of ze haar moeder moest roepen. Toen ze het uiteindelijk wel deed, reageerde haar moeder heel anders dan ze verwachtte.
Ik kon niet wachten om het allemaal zelf mee te maken
Haar vader werd geroepen. Samen stonden ze voor hun dochter. Ze kreeg van elke ouder een knuffel. Die avond stond er een taart op haar te wachten na school. Haar ouders hadden ook voor deze speciale dag de Barbie gekocht die zij al een lange tijd wou. Het klonk te mooi om waar te zijn. Ik kon niet wachten om het allemaal zelf mee te maken.
Ongesteld!
Een jaar later werd ik op een donkere winterochtend wakker. Toen ik naar de wc ging zag ik een minuscuul rood vlekje op mijn ondergoed. Zonder naar de wc te gaan rende ik naar de kamer van mijn ouders en sprong ik op mijn moeder. Ze keek me aan met haar slaapdronken gezicht. “Is er iets gebeurd?”, zei ze terwijl ze de slaap van haar gezicht probeerde te vegen. Ook mijn vader was wakker geworden. “Ik ben ongesteld!”, riep ik en sprong op het bed. Mijn dag kon niet stuk. Mijn moeder reageerde heel anders dan ik verwachtte. “Esra! Doe eens normaal! En dat naast je vader, je moet je schamen!”, zei ze en trok me de badkamer in. “Gek kind”, hoorde ik mijn vader nog zeggen, terwijl hij doorging met slapen.
Zodra je een tampon naar binnen steekt, ben je geen maagd meer
In de badkamer kreeg ik een preek. Dat ik niet zomaar kan praten over zulke onderwerpen. Vooral niet bij mijn vader. Ze gaf me een pakje maandverband. Toen ik zei dat ik liever tampons wilde gebruiken, kreeg ik een tweede preek. Alleen ontmaagde vrouwen gebruiken tampons. Zodra je een tampon naar binnen steekt, ben je geen maagd meer. Als je nog op de huwelijksmarkt wil blijven, dan moet je daar uit de buurt van blijven. Uit de buurt van de kogels die je leven kunnen beëindigen. Ik gaf mijn moeder een van mijn vele sceptische blikken en probeerde haar uit te leggen dat de baarmoeder niet zo werkt. Ze wou er niks van horen. Toen ik gratis tampons kreeg in de brugklas, werden ze ook per direct de prullenbak in gegooid.
Stigma
Rowanna veranderde van het populairste meisje op de basisschool naar een van de anime-geeks en leider van de outsiders op de middelbare school. Ik ben blij dat ze haar eerste menstruatie-ervaringen met mij heeft gedeeld. Het zorgde ervoor dat mijn initiële reactie op het bloed een positieve was, hoe negatief mijn ouders daarna ook reageerden. Ik heb geen taart gekregen of cadeautjes. Het stigma omtrent menstrueren is nog groot in mijn cultuur en in mindere mate in de westerse wereld. Zelfs anno 2015 kan je in mijn traditionele stad in Turkije geen tampons vinden in de supermarkt. Mijn moeder wilt er nog steeds niks van horen.
Mythe
Als ik ooit een dochter krijg, dan zal ik haar laten zien dat vrouwelijkheid iets is om te vieren. Zoals er bij babyshowers een taart van luiers wordt gegeven, mag ze van mij een taart gemaakt van tampons. Ze zal geen preek krijgen en haar vader moet maar goed luisteren naar haar krampen en kwalen. Het verbreken van mythes ligt in onze eigen handen en deze mythe zal sowieso eindigen bij mij.
