Reizen tegen armoede

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Ondernemende Gambianen die naar het vliegveld gaan in de hoop wat te verdienen aan de aankomende gasten staan daar vaak voor niets.

AppleMark
Gast van een all-inclusive resort op de
Dominicaanse Republiek. Foto: CC

De meeste reizigers hebben al een volledig verzorgde vakantie geboekt en verdwijnen rechtstreeks in de minibusjes van hun reisleiders. Op naar de all-inclusive resorts aan de Smiling Coast. De westerse toeristen geven veel geld uit, maar daar zien de Gambianen weinig van terug. Van het vliegveld tot aan het hotel, van een boottochtje op de rivier tot een excursie naar het huis van Roots-auteur Alex Haley, de toeristenindustrie – die vooral in buitenlandse handen is – heeft een ijzeren greep op de knip van de toerist. Er worden maar weinig lokale producten of diensten ingekocht. Toeristen willen nu eenmaal graag hetzelfde bier, chips, cornflakes en kaas als thuis.

 

Met de kano op oestervangst

"Sinds kort verandert er echter wat in Gambia," schrijft Hans van de Veen. "Een kleine maar groeiende groep toeristen kiest voor een ander soort vakantie. En meer Gambiaanse gidsen, hoteleigenaren en fruitverkopers lukt het toegang te krijgen tot de lokale toeristenindustrie."

Wist u dat…

– In het West-Afrikaanse Benin, een belangrijke katoenproducent, vrijwel alle handdoeken in de hotels uit Frankrijk komen?

– De dorpsbewoners op het Indiase eiland Goa door het toenemend aantal toeristen nog maar twee uur per dag water uit de kraan krijgen?

– De vis in de hotels op het eilandenrijk Maldiven wordt geïmporteerd?

Een voorbeeld van een geslaagd lokaal initiatief is Tumani Tenda, een ecotoerismekamp aan de rivier de Gambia waar gasten de kans krijgen om deel te nemen aan het dorpsleven. Zo kunnen ze bijvoorbeeld met de dorpsvrouwen op oestervangst in een kano. Met de inkomsten uit het toerisme worden gemeenschapsprojecten zoals een school en een bakkerij opgezet.

 

Tumani Tenda is een typisch voorbeeld van wat Van de Veen verantwoord toerisme noemt. Dit zijn vakanties die proberen de negatieve effecten ervan voor de natuur zoveel mogelijk te beperken en de lokale bevolking van een boterham voorzien. Kenmerkend van deze vorm van toerisme is dat je een kijkje krijgt in het leven van de lokale gemeenschap. Als bezoeker krijg je de gelegenheid om bijvoorbeeld scholen, werkplaatsen, koffieplantages en andere lokaal gerunde projecten te bezoeken. Je wordt rondgeleid door speciaal opgeleide, lokale gidsen, die onder andere uitleg geven over hun levenswijze, de natuurlijke en sociale omgeving. Ook kun je de bevolking soms meehelpen met het beschermen van bedreigde diersoorten.

 

Doorbraak

Volgens Van de Veen gonst het van dergelijke kleinschalige, duurzame initiatieven. "Arme mensen met weinig opleiding zijn niet gek," schrijft hij. "Ze beseffen dat er geld kan worden verdiend aan het toerisme. Om niet langer afhankelijk te zijn van de machtige spelers op de toeristenmarkt ontwikkelen zij een eigen aanbod. Ze bouwen een natuurlodge of beginnen een bed&breakfast, ze scholen zich als gids, bieden een alternatieve safari of een kookcursus aan. Sommigen van deze initiatieven krijgen steun van natuur- of ontwikkelingsorganisaties. Clubs als het Wereld Natuurfonds, IUCN NL, SNV of Cordaid weten op hun beurt weer contact te leggen met touroperators zoals Sawadee of SNP die een bezoek aan de projecten in hun groepsrondreis opnemen. Van de Veen noemt dit een belangrijke doorbraak.

 

Uiteraard kun je ook als individueel reizende toerist dergelijke projecten bezoeken. Het boek dat Van der Veen in navolging van de Engelse Ethical Travel Guide maakte, is daar een handige gids voor. De 250 projecten zijn per continent gerangschikt en voorzien van een korte, maar heldere omschrijving. Dankzij de trefwoorden bovenaan kun je meteen zien of het om een trektocht, accommodatie of touroperator gaat. Opvallend hierbij is wel dat Van de Veen geen vrijwilligersprojecten in zijn overzicht heeft opgenomen. Toch ook een flinke trend in het verantwoorde toerisme.

 

beadmaking3_jpg
Brood maken bij de Masai.

Unieke ervaring
Naast de omschrijvingen van de projecten bevat het boek ook algemene informatie over de gevolgen van massatoerisme en bevat het een paar handige tips voor mensen die verantwoord willen reizen en do's en don'ts voor mensen die zelf overwegen om in een arm land dergelijke projecten op poten te zetten. Her en der in de kantlijn staan interviews met mensen die dergelijke kleinschalige toeristische projecten tijdens hun vakantie bezochten. Hieruit blijkt dat de ontmoetingen met lokale bevolking niet alleen een goed geweten maar ook unieke herinneringen opleveren. Het zijn absoluut geen standaard vakanties en daarmee sluiten ze ook goed aan op de huidige trend in het toerisme. Steeds meer reizigers willen liever iets beleven op vakantie dan alleen op het strand liggen.

 

Aapjes kijken
Voor de lokale bevolking is het ontvangen van gasten een stuk waardiger dan de toeristenbus die even snel stopt in hun dorp stopt om vervolgens de reizigers een half uurtje te droppen en pennen en snoepjes uit te laten delen. Makhaya, gids bij het Zuid-Afrikaanse Tsoga Tours, begeleidt toeristen op een wandeltocht door zijn eigen township en is blij met deze vorm van toerisme.

deelnemer township tour
Deelnemer Township tour

"Er komen hier wel vaker toeristen maar die durven hun busje niet uit. Ze nemen foto's door het geopende raampje en rijden dan snel weer door." Omdat de townshipbewoners deze vorm van aapjes kijken zo zat waren, zijn ze hun eigen tour begonnen. Makhaya en zijn medegidsen hopen dat in de toekomst meer toeristen de moed zullen hebben om uit het busje te stappen.

 

cover reizen met respectHans van de Veen, 'Reizen met Respect, hoe vakantie helpt tegen armoede', Uitgeverij Gottmer, €17,95, blz. 193. Bij het boek hoort ook een eigen site www.reizenmetrespect.com. Daar kun je nieuwe initiatieven aanmelden.

Ook interessant is het boek van Jolijn Geels, 'Duurzaam reizen in de praktijk, dilemma's van reisbegeleiders', Uitgeverij Informatie verre reizen, Nijmegen, 2007, 128 blz., 12,50, www.duurzaamreizen.com

Reizen met respect

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons