'Het Human Security Report is niet heilig', staat op het eind van uw thema-artikel in Vice Versa van april. Rijkelijk laat en te laat om mij nog te overtuigen, want in het voorafgaande heeft uw hoofdauteur het nieuwe begrip al omarmd als wenkend perspectief en zich aan de voeten geworpen van de guru John Mueller, die het einde van het fenomeen 'oorlog' predikt.
Het hele artikel, vanaf de titel ('Geen ontwikkeling zonder veiligheid') tot en met het interview met Van der Stoel (die, zoals vermeld, zich tevergeefs tegen plaatsing heeft verzet), lijkt erop gericht te bewijzen dat deze denkrichting de toekomst in pacht heeft. Dus is het niet verwonderlijk dat een Canadees rapport uit 2005, dat het stempel draagt van de eerste bange jaren na 9/11, de belangrijkste bron vormt van allerlei wijsheden zoals de alleen al statistisch zeer aanvechtbare uitspraak dat we sinds de Koude Oorlog een 'dramatische wereldwijde afname van politiek geweld' beleven (p. 15).
Human security is naar mijn mening een typisch product van het ideologisch vacuüm dat ontstond na de beëindiging van de Koude Oorlog. Daardoor kreeg een technocratische kijk op de wereld de wind in de zeilen en kregen lieden met weinig historisch besef en nog minder affiniteit met politieke processen en verhoudingen opeens veel meer aandacht dan ze verdienden. Dat heeft al heel wat halfgare en bij voorkeur zo lekker vaag klinkende Engelstalige concepten opgeleverd, die op de internationale ideeënmarkt kunnen worden uitgevent. Tot ze hun geld dubbel en dwars hebben verdiend en weer door andere producten worden vervangen.
Mijn bezwaar tegen uw artikel is vooral dat het pretendeert een afstandelijk overzicht te bieden, terwijl het in feite een subjectieve inkleuring van het betrokken begrip laat zien. Want hoe kun je in vredesnaam gewagen van de noodzaak 'de veiligheid van burgers te garanderen' (p. 12), zonder daarbij het reilen en zeilen van de hedendaagse (wereld)economie in aanmerking te nemen? En als u van mening mocht zijn dat een crisis op de financiële markten of het uit de pan rijzen van voedselprijzen niets te maken heeft met 'human security', kunt u dat toch tenminste expliciet maken? Dit laatste geldt trouwens ook voor de hele ecologische dimensie van de economie: wat voor redenen hebt u (gehad) om volkomen voorbij te gaan aan de conflictstof die daarin ligt opgesloten?
Daar komt nog bij dat het artikel een hoog white man's burden-gehalte bevat. Dat wil zeggen: we worden opnieuw – hoe lang nog? – geconfronteerd met de witte westerse mens en zijn missie, te weten de herschepping van de rest van de wereld naar zijn beeld en gelijkenis. Dat werkt feitelijk, zo niet per definitie, in de hand dat je jezelf alleen maar kunt zien als de (deel)oplossing van andermans problemen en je niet bij machte bent je (mede)verantwoordelijkheid voor die problemen te erkennen, laat staan daarnaar te handelen. Als die herschepping nog altijd uw droom is, zij die u van harte gegund. Maar probeer uw lezers dan niet wijs te maken dat hier sprake is van een doorwrochte analyse.
Theo Ruyter, auteur van 'Requiem voor de hulp' en oprichter van het Comité tegen de GoededoelenGekte
