Hoe kwam u voor het eerst in aanraking met wapenhandel?
Andrew Feinstein (AF): “Als lid van het parlement in Zuid-Afrika namens het ANC stelde ik de wetten op voor het publieke financiële systeem. Hier kwam ik informatie tegen over een enorme wapendeal waar sprake was van corruptie. Ik ging onderzoek doen en ontdekte dat Zuid-Afrika wapens had gekocht die we niet nodig hadden. Na de transactie van die enorme wapendeal was er geen budget over om in onze andere behoeftes te voorzien. Dit was voor mij een indicatie van hoe de wapenhandel opereert en wapens verkoopt die nutteloos zijn.”
“Ten tijde van die wapendeal leefden er ongeveer zes miljoen seropositieve mensen in Zuid-Afrika. Er was geen geld vanuit de overheid voor de gezondheidszorg, maar er was wél geld, 10 miljard dollar zelfs, om uit te geven aan wapens. Harvard School of Public Health rekende uit dat in de daarop volgende vijf jaar 365.00 Zuid-Afrikanen zijn omgekomen door aids, wat dus te voorkomen was geweest. Vervolgens ging ik mij verdiepen in wie die omkoping had gefinancieerd.”
De Verenigde Naties hebben in 2014 een verdrag ingevoerd om de internationale wapenhandel aan banden te leggen. Werkt dit Arms Trade Treaty (ATT)?
AF: “Nee het werkt niet. Het is een belangrijk symbolisch gebaar geweest omdat het voor het eerst was dat er een mondiaal verdrag de wapenhandel probeerde te reguleren. Echter het verdrag bleek enorm zwak. Zeker als je het ATT vergelijkt met het Europese verdrag, de Common Position on Arms Export, dat veel sterker is."
Waarom werkt het ATT verdrag niet?
AF: “Het probleem is dat elk land zijn eigen exportregels heeft, én dat in de realiteit de politici niet handelen naar het VN-verdrag. Als redenen voeren ze excuses op dat het akkoord moeilijk te begrijpen is, of niet relevant voor het betreffende land. Daarnaast wordt het VN-akkoord compleet ondermijnd door de bombardementen van Saudi-Arabië in Jemen. Hoewel Saudi-Arabië vele wetten en mensenrechten schendt, verkoopt het Verenigd Koninkrijk hen wapens ter waarde van 11 miljoen dollar per dag sinds maart 2015.”
AF: “Het is belangrijk om te begrijpen dat de wapenfabrikanten enorm hecht zijn met de overheid, waarschijnlijk staan die dichter bij ze dan elke andere tak van de economie. Het is een bizarre relatie die elke vorm van overheid en de daar bij horende checks and balances onmogelijk maakt.”
Johan Grimonprez (JG): “Het spreekwoord 'de pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet' is hier van toepassing. De politici wijzen de vinger naar de verkeerde vijan; ze moeten naar zichzelf wijzen. Elke wapenfabrikant moet aangeklaagd worden voor het stelen van overheidsgeld dat gebruikt zou moeten worden om de wereld te redden.”
Voormalig president Ronald Reagan in een scene uit Shadow World. Bron foto: Shadow World / Periscoop Film
Kunnen de wereldleiders wel van het pad af stappen dat hun voorgangers hebben bewandeld?
AF: “In de meeste gevallen willen ze dit niet, ze zien het namelijk als hun rol als president. Het is deel van het buitenlandse beleid en defensie en een belangrijk instrument dat zij als leiders hebben. Het doet er bijna niet toe wie de leider is."
Wordt het hen te moeilijk gemaakt om uit deze lucratieve business te stappen?
AF: “Het is gewoon niet in hun voordeel. Op dit moment verkoopt Nederland geen wapens aan Saudi-Arabië vanwege hun militaire acties in Jemen. Nederland is het enige land die dit 'embargo' heeft ingesteld. Maar ook Nederland heeft een enorm duur inadequaat gevechtsvliegtuig aangeschaft, de F35, ook bekend als JSF. Dit komt door het feedbackprincipe. Dit betekent dat geld terugstroomt via de wapenfabrikanten naar de politieke partijen voor bijvoorbeeld nieuwe verkiezingen. Ook is het leiden van een land in oorlogstijd een van de meest machtigste posities die je kan hebben. Tony Blair deed dit ten tijde van de Irak-oorlogen en he liked it.”
De ellende van de wapenhandel wordt scherp onderschreven door de afgrijselijke beelden in de documentaire. Het zijn beelden die veelal weggehouden worden bij de burgers. Waarom heeft u ervoor gekozen om ze toch te laten zien?
JG: “De vreselijke beelden nemen toe naar mate de documentaire vordert, ze zijn niet vanaf het begin aanwezig. Op TV zien we een opgeschoonde versie van oorlog die we kunnen verkopen. Voor de vorm van film zocht ik een emotioneel anker waar de kijker zich mee kon identificeren.”
De ellende is overdadig. Hoe bleven jullie positief tijdens de het maken van de film?
