Waar het goud in Nederland vandaan komt, is nu nog vaak niet duidelijk. Onder welke omstandigheden mijnwerkers werken en of mensenrechten in de sector wel worden gerespecteerd, is daardoor moeilijk na te gaan. In het convenant is afgesproken dat bedrijven transparant moeten zijn over waar hun goud vandaan komt.
In buitenlandse kleine mijnen is het slecht gesteld met mensenrechten en het milieu. Bij grotere mijnen is kinderarbeid en corruptie een groot probleem. Goud is daarnaast belangrijk in de financiering van gewelddadige conflicten. Rebellen kunnen jarenlang doorvechten door de illegale handel in deze kostbare grondstoffen.
Weten, laten zien en verbeteren
De drie pijlers van het convenant zijn: weten, laten zien en verbeteren. Nederlandse bedrijven, zoals Philips en Fairphone, moeten onderzoeken welke buitenlandse handelspartners betrokken zijn bij misstanden. ‘Hiermee wordt het duidelijk of en in hoeverre de Nederlandse goudsector gerelateerd is aan die slechte werkomstandigheden en, heel belangrijk, wat we daaraan kunnen doen', aldus minister Ploumen.
Partijen die het convenant ondertekend hebben: Federatie Goud en Zilver en het Nederlands Gilde van Goudsmeden, de juweliersketen Lucardi juweliers, handelaren en producenten Bijou Moderne, Peter Bruining, House of Eléonore, leveranciers Schöne Edelmetaal en Cookson Drijfhout, elektronicaproducenten Philips en Fairphone, recyclingbedrijven Sims Recycling Solutions en Closing the Loop. De maatschappelijke organisaties die het convenant ondertekende, zijn Solidaridad, Stop Kinderarbeid, IUCN NL, UNICEF en de FNV. De overheid is via het Ministerie van Buitenlandse Zaken partij. De Sociaal-Economische Raad faciliteert het convenant en het nakomen van de afspraken.
Er zijn al Nederlandse bedrijven die hun best doen om problemen in de goudsector op te lossen. Fairphone ontwikkelt bijvoorbeeld samen met Philips, Solidaridad, Stop Kinderarbeid, Unicef en Fairtrade een project om kinderarbeid in kleine mijnen aan te pakken. Ook werkt Closing the Loop in Afrika aan een inzamelsysteem voor mobiele telefoons om ook daar het goud verantwoord terug te winnen.
Deze bedrijven hebben het convenant ondertekend en zullen deelnemen aan het eerste project van het convenant. Dit eerste project is het aanpakken van kinderarbeid in Uganda.
Meer bedrijven moeten zich aansluiten
Andere bedrijven in de goudsector moedigt Ploumen aan om zich aan te sluiten bij het convenant: 'Alle bedrijven moeten zich sterk maken voor verantwoorde goudhandel. Dit convenant draagt daaraan bij, zowel in Nederland als daarbuiten. Ik roep dan ook alle bedrijven op zich aan te sluiten.'
Deze samenwerking in Nederland is een klein stapje naar een eerlijkere handel in goud. Nederland is een kleine speler in de mondiale goudhandel. In ons land wordt goud vooral verwerkt in sieraden, elektronica en munten. Jaarlijks komt er bijna 4300 ton op de markt. Daarvan is 66 procent nieuw goud en 34 procent komt uit recycling.
Europese wet
Sinds vorig jaar heeft het Europese parlement een wet tegen handel in conflictmineralen aangenomen. Deze Europese wet was minder streng dan eerst de bedoeling was. De wet beperkt zich tot de vier mineralen tin, tantalum, wolfraam en goud. Importeurs van halffabricaten zijn niet verplicht om de herkomst van de mineralen na te gaan. Hierdoor kunnen als nog conflictmineralen op de Europese markt terecht komen.
GroenLinks-Europarlementariër Judith Sargentini heeft jarenlang onderhandeld voor deze Europese wet. “Toen ik in 2010 begon aan de onderhandelingen in het Europese parlement, wilde ik een progressievere wet dan ik nu heb. Ik heb daar een wet voor elkaar gebokst die een stuk beter had kunnen zijn. Maar als het aan de lidstaten, inclusief Nederland, had gelegen was er niks gekomen”, aldus Sargentini.
Sargentini is normaal gesproken kritisch op convenanten: “Ik wil niet dat een vrijwillig convenant voor een klein land als Nederland, de mogelijkheid weghaalt voor wetgeving die in alle 28 lidstaten kan werken.” Maar nu is het volgens haar andersom. “We hebben Europese wetgeving die de OESO-regels gebruikt voor de import van mineralen en metalen en we hebben een convenant dat voortbouwt op de Europese wet. ”
Sargentini ziet het convenant als een versnelling en intensivering van Europese wetgeving. En een stap scherper nog, want de Europese wet gaat niet over het stimuleren van kindervrije goudmijnen. “Als door dit convenant de goudproductie duurzamer kan worden en de import van fairtrade goud naar Nederland groter zal worden, dan is dat hartstikke goed”, zegt Sargentini.
Foto header: Flickr
