Nederland probeert het imago van belastingparadijs een beetje op te poetsen. Maar doet het kabinet genoeg?
Doorsluisland voor listige multinationals of fiscaal paradijs om trots op te zijn? Gisteren werd er in de Tweede Kamer gedebatteerd over belastingontwijking, naar aanleiding van het rapport Uit de schaduw van het bankwezen, uitgevoerd door Stichting Economisch Onderzoek (SEO). Het rapport werd geschreven in opdracht van Holland Financial Centre, lobby organisatie van de financiële sector. In het rapport wordt onder meer gekeken naar het economische belang van het huidige fiscale systeem voor Nederland: “Bijzondere financiële instellingen dragen naar schatting € 3 tot € 3,4 miljard per jaar bij aan de Nederlandse economie in de vorm van belastingen, loonkosten en diensten die zij inkopen bij zakelijke dienstverleners.” In juni van dit jaar leverden drie prominente economen en experts kritiek op het rapport. Zo zou de conclusie dat de business van brievenbusfirma’s Nederland 5000 tot 7500 banen op zou leveren, niet juist zijn. Economen van Wijnbergen, Boot en Canoy dachten eerder aan 2500 banen. Ook het bedrag van 145 miljoen dat ontwikkelingslanden volgens het onderzoek zouden mislopen door belastingverdragen met Nederland, werd door diverse ngo’s betwijfeld en hoger ingeschat.
Meer nieuws: Gisteren tekende staatssecretaris Weekers van Financiën een overeenkomst met de VS inzake belastingontwijking. Hierdoor kunnen, vanaf september 2015, de belastingdiensten van beide landen informatie uitwisselen.
Maatregelen
In augustus kondigden Minister Ploumen voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en staatssecretaris Weekers van Financiën aan belastingontwijking aan te pakken. De maatregelen richten zich met name op de voorwaarden waaraan een bedrijf moet voldoen om gebruik te kunnen maken van de Nederlandse belastingregels en op het voorkomen van het feit dat ontwikkelingslanden geld mislopen door de lucratieve belastingconstructies. Ploumen: “Door gebruik te maken van lacunes in belastingverdragen in combinatie met verschillen tussen nationale belastingregels, kunnen internationaal opererende bedrijven belasting ontwijken. Zo lopen arme landen belastinginkomsten mis; geld dat ze hard nodig hebben voor zaken als infrastructuur en onderwijs.”
Lezen: Het rapport Giving with one hand and taking with the other. Europe’s role in tax- related capital flight from developing countries 2013 door SOMO en Eurodad.
Onderzoeksbureau SOMO noemt de maatregelen “vooral cosmetisch”. Ontwikkelingslanden verliezen veel geld door de huidige geldstromen. De geschatte bedragen lopen nogal uiteen, SOMO houdt het op een totaalbedrag van 660 tot 870 miljard euro per jaar aan illegale kapitaalvlucht. “Zo verdwijnt er meer geld uit deze landen dan dat ze ontvangen aan steun. Totdat onze overheden dit een halt toeroepen, geeft Europa met de ene hand, en neemt het met de andere”, legt Katrin McGauran, onderzoeker bij SOMO, uit. De eerder genoemde voorwaarden waar een bedrijf aan moet voldoen, worden met de voorgestelde maatregelen onvoldoende aangescherpt, volgens de stichting.
Debat
Tijdens het Tweede Kamer debat van gisteren, waren met name woordvoerders Jesse Klaver (GroenLinks) en Arnold Merkies (SP) kritisch over de voorstellen van het kabinet. “Belastingontwijking is voor mij niet louter een juridische of economische zaak, maar bovenal een morele kwestie,” zei Klaver. “Mag onze concurrentiepositie ten koste van alles gaan? Ik vind van niet, en Nederland vond lange tijd ook van niet.” Door de huidige fiscale regels spekt Nederland de winsten van multinationals ten koste van ontwikkelingslanden, aldus Klaver. Hij stelde tevens voor om een vertrouwelijke commissie in het leven te roepen om meer inzicht te krijgen in de afspraken tussen de Belastingdienst en multinationals: “Het liefst zou ik dat in alle openbaarheid willen, laat ik daar eerlijk over zijn, maar ik zie de belemmeringen waarvoor de wet ons stelt. Daarom doe ik het voorstel dat de Kamer zich vertrouwelijk laat informeren. Denk aan de commissie-stiekem.”
Meer nieuws: Gisteren liet de staatssecretaris van Financiën tevens weten dat de antwoorden op de eerder gestelde vragen door Jesse Klaver (GroenLinks) en Farshad Bashir (SP) over fiscale vluchtroutes van het grootbedrijf nog even op zich laten wachten.
Zonnig rapport
Over het SEO rapport waren ook verschillende woordvoerders zeer kritisch. Merkies vond het onderzoek niet uitgebreid genoeg: het focuste te veel op de positieve kanten van belastingontwijking. “De onderzoeksvraag die Holland Financial Centre heeft meegegeven, was maar beperkt, waardoor alleen de mooie kanten van de Nederlandse belastingontwijkindustrie naar boven kwamen.” Bovendien zijn de maatregelen die de minister en de staatssecretaris voorstellen onvoldoende. SP zou graag zien dat multinationals publiceren hoeveel belasting ze in elk land betalen. Ook Pieter Omtzigt (CDA) stelde dat het SEO rapport zich te veel richt op de positieve kant : “In het SEO-onderzoek staat niet wat de ontvangsten dan wel gemiste belastinginkomsten zijn buiten de trustmaatschappijen. Het is daarom goed dat wij deze cijfers helder krijgen, want dan hebben wij een volledig plaatje. Nu was het toch iets te veel gericht op de zonnige kant, dat moet ik de eerste spreker meegeven.” Bovendien zijn de huidige fiscale regels oneerlijk, aldus Omtzigt: “Het kan toch niet zo zijn dat de koffiezaak op de hoek 20 procent vennootschapsbelasting verschuldigd is, terwijl Starbucks zijn hele winst nagenoeg onbelast geniet.”
Samen met de woordvoerders van de PvdA, VVD en PVV steunt hij echter wel in grote lijnen de voorstellen van het kabinet. Neppérus (VVD) legde de prioriteit bij belastingopbrengsten en werkgelegenheid: “Je moet zorgen dat Nederland aantrekkelijk is voor bedrijven, en vooral voor bedrijven die kunnen zorgen voor werkgelegenheid en belasting (..) Als Nederland eenzijdig maatregelen neemt terwijl Engeland inmiddels de dividendbelasting heeft afgeschaft en de minister adverteert om naar Engeland te komen, dan brengen we onszelf in grote problemen.”
Vandaag en morgen bespreken Europese leiders in Brussel de voortgang op het gebied van belastingontwijking.