AF: “Mijn onderzoek dat 16 jaar duurde gaat niet alleen over wapenhandel, het gaat ook over ons politieke en economische systeem. De wapenhandel is de meest extreme manifestatie van hoe deze systemen te werk gaan. Men denkt niet betrapt te worden omdat alles achter de deuren van nationale veiligheid en geheimhouding gebeurt. Mijn collega’s en ik zien dit werk als een campagne rondom de basis van ons politieke systeem. Het belangrijkste wat we kunnen doen is deze informatie in het publieke domein brengen, juist omdat de politici dit niet willen."
We zijn allemaal consumenten van angst geworden, en het is cruciaal om dit te veranderen.
“Ook heb ik de naïeve opvatting dat verandering mogelijk is. Ondanks alle narigheid zijn er ook positieve ontwikkelingen. In februari is er een rechtszaak over of de verkoop van Britse wapens de Britse wetten schonden. Er is nooit eerder een zaak als deze geweest. Daarnaast hebben leden van het Congres in de VS tegen een wapendeal met Saudi-Arabië gestemd.”
Wat kunnen normale burgers doen tegen deze wapenhandel?
AF: "Je kan je inzetten voor specifieke campagnes. In Nederland gaat het dan om de F35. Op welke dreiging is de F35 het antwoord? Vergeet niet dat de F35 de eerste veertien testvluchten faalde en het dus een stuk wrak is. De F35 gaat Nederland niet veiliger maken maar haalt wel miljarden euro’s uit economie. Ik denk dat het geld veel beter gebruikt kan worden, bijvoorbeeld voor sociale voorzieningen voor de Nederlanders."
JG: “Het is pure diefstal. Naast de concrete veranderingen die Andrew noemde, moet de context, het grotere paradigma, worden veranderd. In tijden van diepe crisis komen mensen samen. Ik geloof hierin. We zijn allemaal consumenten van angst geworden, en het is cruciaal om dit te veranderen.”
Bron foto: Shadow World / Periscoop Film
Dus we moeten onze manier van denken veranderen?
JG: “We moeten opnieuw nadenken wat het politieke verhaal kan zijn. Ik vind dat de wapenindustrie voor het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag moet worden gedaagd voor ecocide. Geen genocide, maar ecocide. Het geld dat omgaat in de wapenindustrie zou bijvoorbeeld gebruikt moeten worden voor de financiering van bebossing. Er wordt geld gestolen dat gebruikt zou moeten worden voor het redden van de planeet.”
AF: “Recentelijk hebben Zuid Afrika, Gambia en Burundi zich terug getrokken uit het Internationaal Strafhof. Maar natuurlijk spreken de media niet over het feit dat de VS nooit deelnemer zijn geworden!”
JG: “De VS hebben zelfs een plan om Den Haag aan te vallen indien ooit een Amerikaan wordt berecht voor het daar gevestigde ICC, in de volksmond de 'The Hague Invasion Act' genaamd. Het is ongelofelijk dat de VS dit doen!”
JG: “Het is hun taak om zichzelf naar de destructie te helpen. Lawrence Wilkerson vertelt in de film: ‘It’s an empire’s favorite job.’”
Burgers dragen een grote verantwoordelijkheid om actief te zijn
Zijn volgens u de Verenigde Staten bezig met zijn eigen destructie?
AF: “Absoluut. Het is al meer dan zestien jaar bezig. De VS zijn betrokken bij vele conflicten en op vele plaatsen waardoor ze er niet meer uit kunnen komen. Het is een maatschappij geworden van enorme genotzucht en consumering waardoor elk systeem van waarde is verdwenen. Het gevolg hiervan is de verkiezing van een racistische, vrouwen-hatende, islamofobische idioot als president. Een reality-tv ster.”
JG: “Bedrijven hebben de illusie dat ze constant hun omzet kunnen vergroten. Dit is niet houdbaar en het verwoest de wereld. Daarnaast is de enige echte democratie die we hebben die van de klokkenluiders, zoals Wikileaks. Dit houdt in dat de democratie gecriminaliseerd is, en dat is een slechte staat.”
Poster Shadow World/ shadowworldfilm
Dus we hebben activisme nodig om dit te veranderen?
AF: “Persoonlijk geloof ik dat burgers een grote verantwoordelijkheid dragen om actief te zijn. Alle beslissingen worden namelijk uit onze naam gemaakt, met ons belastinggeld. We kunnen daartegen in opstand komen. We kunnen besluiten niet te stemmen voor mensen die betrokken zijn bij deze farce, of besluiten de fiscus niet langer ons geld geven als het voor deze doeleinden wordt gebruikt.”
JG: “Maar Andrew, voor wie stem je als elke kandidaat in bed ligt met de wapenhandel? Is Trump dan het alternatief?”
AF: “Je moet in een eerder stadium een andere keuze maken. En als dit niet de mensen zijn die je wil verkiezen, dan moet je overwegen om je eigen partij of beweging op te zetten. We hebben deze veronderstelling van passief burgerschap. We gaan elke vier jaar naar de stembus en dat vinden we dan genoeg.”
Bekijk de trailer van Shadow World hier.
One World mag kaartjes weggeven voor de Shadow World. Stuur voor vrijdag 25 november een mailtje naar redactie@oneworld.nl onder vermelding “Winactie Shadow World”.
