Koffie versus douchen. Terwijl anderen op deze blog heftig discussiëren over technische en traditionele oplossingen om de groeiende wereldbevolking te voeden, filosofeer ik over koffie en over douchen. Zelf douche ik, uit milieuoverwegingen, elke ochtend zo kort mogelijk. Daarna heb ik standaard een grote kop koffie verkeerd nodig, anders blijf ik de hele dag slaperig. Het blijkt dat koffie en douchen verbazingwekkend nauw samen hangen met het wereldvoedselvraagstuk. Alleen heel anders dan ik altijd dacht.
Pak melk = 1000 liter water
Slechts 2% van het water dat we als Nederlanders gebruiken, komt thuis uit de kraan en de douche. Bijna al ons waterverbruik (98%) is indirect; het zit in de processen om voedsel (67%) en andere goederen (31%) te produceren. Bijna de helft (46%) van het waterverbruik uit voedsel en andere agrarische producten komt voort uit de productie van het vlees en de zuivel die we consumeren. Op de tweede plaats staan oliegewassen, zoals palmolie en zonnebloemolie. Koffie, thee, cacao en tabak komen op de derde plaats, Ze zijn respectievelijk goed zijn voor 17% en 12% van het waterverbruik. Voor één kopje koffie is 140 liter water nodig, bijna drie keer zoveel als de gemiddelde Nederlander dagelijks verbruikt met douchen. Een pak melk kost ongeveer 1000 liter water. Mijn dagelijkse koffie verkeerd is daarmee eigenlijk echt ‘verkeerd’.
Volgens het Wereld Natuur Fonds komt 97% van het water dat nodig is voor de productie van agrarische goederen uit het buitenland. In veel gevallen gaat het om landen die zelf met waterschaarste kampen, zoals Spanje en Zuid-Afrika. Met het verbouwen van producten zoals rijst, katoen, oliegewassen en koffie en thee zijn grote hoeveelheden water gemoeid. Dat levert soms pijnlijke situaties op, bijvoorbeeld tijdens de voedselcrisis in de Hoorn van Afrika in de zomer van 2011. Terwijl in sommige delen van Kenia en Ethiopië mensen honger leden door de aanhoudende droogte, werden even verderop met behulp van irrigatietechnologie sappige boontjes en verse bloemen geproduceerd voor de Westerse markt.
Gras en hooi
Vooral de consumptie van vlees en zuivel kost veel water. Ter illustratie: voor 1 kilo rundvlees is volgens de Universiteit Twente 15.400 liter water nodig. Dat lijkt onrealistisch veel, maar het rekensommetje is snel gemaakt. Een koe in de voedingsindustrie krijgt in zijn korte leven namelijk ruim 1000 kilo aan veevoer, zoals mais, binnen en ruim 7000 kilo aan ruw voer, zoals gras en hooi. Om dat te produceren is ongeveer 3 miljoen liter water nodig en de koe drinkt zelf nog eens 24.000 liter water. Bij het proces van slacht en verwerking, dat per koe ongeveer 200 kilo vlees oplevert, is vervolgens ongeveer 7000 liter water nodig. Hoewel al dit water een heerlijk stuk vlees oplevert, is het weinig efficiënt.
Wie mindert met vlees, bespaart duizenden liters water. Kiezen voor andere soorten vlees scheelt ook. Zo zijn varkensvlees (4.800 liter per kilo), geitenvlees (4.000 liter per kilo) en kip (3.900 liter per kilo) ‘drogere’ keuzes dan rundvlees. Ze verbruiken zelfs iets minder water dan kaas, goed voor 5000 liter per kilo. Helemaal ‘droog’ eten is niet mogelijk en niet nodig, maar bewuste keuzes helpen wel degelijk. Het water dat nodig is voor de productie van veevoer, kan immers ook direct gebruikt worden om voedsel voor mensen te produceren. En dat is van groot belang in een wereld waar nu al 1 op de 7 mensen honger heeft, waar grondstoffen steeds schaarser worden en waar in 2050 nog eens twee miljard extra monden te voeden zijn.
Voor de verandering drink ik morgen eens geen koffie, maar ga ik lekker lang douchen.
Gabi Spitz is onderzoeker Internationale Samenwerking bij NCDO.
Kom op Wereldvoedseldag ook naar de speciale editie van OneWorld Live in samenwerking met Youth Food Movement en FoodGuerrilla in Pakhuis de Zwijger (16 oktober).
