‘Kabila geeft Congo niet zomaar op’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Witte rook! Met die woorden bejubelden deelnemers van vredesbesprekingen in de Democratische Republiek Congo het akkoord dat in het laatste uur van 2016 werd gesloten, en dat er zorg voor zou moeten dragen dat president Kabila de macht eind 2017 overdraagt. Met de ‘witte rook’ werd nadrukkelijk gerefereerd aan de betrokkenheid van de Katholieke Kerk, die de rol van vredesduif  speelde. Maar na de euforie zijn er nu de twijfels. Was het niet geloofwaardiger geweest wanneer Kabila zelf zijn aftreden op de staatstelevisie bekend had gemaakt?

Tijd rekken

‘Volgens mij heeft Kabila geen enkele intentie om op te stappen,’ appt een journaliste vanaf het Congolese platteland. ‘Door het sluiten van deze deal heeft hij vooral tijd gewonnen.’ Ook Sekombi, die een jongerencentrum opzette in de oostelijke stad Goma en inmiddels voor het VN-radiostation Radio Okapi werkt, is niet overtuigd van de intenties van de president. 'Kabila is zelf niet op TV verschenen om iets over zijn mogelijke aftreden te vertellen,' vertelt Sekombi. 'En zijn politieke medestanders zeggen dat de president het verdrag ‘aarzelend’ heeft ondertekend. Dat geeft niet aan dat hij er veel vertrouwen in heeft.'

Het is een aanpak die in Congo de ‘glissement’ genoemd werd

Een in Nederland wonende Congolees gelooft ‘totaal niet’ dat Kabila gaat aftreden, maar wenst anoniem te blijven. 'Later dit jaar reis ik naar Congo, en ik wil voorkomen dat ik in de problemen kom door me heel kritisch uit te laten. Eerlijk gezegd: Kabila heeft in zijn jaren aan de macht niets goeds gedaan. De onveiligheid is groter dan ooit en ook de armoede neemt nauwelijks af. Kabila heeft zichzelf dusdanig verrijkt dat hij bang is aangeklaagd te worden zodra hij de macht af staat.'

Oppositie verdeeld

Het overleg tussen afgevaardigden van Kabila en de oppositiepartijen werd opgezet toen bleek dat Kabila niet per 19 december zou aftreden, de dag waarop zijn tweede termijn van vijf jaar erop zat. Er werden nooit verkiezingen gehouden om een opvolger aan te wijzen. Sekombi: 'zelf sprak Kabila dan ook nooit de ambitie uit om langer aan de macht te blijven. Hij deed het gewoon.' Het is een aanpak die in Congo de ‘glissement’ genoemd werd, het laten glippen van de verkiezingsdatum, zonder een stembusgang te organiseren. Geen verkiezingen houden als effectievere manier dan wel verkiezingen houden, met alle praktische problemen en de noodzaak tot vals spel van dien.

De kerk heeft geen leger, maar Kabila wel

‘Wat Kabila in de kaart speelt is dat de oppositie zelf verdeeld is,’ aldus de journaliste. Grofweg kan je spreken van een ‘oude’ oppositie, onder leiding van de 84-jarige Etienne Tshisekedi en zijn zoon Felix. Etienne voerde al oppositie tegen het regime van Mobutu Sese Seko (1965 – 1997) en zette dat voort tegen het regime van Laurent Kabila, de in 2001 vermoorde vader van Joseph. Dan is er nog de ‘nieuwe’ oppositie, onder leiding van de oud-gouverneur van Katanga, zakenman Moise Katumbi. Katumbi is tevens voorzitter van DR Congo’s succesvolste voetbalclub TP Mazembe, en wordt al jaren getipt als een mogelijke toekomstige president van Congo.

Sekombi: 'Best bizar eigenlijk dat ook de oppositie van de Tshisekedi’s uit vader en zoon bestaat, terwijl ze zeggen de ‘family rule’ van de regering te bestrijden. Ook als zij het voor het zeggen krijgen, zie ik weinig verbetering komen.' Volgens de ‘Nederlandse’ Congolees is Moise Katumbi het beste alternatief. 'Het minst slechte alternatief, laat ik het zo zeggen. Katumbi is natuurlijk ook een boef, maar wel een veel minder grote boef dan Kabila. Katumbi heeft tenminste nog goede dingen voor zijn volk gedaan.'

Toekomst blijft onzeker  

Zo gaan de Congolezen toch een onzeker 2017 tegemoet. Sekombi prijst de rust op straat, sinds het akkoord. Zowel in september als in december vielen naar schatting enige tientallen doden bij straatprotesten, die zich keerden tegen het regime van Kabila. 'Met het akkoord zijn die onlusten van de baan. Voorlopig tenminste.' Wel maakt hij zich zorgen over de activiteit van rebellengroepen in het oosten van het land, zijn thuisregio. 'Het lijkt alsof het leger geen controle meer heeft, en dat sterkt rebellengroepen als de ADF en de Mai-Mai alleen maar.'

De in Nederland wonende Congolees vult aan: 'doordat het leger niet betaald krijgt, kunnen ze geen vuist maken.' Hij pleit voor meer aandacht voor de ontwikkelingen in DR Congo. 'Vergeet niet hoe belangrijk Congo voor de hele wereld is, vooral vanwege de grondstoffen. Het Westen steunde Kabila lange tijd. Ik hoop dat hij op tijd bij zinnen komt en de macht op geeft, maar zolang hij bang blijft voor vervolging zal hij gewoon vasthouden aan de macht.'   

De interventie van de katholieke kerk bij de onderhandelingen over het politieke akkoord werd door veel waarnemers geprezen. Maar volgens Sekombi moet de rol van de bisschoppen ook niet overschat worden. 'Natuurlijk hebben ze veel respect, immers veel Congolezen zijn katholiek. Maar de kerk heeft geen leger, en Kabila wel. De kerk heeft geen enkel instrument in handen om het aftreden van de president af te dwingen.'

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons