Ze zijn al tijden vrienden, sociologen Gert van Vugt en Jacintha, architect Sol en milieutechnoloog Wolf. “De Sustainer komt voort uit vragen die wij onszelf stelden,” vertelt CEO Van Vugt. “Op zaterdagavonden in onze tienertijd klommen we ergens op een dak, Wolf en ik, om te filosoferen over de stad van de toekomst. Het economische systeem stond op instorten, ideeën over klimaatverandering kwamen op: het was duidelijk dat er zaken moesten veranderen. Maar hoe doe je dat?”
Voor ongeveer 70.000 euro, afhankelijk van je precieze wensen, heb je een Sustainer van 45 vierkante meter.
Na de vragen kwamen de antwoorden. Van Vugt: “Veel van onze vrienden zijn opgeleid in duurzaamheid en hadden een enorme motivatie om in die sector te werken. Er was echter geen werkgelegenheid, de economie beloonde die drang om bij te dragen niet. Wil je dat op een politieke manier veranderen, bijvoorbeeld door een basisinkomen, dan is dat heel, heel moeilijk. Een Sustainer daarentegen is een technische oplossing. Een oplossing die kón. We zagen geen redenen waarom de Sustainer niet gebouwd kon worden. Toen zijn we het gaan doen.”
Ontwikkeling
Het begon in 2014 met een zeecontainer, eigenhandig verbouwd door het team van Sustainer en behulpzame familie en vrienden. Ondertussen is het ontwerp verder ontwikkeld en wordt er gebruik gemaakt van stevige houten basismodules, die op verschillende manieren kunnen worden geschakeld en aangepast. Zo kan de Sustainer op maat worden ontworpen, van studio tot kantoor. Momenteel heeft het team meer dan 15 ontwerp- en bouwtrajecten lopen, waaronder het nieuwe hoofdkantoor van winkelketen Sissy Boy. “Onze visie is in die twee jaar wel veranderd,” vertelt Van Vugt. “De basis is hetzelfde gebleven: we willen het mogelijk maken om duurzaam, betaalbaar en daardoor onafhankelijk te wonen. Maar de accenten zijn in de loop der tijd verlegd. Door de ervaringen met de modellen zijn we pragmatischer gaan kijken.”
Het team ontwerpt je gezinswoning of zelfs je villa.
Zo leverde de eerste opgeleverde Sustainer Home Modular onverwachte inzichten op. Het huisje van 45 vierkante meter is strak en licht ingericht, en volledig zelfvoorzienend. Zonnepanelen en een warmtepomp leveren stroom en warmte, regenwater wordt omgezet in drinkwater en een plantenfilter zorgt voor de rioolwaterzuivering. Uit de uitgebreide analyses bleek echter dat er nog meer uitstoot bespaard zou kunnen worden wanneer het huisje wél op het energienet zou zijn aangesloten. “Dat heeft te maken met de techniek,” legt Van Vugt uit. “De Sustainer bespaart 90% CO2 ten opzichte van reguliere woningen. De uitstoot die overblijft wordt voornamelijk veroorzaakt door de productie van de benodigde zonnepanelen en batterij. Wil je volledig onafhankelijk zijn van netaansluitingen, dan heb je meer zonnepanelen en batterijopslag nodig om perioden met minder zon op te vangen. Dat zorgt voor extra uitstoot en kosten”. Bovendien is gewonnen energie die je zelf niet verbruikt nutteloos, terwijl je, wanneer je de Sustainer aansluit op het net, kunt terugleveren op zonnige dagen. Zo kom je ook met netaansluitingen nog steeds uit op een energieneutrale woning, die daarbij beter betaalbaar is.
Dilemma’s
Toch was deze ontdekking even slikken. Hoewel off-grid wonen een optie blijft, voor liefhebbers of bewoners van afgelegen gebieden waar geen netwerken zijn, zal gedeeltelijke aansluiting voor Nederlandse Sustainers vaak de duurzaamste en goedkoopste optie zijn. Het ideaal van onafhankelijke, zelfvoorzienende huizen, waar het team mee startte, moest worden herzien.
“Dat blijft steeds de struggle,” aldus Van Vugt. “Hoe combineer je een idealistische visie met een meer pragmatische aanpak en met meetbare impact, nu en op langere termijn? Wanneer bepaalde oplossingen prijzig zijn, moet je ook afwegen of je niet beter kunt kiezen voor oplossingen die misschien niet helemaal aan je ideaalbeeld voldoen, maar wel betaalbaar zijn, zodat ze daadwerkelijk worden gerealiseerd.”
Met de betaalbaarheid komt bovendien het andere ideaal van Sustainer dichterbij: lage woonlasten. Voor ongeveer 70.000 euro, afhankelijk van je precieze wensen, heb je een Sustainer van 45 vierkante meter. Wil je meer ruimte? Het team ontwerpt je gezinswoning of zelfs je villa. “Ook dat is een afweging geweest,” zegt Van Vugt. “Niet iedereen wil klein wonen. Dat is ook niet per sé noodzakelijk: de technische stappen die je zet blijven nagenoeg hetzelfde. Hoe groter je huis dus wordt, hoe minder uitstoot en kosten er relatief per bewoner bij komen. En op het moment dat een bepaalde doelgroep een Sustainer van 150 vierkante meter wil, dan gaan wij niet wijzen: die keuze scheelt tonnen staal, baksteen en beton. Tonnen CO2. Er is nog zoveel te winnen in de Nederlandse bouw.”
Vertrouwen
En wat gebeurt er dan, als we in onze duurzame, betaalbare Sustainers zonder energierekeningen wonen? Zullen we ons inzetten, of brengen we onze dagen luierend door – iets waar tegenstanders van bijvoorbeeld het basisinkomen voor vrezen? Van Vugt lacht. “Dat hebben we wel besproken. Misschien gaat iedereen lekker voor zijn Sustainer zitten en devalueren we weer tot apen, dat zou kunnen. Dat is ook een oplossing voor het klimaatprobleem. En als dat is wat we het liefste doen, dan ben ik ruimdenkend genoeg om daar niet van tevoren een waardeoordeel aan te hangen.”
Toch denkt Van Vugt dat het niet zo ver zal komen: “Toen er aan het begin van de 20e eeuw werd gestreden voor de vrije zaterdag, was men ook bang dat het volk de vrije dag zouden besteden aan drank, vernieling, onruststokerij. Breng jij zo je zaterdagen door? Nee. Grote progressieve vorderingen zijn altijd gebaseerd op vertrouwen. Wat dat betreft ben ik gewoon heel optimistisch.”
