Terwijl ik laatst op de bus stond te wachten, viel mijn oog op een sticker die op een lantarenpaal was geplakt. Het bovenste plaatje was van Zwarte Piet, erboven stond ‘Zwarte Piet’, op het onderste plaatje stond Sylvana Simons met daarboven ‘Zeur Piet’. Ik schaamde mij diep voor mijn medemens die dit had opgeplakt en heb de sticker eraf gehaald.
Zwarte Piet aan de andere kant van de wereld
Toen ik in december 2012 in Nieuw-Zeeland verbleef was er nog geen wolkje aan de lucht wat betreft de Zwarte Piet discussie. In ieder geval niet in mijn omgeving. Twee Nederlandse jongens vroegen mij of ik samen met hen Zwarte Piet wilde spelen bij een ‘Nederlandse club’ in Wellington. Zo speelde ik aan de andere kant van de wereld Zwarte Piet. Eenmaal terug in het hostel liet ik trots een selfie van mij als piet aan alle Duitsers, Engelsen, Amerikanen en Fransen zien. Zij keken mij een beetje vreemd aan. Ze vonden het maar een raar gebruik. Ik probeerde ze ervan te overtuigen hoe leuk het feest wel niet was en dat het helemaal niet racistisch bedoeld was. “Het komt omdat Zwarte Piet door de schoonsteen gaat.” Al gauw merkte ik dat het mij niet zo goed lukte mezelf te verdedigen. Dit was een eerste eyeopener voor mij, nog voor dat de discussie een jaar later ook in Nederland in alle hevigheid losbarstte.
Het komt omdat
Zwarte Piet door de
schoorsteen gaat
In 2013 en de jaren erna stond heel Nederland rond de verjaardag van de goedheiligman op zijn kop door de Zwarte Piet discussie. De meningen over hoe verder te gaan met het vieren van het Sinterklaasfeest waren uiteenlopend. Een fel kamp van voor- en tegenstanders van Zwarte Piet ontstond.
Buitenstaanders begrijpen het niet
Een veel gehoorde mening is dat niet Zwarte Piet zelf, maar de discussie erover leidt tot meer racisme in de samenleving. Het feit dat de Verenigde Naties zich er mee ‘bemoeiden’ stootte veel mensen tegen de borst, omdat ze van mening zijn dat het Sinterklaasfeest niet goed te begrijpen is voor buitenstaanders. Als argument om Zwarte Piet onveranderd te laten wordt opgevoerd dat het één van de diepst gewortelde tradities in de Nederlandse cultuur is. De Nederlanders zijn zich ‘van geen kwaad bewust’ en volgens hen ondersteunt het feest op geen enkele wijze denkbeelden over witte superioriteit. Zwarte Piet zou een held zijn voor kinderen en zij zouden hem niet associëren met racisme.
Het zorgde ervoor dat ik Zwarte Piet in een ander perspectief kon plaatsen
Het gevoel dat buitenstaanders het feest niet begrijpen, kreeg ik ook in het hostel in Nieuw-Zeeland. Maar het zette mij ook aan het denken en het zorgde ervoor dat ik Zwarte Piet in een ander perspectief kon plaatsen. Het feit dat ik als kind en zelfs nog als mijn achttienjarige zelf in Nieuw-Zeeland in Zwarte Piet een onschuldig figuur zag en het sinterklaasfeest goede herinneringen bij mij opriep, betekent niet dat Zwarte Piet in de kern geen racistisch fenomeen is.
Vrijbrief voor racisme
De Zwarte Piet discussie is ontstaan in het veranderde politieke klimaat dat Philomena Essed en Isabel Hoving, de auteurs van ‘An introduction to Dutch Racism’ beschrijven. Zij beschrijven dat waar voorheen voorzichtig werd omgesprongen met meningen die racistisch konden overkomen, er nu een vrijbrief is gegeven aan alle mensen die hun (racistische) standpunt willen laten horen, onder het mom van vrijheid van meningsuiting. Dit is ook wat gebeurt in de Zwarte Piet discussie, mensen schuiven hun mening niet langer onder stoelen of banken. Ik ben van mening dat de discussie niet voor meer racisme zorgde in Nederland, maar bloot legt hoezeer racisme (onderhuids) nog aanwezig is in onze samenleving. Nederland wil zichzelf graag zien als een tolerant land schrijven Essed en Hoving. Ze willen alleen geen concessies doen wat betreft het sinterklaasfeest en kruipen in plaats daarvan in de slachtofferrol.
Mijn eerste reactie een aantal jaar geleden was intuïtief ook: Zwarte Piet is onschuldig
Mijn eerste reactie een aantal jaar geleden was intuïtief ook ‘Zwarte Piet is onschuldig’. Maar er valt niet te ontkennen dat Zwarte Piet het hulpje is van Sinterklaas, de wijze, oude, witte man. Sinterklaas heeft de macht over de Zwarte Pieten en zij doen graag wat Sinterklaas beveelt. Zij staan letterlijk en figuurlijk lager dan Sinterklaas die op zijn witte paard zit.
Eyeopeners
Nu al een aantal jaren duidelijke geluiden te horen zijn over het feit dat de sinterklaasviering kwetsend is voor een deel van de Nederlanders en herinnert aan een koloniaal verleden, denk ik dat het duidelijk is dat het veranderen van Zwarte Piet zo snel mogelijk moet worden doorgevoerd.
Meer wederzijds begrip is nodig in onze samenleving. Inmiddels denk ik dat er genoeg tijd is geweest voor eyeopeners en om te wennen aan het idee dan Zwarte Piet niet onschuldig is. It’s time for a change!
