Na drie jaar broze vrede was het halverwege mei weer raak. 
In Abyei, een stad op de grens tussen Noord- en Zuid-Soedan braken gevechten uit tussen zuidelijke ex-rebellen en soldaten van het regeringsleger. Het is de eerste keer sinds januari 2005 dat er in Abyei wordt gevochten. Toen maakte een vredesakkoord een einde aan 22 jaar burgeroorlog tussen het islamitische noorden en het christelijk-animistische zuiden. Deze oorlog kostte naar schatting twee miljoen mensen het leven. In het vredesakkoord is onder meer afgesproken dat het zuiden van Soedan in 2011 over onafhankelijkheid mag stemmen in een referendum. Abyei wordt door de zuiderlingen opgeëist, maar het noorden wil deze olierijke streek niet kwijt.
Strijdpunt
Albaqir Mukhtar van de Soedanese mensenrechtenorganisatie al-Khatim Adlan uit Khartoem is niet verbaasd dat de gevechten in het zuiden van Soedan weer zijn opgelaaid. "Olie blijft een strijdpunt en bovendien zijn de mensen die tijdens de burgeroorlog door de Soedanese regering met harde hand zijn verdreven van de gebieden waar olie in de grond zat, nooit gecompenseerd."
 |
| Albaqir Mukhtar: "De Soedanese regering voert een oorlog tegen zijn eigen bevolking." Foto: OneWorld |
China speelt volgens Mukhtar indirect een grote rol in het conflict in het zuiden van Soedan én in Darfur. "Door de Chinese oliewinning stromen de dollars binnen bij de regering in Khartoem. In plaats van dat de regering dat geld investeert in de werkgelegenheid, onderwijs en gezondheidszorg kopen president Omar al-Bashir en de zijnen wapens van Chinese makelij waarmee ze oorlog voeren tegen de eigen bevolking."
De economie van China groeit als een tierelier en om de fabrieken, bouwbedrijven en auto's draaiende te houden, zijn de Chinezen naarstig op zoek naar grondstoffen. Vandaar dat de Chinese regering bedrijven stimuleert om zich in Afrika te vestigen. Het Chinese staatsbedrijf CNPC heeft 40 procent van de olieconcessies in het zuiden van Soedan in handen. Per dag worden er 650.000 vaten olie uit de Soedanese grond gehaald, goed voor een jaarlijks bedrag van 4 miljard dollar.
Ideale zakenpartner
China is voor het Soedanese bewind een ideale zakenpartner. Het land investeert flink in Soedan, zo legden Chinese ingenieurs een 1500 kilometer lange pijplijn naar de Rode Zee aan, een olieraffinaderij en een omstreden dam in het noorden. Mukhtar: "Daarnaast stellen de Chinezen geen kritische vragen over mensenrechten, sterker nog ze leveren de wapens waar die mensenrechtenschendingen mee worden begaan."
Om de CNPC toegang te geven tot de olievelden in het zuiden zijn honderdduizenden mensen gewelddadig van hun land verdreven en vele duizenden gedood. "De grond in het zuiden waar olie werd gevonden was van de Dinka en de Nuerstammen," vertelt Mukhtar. "In plaats van deze mensen nieuwe leefgebieden aan te bieden met daarop klinieken en scholen in ruil voor toegang tot hun land, koos de Soedanese regering ervoor om ze vanuit Chinese helikopters van hun land af te schieten."
Compensatie
 |
| President Bashir bezoekt China |
In het vredesakkoord van januari 2005 is vastgelegd dat de mensen wiens rechten zijn geschonden ten behoeve van oliewinning recht hebben op compensatie. Dit vredesakkoord vormt de basis van de Soedanese grondwet. Maar zelfs nu de grondwet haar hiertoe verplicht, steekt de CNPC geen vinger uit naar de bevolking. Dit brengt de steun voor het wankele vredesproces in gevaar.
"De dialoog opzoeken met CNPC is onmogelijk," zegt Mukhtar die jarenlang op het Internationaal Secretariaat van Amnesty International werkte als campagnecoördinator Midden Oosten en Afrika. "Zelfs vertegenwoordigers van de internationale gemeenschap krijgen nul op het rekest als ze het bedrijf proberen aan te spreken op hun verantwoordelijkheid. Je moet ook niet bij het bedrijf zelf zijn, dat zijn maar ingenieurs en technocraten. De Chinese staat bepaalt wat er gebeurt. Die moet je aanspreken."
Falende internationale gemeenschap
Wat dat betreft, vindt Mukhtar dat de internationale gemeenschap faalt.
 |
| Steven Spielberg zegde zijn mede- werking aan de openingsceremonie van de Olympische Spelen af vanwege China's rol in Soedan. |
"Als Europa en de Verenigde Staten echt zware druk op China zouden durven uitoefenen dan zouden ze op een andere manier zaken gaan doen en geen wapens meer leveren aan het Soedanese bewind." Ook wat Darfur betreft, is de reactie van de internationale gemeenschap te slap, vindt de mensenrechtenactivist. Hij betwijfelt of de internationale vredesmacht voor Darfur er in gaat slagen om het geweld te stoppen. "Er gaan te weinig VN-soldaten. Die moeten bovendien onder een te beperkt mandaat hun werk doen in een enorm uitgestrekt gebied. Het zou het beste zijn als de VN-troepen de bevoegdheid hadden om vliegtuigen van de milities uit de lucht te schieten."
