De afgelopen dagen heeft Lucia Kula extra aandacht besteed aan het nieuws. "Ik wilde zien of nieuwsmedia de grote toestroom Congolese vluchtelingen in Angola zouden oppikken", schrijft ze. Het mondde uit in een teleurstelling.
Wat is er aan de hand?
Eind april en begin mei heeft de VN organisatie UNHCR goederen naar de noordelijke Angolese provincie Lunda Norte gebracht. Duizenden vluchtelingen aan de grens hebben urgente hulp nodig en kunnen nergens terecht. Het conflict in Kasai, Congo, heeft al meer dan een miljoen mensen ontheemd in de regio en gezorgd voor een grote toestroom naar de Angolese grens. In de afgelopen weken hebben alleen al meer dan 20 duizend mensen de grens overgestoken naar de noordelijke Angolese provincies. Meer dan 70 procent van de ontheemden en vluchtelingen zijn vrouwen en kinderen. Van deze kinderen is een groot deel alleen. Ze lopen een groter risico om uitgebuit en mishandeld te worden.
De situatie is zo urgent dat de VN organisatie de Angolese regering adviseert om de noodsituatie uit te roepen en voormalige (vluchtelingen)kampen ter beschikking te stellen. De nood situatie is echter (nog) niet uitgeroepen, dit zou namelijk indirect betekenen dat er politieke en financiële verantwoordelijkheid wordt genomen voor een grote groep waar de Angolese regering een gecompliceerde geschiedenis mee heeft; uitbuiting en (seksuele) mishandeling van Congolese vluchtelingen bij grote expulsies in het noorden.
Waarom horen we niks over de massamoorden in DR Congo?
OneWorld schreef eerder over Zaida Catalan (37) en Michael Sharpe (34) die omkwamen in de diamantprovincie Kasai terwijl ze daar onderzoek deden naar massamoorden die daar de afgelopen maanden plaatsvonden. De slachtoffers werden achtergelaten in massagraven. Alphonse Muambi vergeleek de situatie in Congo met die van Aleppo in Syrië.
Verlichten en niet helpen
Ondanks de huiverigheid om de noodtoestand uit te roepen, heeft de VN 5,5 miljoen euro extra beschikbaar gesteld om de humanitaire nood in de regio te verlichten. Verlichten en niet verhelpen, dat is wat velen blijkbaar vergeten. De situatie die deze vluchtelingen hebben achtergelaten is vaak niet op korte termijn op te lossen, de nasleep, veelal nog voelbaar, is zoveel meer dan vluchten alleen, zoveel meer dan overleven.
Overleven wanneer de wereld niet naar je omkijkt is zwemmen tegen de stroom in. Volgens de internationale organisatie IDMC was een van de grootste groep ontheemden in 2016 in Congo te vinden. Ruim 1 miljoen mensen zijn door conflicten in de provincies Noord en Zuid Kivu en Kasai gevlucht voor het geweld in de regio. Een groot deel van de wereld weet dit echter niet. De groep ontheemden is groter dan in Syrië, Irak of Yemen. Hoe vaak wordt hier wel niet over bericht? Vandaar mijn teleurstelling.
Foto: Human Rights Watch/Twitter
VN-medewerkers vermoord
Als onderzoeker hou ik me bezig de regio en ben ik dus constant in contact met mensen en organisaties die in de regio actief zijn. Wat ook hun opvalt is doordat de internationale druk, of beter gezegd verontwaardiging niet zo groot en zichtbaar is, het ondernemen van actie en het waarborgen van de veiligheid van zowel de vluchtelingen als de hulporganisaties, erg moeilijk blijkt. In maart zijn twee VN-medewerkers in de Kasai regio vermoord, deels te wijten aan de beperkte veiligheid die er te bieden is in de regio. Zolang de internationale gemeenschap zich niet luider uitspreekt, en zolang wij niet dagelijks herinnerd worden aan de situatie in deze regio, zal er weinig veranderen.
De mensen die in Angola zijn opgegroeid kennen de realiteit van ontheemd zijn en moeten vluchten.
Onzekere situatie
Wat de VN nu in de regio doet is heel beperkt en niet voldoende. Wat de landen zelf in de regio kunnen doen is nog beperkter omdat een deel met eigen interne conflicten te maken heeft, en andere buurlanden zoals Angola nog een vrij korte periode "conflictvrij" zijn. De situatie voor de vluchtelingen in Angola is heel erg onzeker. Met de huidige politieke onrust door de opkomende verkiezingen in Angola en de financiële crisis waar het land nu nog steeds onder lijdt, wordt een grote groep mensen afhankelijk van de staat. En dat zorgt mogelijk tot conflict.
In dat opzicht is er niet een heel groot verschil met de mentaliteit in Nederland. Er zullen altijd mensen zijn die roepen: 'En wij dan?'. De realiteit is dat een groot deel in Angola opgegroeid is in tijden van conflict. Het is voor hen makkelijker zich voor te stellen wat er verloren is gegaan en wat conflict en vluchten allemaal met zich meebrengt. Deze mensen kennen de realiteit van ontheemd zijn en moeten vluchten.
Structurele oplossingen
Om patronen die deze conflicten voeden te verbreken, is het nodig dat er naar structurele oplossingen wordt gekeken in de regio. Bij het uitbreiden van de huidige sancties en de economische maatregelen die Congo zijn opgelegd, zou bijvoorbeeld rekening moeten worden gehouden met de rol van Kabila (president van de Democratische Republiek Congo, red.) in het voortzetten/in stand houden van de huidige conflicten in het land. Een bevriezing van tegoeden zou een grotere druk leggen op de huidige situatie en zou de transitie naar een nieuwe regering in Congo kunnen versnellen. Het negeren van politieke crises en financiële malaise ‘s creëert nieuwe problemen waardoor het dweilen met de kraan open is.
Ik ben benieuwd, zal Congo dan vandaag of later deze week toch in de nieuwsberichten genoemd worden?
