Lucky charms
Geronselde meisjes worden vervoerd naar Benin, de hoofdstad van Edo in het zuiden van Nigeria. Meerdere mediabronnen melden het gebruik van angstaanjagende voodooceremonies om de meisjes en vrouwen zowel spiritueel als financieel aan de mensenhandelaren te binden. De slachtoffers moeten zich tijdens die rituelen uitkleden waarna schaamhaar, stukjes afgeknipte nagel of menstruatiebloed worden gebruikt. Daarna moeten ze op het bloed van een geslacht dier zweren hun weldoener, de madam, nooit te zullen verraden of ongehoorzaam te zijn en haar het geld voor de reis, volgens de madam 20.000 tot 50.000 euro, terug te betalen. De madam, de contactpersoon en leidingevende van de vrouwen, geeft ze een talisman mee waarin voodoomateriaal, zoals haar, nagels en stukjes ondergoed met menstruatiebloed, zit om ze tijdens de reis te ‘beschermen’ en ze aan de eed te herinneren.
Ik heb wel gezien dat cliënten fysiek ziek van angst worden vanwege de voodoo
De magie van voodoo, ook wel ju ju in Nigeria, boezemt de slachtoffers zoveel angst in dat ze vrezen voor ziektes, onvruchtbaarheid, gekte of zelfs de dood als zij deze eed verbreken. “Ze denken dat wanneer ze naar de politie gaan of hun schuld niet afbetalen, er heel erge dingen met hen of hun familieleden gebeuren, en de rampspoed dan niet meer te overzien is. Ik heb wel gezien dat cliënten fysiek ziek van angst worden vanwege de voodoo”, vertelt Rob Kelder van Fier, het landelijke expertise- en behandelcentrum waar wordt gewerkt aan het herstel van slachtoffers.
Een toenemend probleem
Het aantal Nigeriaanse vrouwen dat via Libië naar Italië werd gesmokkeld steeg in 2015 ten opzichte van 2014 met 300 procent. Volgens de International Organization for Migration (IOM) is tachtig procent hiervan het slachtoffer van mensenhandel. De mensenhandelaren zoeken de meest kwetsbare en arme meisjes en vrouwen en lokken die met verhalen over geweldige banen en een schitterende toekomst. De meeste meisjes worden via schoolvrienden, buren of zelfs oudere zussen geronseld. Ze worden eerst naar Libië vervoerd, waar ze worden opgesloten in bordelen waar hun lot langzaam duidelijk wordt. De overtocht naar Europa gebeurt in gammele bootjes, vaak zonder voedsel of water. De meeste meisjes blijven in Italië; daarna zijn Nederland, Spanje, Duitsland, België en Oostenrijk de belangrijkste bestemmingen. Vorige maand nog werd een heel netwerk van Nigeriaanse mensenhandelaren opgerold in Brussel.
Chantage
De madam claimt na de reis dat de meisjes en vrouwen de reisschuld moeten aflossen en haar per dag moeten betalen voor voedsel en onderdak. In Italië zijn er gevallen waarbij de slachtoffers ook nog 100 tot 250 euro huur per maand moeten betalen voor een stuk stoep of een plek langs de weg waar ze tippelen. De bedragen zijn zo hoog dat de vrouwen gemiddeld met vijf mannen per dag naar bed moeten om straffen van de madam en haar handlangers te voorkomen. Om de voodootactieken kracht bij te zetten, bedreigen of vermoorden handelaren hun familieleden in Nigeria als de meisjes overwegen met de politie te praten. Zo lijkt het voor de meisjes alsof de vloeken echt uitkomen als ze zich niet aan hun eed houden. In Italië vraagt de politie zelfs katholieke priesters om een uitdrijving te doen, zodat de meisjes gaan geloven dat ze van de voodoovloek verlost zijn; dan durven ze hopelijk wel te praten.
Nederland
Ook in Nederland is het gebruik van voodoo bij de Nigeriaanse mensenhandel bekend. In de zogeheten zaak Koolvis in 2012 wilden de 120 slachtoffers niets zeggen; de daders dreigden daardoor vrijuit te gaan. Pas toen het OM een voodoopriester inschakelde die de meisjes kon bevrijden van hun vloek, durfden ze te praten. Rob Kelder: “Eigenlijk is bij alle Nigeriaanse slachtoffers die we zien in zekere mate sprake van voodoo. Het werken met deze groep is ontzettend interessant, Nigerianen hebben veel humor, alleen merk je geregeld dat iets ze weerhoudt om vrijuit te spreken.”
“Ik heb ooit een slachtoffer gehad, een heel intelligente vrouw, die vertelde dat ze ergens medelijden had met ons Nederlanders, omdat wij alleen maar de realiteit hebben die we kennen, terwijl zij een extra realiteit hebben. Voodoo wordt niet alleen voor slechte dingen gebruikt. Het is voor hen een extra wereld: een geestenwereld.”
Tragisch
Hulporganisaties kunnen de meisjes vaak niet helpen doordat ze niets zeggen of over hun leeftijd liegen. Volgens Rik Goverde van Save the Children: “Wanneer we vermoeden dat er slachtoffers van mensenhandel op een vluchtelingenboot zitten, lichten wij de autoriteiten in. Maar het is vervolgens aan het slachtoffer zelf om iets te zeggen. Vaak weten ze nog niet dat ze tot prostitutie zullen worden gedwongen, of zijn ze te bang iets te zeggen. Dat maakt het moeilijk te ontdekken wie slachtoffer is.”
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat meisjes en vrouwen die worden teruggezonden naar Nigeria gestigmatiseerd, weer gesmokkeld of zelfs vermoord worden door de geharde mensenhandelaars. Helaas zien sommige slachtoffers vaak ook geen andere uitweg uit hun situatie dan zelf madam te worden. Volgens Alberto Mossino, directeur van de NGO tegen menshandel Piam Onlus, is er simpelweg geen manier om alle 11.000 vrouwen die per jaar aankomen te voorzien van hulp en veiligheid.
