Is duurzaamheid een elitaire aangelegenheid? En zo ja, is dat erg? Wouter van Dieren, nestor van de klimaatbeweging vindt van niet. Lawrence Cheuk, van Jongeren Milieu Actief, vindt van wel.
Eerder publiceerde OneWorld een interview met Wouter van Dieren over Springtij, het forum voor duurzame denkers en doeners dat hij op Terschelling organiseert. We legden hem de stelling voor van Lawrence Cheuk dat de klimaatbeweging niet divers genoeg is. Van Dieren noemde dat ‘flauwekul’. “Diversiteit is een begrip dat we aan de natuur ontlenen. Maar dat wil niet zeggen dat je ook moet streven naar meer gender of meer kleur.” Cheuk was not amused en legt uit waarom.
Lawrence Cheuk
Waarom ben je boos?
"Wouter van Dieren verdraait en ridiculiseert mijn pleidooi voor een sterke en diverse milieubeweging. Diversiteit gaat niet over een joods of zwart energiebedrijf, zoals Van Dieren mijn oproep meent te moeten uitleggen. Diversiteit gaat er juist over dat je iedereen moet meenemen voor een eerlijke samenleving en economie. Dat ook mensen met een andere etniciteit meegenomen worden in besluiten over een betere samenleving. Over dat zij een stem kunnen opeisen. Over het algemeen vinden witte hoogopgeleiden mensen makkelijker hun weg naar instanties en daardoor sneller maatregelen kunnen eisen voor hun gezondheid.
Diversiteit gaat ook niet alleen over etniciteit, het gaat over allerlei soorten mensen, zoals degenen met een lage sociaaleconomische positie. Je kan niet verwachten dat mensen die met moeite hun hoofd boven water houden, zich ook bezighouden met duurzaamheid. Zij weten vaak niet welke mogelijkheden er zijn om hun levenspatroon te verduurzamen, ze hebben er niet eens het geld voor. Zij zijn het ook vaak die ongezonde situaties accepteren zoals een luchthaven in hun achtertuin, omdat ze de weg naar de instanties om bezwaar te maken niet kennen.”
Lawrence Cheuk is de voorzitter van Jongeren Milieu Actief, de jongerenorganisatie van Milieudefensie. Tevens is hij de medeoprichter van de Jonge Klimaatbeweging. Hij houdt zich bezig met intersectionaliteit, feminisme, klimaatverandering en politiek.
Anders dan Wouter van Dieren pleit jij dus voor een intersectionele benadering van het klimaatverandering, waarbij je ook maatschappelijke ongelijkheid bij het probleem betrekt.
“Wij, van Jongeren Milieu Aktief, pleiten voor een systeemverandering, vanuit de samenleving en niet omdat Den Haag dat zegt. Dus ja, ik pleit voor een intersectionele benadering omdat we iedereen nodig hebben. Wat Wouter van Dieren doet is onacceptabel. Hij handelt niet naar zijn woord en dat werkt averechts. Als je beweert dat duurzaamheid geen elitaire bezigheid moet zijn, moet je voor Springtij (jaarlijkse duurzaamheidsconferentie op Terschelling, red.) geen enorme toegangsprijs vragen. Namelijk €350 voor studenten en €1.000 voor niet-studenten. Ik ken nauwelijks mensen die zich zulke bedragen voor een weekend kunnen veroorloven, laat staan jongeren. Hij sluit zo de meerderheid van de bevolking buiten, terwijl we die zo hard nodig hebben om de samenleving te verduurzamen. Klimaatverandering is niet eendimensionaal. De sociale aspecten zijn even belangrijk. Daarom doen wij ook mee met protesten tegen racisme, tegen sociale ongelijkheid en voor mensenrechten en voor eerlijk loon."
Hoe kun je die sociale aspecten het beste meenemen in de aanpak van klimaatverandering? Hoe kun je bijvoorbeeld een alternatief bieden voor de banen die verloren gaan bij sluiting van kolencentrales?
“De milieubeweging moet niet elitair gaan roepen dat alle kolen- en gascentrales dicht moeten, maar samen met de mensen die hun banen verliezen, zoeken naar oplossingen. Als we samen staan voor duurzame energie, kan de politiek ons niet meer negeren.
Kijk naar de Groningers die in actie komen tegen de gaswinning. Ze zijn mondig en ze scoren ook nog eens goed in de media. We horen nauwelijks van andere gevallen zoals de raffinaderij Isla op Curaçao die de mensen daar blootstelt aan giftige lucht. Op Curaçao spelen de economische belangen van Shell en Curaçaose regering een grote rol, in Nederland die van Shell, Exxon en de Rijksoverheid. Voor de ‘werkgelegenheid en inkomsten’ moeten even het ongemak doorstaan. Maar niemand praat over de kosten van de negatieve gevolgen op de gezondheid van mensen. Wij moeten, als samenleving, verder kijken dan alleen naar de stijgende zeespiegel of ongezonde lucht. Wie wonen in die gebieden? Welke mensen hebben de minste financiële slagkracht om te verhuizen? Welke mensen zijn het minst betrokken of kunnen minder voor zichzelf opkomen?
En hoe kun je de kloof dichten tussen de milieubeweging en de minderheden die jij beschrijft?
“De milieubeweging moeten minderheden betrekken bij haar strijd tegen klimaatverandering en op haar beurt meedoen met acties, demonstraties en strijd tegen ongelijkheid. Zo versterk je elkaars beweging. Een voorbeeld hiervan is de Britse Black Lives Matter-beweging die een vliegbaan op Heathrow Airport heeft bezet omdat met name buurten met veel zwarte mensen enorm getroffen worden door de ongezonde lucht. Ik mis dit bij Wouter van Dieren, die de oplossing voor klimaatverandering voornamelijk zoekt bij bedrijven, innovatie en rijke mensen.”
Zijn er in Nederland al voorbeelden van?
“De Jonge Klimaatbeweging http://facebook.com/dejongeklimaatbeweging is een samenwerkingsverband van allerlei jongerenorganisaties. Voorheen werd de Nederlandse Dove Jongeren of de Jongerenambassadeur voor Seksuele Reproductieve Gezondheid en Rechten nooit gevraagd naar hun mening over klimaatverandering. Nu zij daarover meepraten, krijg je allerlei inzichten, zoals dat vrouwen harder getroffen worden door klimaatverandering dan mannen. Wij als jonge klimaatactivisten zien dat klimaatverandering geen eendimensionaal probleem is. Wie zegt dat diversiteit flauwekul is, is ‘out of touch with reality’. Het is 2016, niet 1960.”
Wat is het verschil tussen de duurzaamheidsbeweging en de milieubeweging?
De duurzaamheidsbeweging richt zich voornamelijk op innovatie en systeemverbetering, zoals elektrische auto’s. De milieubeweging richt zich meer op structurele verandering van gedrag, zoals minder rijden, en op systeemverandering zoals minder focus op winst en meer op maatschappelijke waarde.
