‘Westen maakt catastrofe Afghanistan erger’

In Afghanistan heeft Malalai Joya louter trouwe aanhangers en uitgesproken vijanden. De ‘warlords’ in het parlement en hun aanhangers kunnen haar wel schieten. Dat komt omdat ze hen vergeleek met beesten, toen ze vorig jaar nog in het parlement zat. Ze is er vervolgens uitgegooid.
De warlords zijn de mannen die van oudsher de macht hebben, en onder wie -ook volgens Human Rights Watch- verschillende oorlogsmisdadigers zitten. Daar moet volgens Joya een eind aan komen. "Waarom zouden mensen een land opbouwen, dat ze zelf kapot hebben gemaakt? Ze hebben hun baard verruild voor pak met stropdas, maar van binnen zijn ze nog hetzelfde. Mensen met bloed aan hun handen moeten berecht worden, en niet regeren."

‘Niet de mond snoeren’
Ze is woest dat zij nu aan de kant staat, terwijl de vele miljoenen hulpdollars via het parlement in verkeerde handen terecht komen. Daarom zet ze alles op alles om terug te keren naar het parlement. "Ik wil laten zien dat ze me niet zomaar de mond kunnen snoeren. Ik zal laten zien dat mijn uitsluiting illegaal is, volgens hun eigen wetten." Joya heeft het parlement nodig om aandacht te vragen voor democratie en gerechtigheid. Omdat de hele wereld meekijkt in Kaboel, moet het parlement wel naar haar leden luisteren. Bovendien heeft ze een diplomatenpas en geld nodig en kan ze pas weer vrij reizen als haar naam van de lijst van 300 bannelingen verdwijnt, zo vertelt ze. Ze heeft bijstand van een advocaat, maar het Afghaanse rechtssysteem weigert tot nu toe haar zaak te behandelen.

Bodygards
Toch is haar situatie allerminst uitzichtloos. Naast de vele vijanden heeft ze ook tal van sympathisanten, zowel zichtbare als onzichtbare. Die ondersteunen haar met geld, onderdak en beveiliging. Ze verhuist regelmatig en wordt constant omringd door twee bodyguards. Aan zich terugtrekken en een normaal leven opbouwen denkt ze niet. "Afghanistan verdient beter dan het huidige regime, en ik geloof dat het mogelijk is. Maar iemand moet zijn mond opendoen."

Connecties
Op haar manier lukt dat haar aardig. Ze presenteert zichzelf als moslima en wordt door velen geaccepteerd als ‘dochter van Afghanistan’. Meestal spreekt ze over het Afghaanse volk dat beter verdient, en als ze het over vrouwenrechten heeft doet ze dat op basis van de Koran. Door haar connecties kan ze zich ook zonder diplomatenpas en met illegaal paspoort verplaatsen: dat wordt voor haar geregeld. In Pakistan wist ze op de heenreis met smeergeld een plaatsje in het vliegtuig te bemachtigen. "Het maakt mensen daar niet uit wie je bent, als je maar betaalt."

In het parlement. Foto: site Joya

‘Tegen Afghanistan-bezetting’
In Nederland en Italië komt ze om (financiële) steun te zoeken, en om op te roepen tot verzet tegen de huidige ‘Afghanistan-bezetting’. "Nederland steunt de verkeerde mensen. Jullie lopen achter Amerika aan, die corrupte oorlogsmisdadigers vele miljarden toestopt. Niet mensenrechten staan centraal, maar controle over het Midden-Oosten en over de drugshandel. Met alle middelen die zijn ingezet, hadden de geallieerden al lang vrede en democratie kunnen brengen. De mensen willen wel, maar zijn bang. Doordat de veiligheidssituatie verslechtert en de verkeerde mensen de macht hebben, raakt democratie steeds verder uit zicht. Afghanen scharen de Nederlanders nu ook onder ´de bezetters´. Het zal niet lang meer duren of Afghanen zullen de buitenlanders met hun bommen en granaten het land uitgooien. Of het nu onder de naam van de Taliban is of onder een andere vlag."

Terugtrekking troepen?
Pleit ze daarmee voor directe terugtrekking van alle troepen? "Niet meteen. We hebben wel hulp van buitenaf nodig. Eerst moeten de supermachten zich inzetten om de veiligheid van de hervormingsgezinden te garanderen. Er zijn genoeg ontwikkelde Afghanen in binnen- en buitenland om echte democratie te brengen. Hun veiligheid staat echter op het spel, dus kunnen ze zich niet uitspreken. Een belangrijke democratische journalist zit zelfs in de gevangenis, niemand weet hoe het met hem gaat. Nu zit in het parlement nog maar een handjevol democraten. Om het aantal democraten te vergroten is onderwijs en gezondheidszorg is nodig, geen luxe privé-woningen en auto´s voor de warlords."

Voor 10 dollar kind verkopen
Als het haar niet lukt terug te keren in het parlement, is haar strijd dan verloren? "Voor een deel wel. Pas als mensen werkelijk vrij hun bestuur mogen kiezen en hun wetten mogen maken, komen mensenrechten aan bod. Dat neemt niet weg dat misstanden ook ter plekke aan de kaak gesteld moeten worden. Zoals het uitblijven van een veroordeling van een verkrachter van een meisje van 14. Ze is zo dapper geweest om de zoon van een plaatselijk leider aan te klagen, maar vindt geen enkele respons. Er gebeurt niets, iedereen is bang. Volgens UNIFEM is 80 procent van de Afghaanse vrouwen nog altijd slachtoffer van geweld. Vrouwen verkopen voor 10 dollar hun kind. Niemand doet iets", zegt ze boos.

Als de vrijheidsstrijdster wel terugkomt in het parlement, maar een meerderheid -de warlords- is tegen haar, kan ze dan nog wel iets beginnen? "Sinds ik geroyeerd ben, is de steun aan mij alleen maar toegenomen. Ik voel een grote druk op mijn schouders, een grote verantwoordelijkheid. Je houdt de waarheid niet tegen. Het is net als de zon, die zal uiteindelijk ook overal doorheen schijnen."