‘Rijd maar niet verder hier,’ zegt een Iraakse militair als hij onze auto tegenhoudt. ‘Je komt dicht bij de rivier en vanaf de overkant schieten ze met mortieren.’ De ‘ze’ dat is IS.
Hun mortiergranaten die willekeurig neerkomen, verwonden en doden nog dagelijks burgers in dit oostelijke deel van Mosul waar IS zou zijn verdreven. Maar helemaal weg is de terreurgroep niet. Iedereen die je spreekt, heeft angst voor slapende cellen van IS. Of voor clubjes IS-terroristen die toch de rivier de Tigris ’s nachts weten over te steken. Want waar kwam de zelfmoordterrorist vandaan die zich recent in een populair restaurant opblies?
En dan zijn er nog de drones die opstijgen aan de westkant, toegerust met een camera en een granaat. Sluipmoordenaars zijn het volgens de inwoners. ‘We merken pas dat zo’n drone eraan komt doordat het Iraakse leger er op begint te schieten. Dan proberen wij gauw dekking te zoeken,’ zegt Bawar. Samen met een paar andere mannen staat hij op straat in een wijk net buiten bereik van de drones en de mortiergranaten. ‘Maar IS heeft ook nog raketten die verder komen dan een mortiergranaat. Zo een kwam van de week nog hier verderop neer.’ Ondanks alle dreiging is het druk op straat. Veel inwoners zijn teruggekeerd uit de kampen en hopen dat de operatie om West-Mosul aan te gaan vallen snel zal beginnen. De rivier splijt nu nog het sociale en economische leven.
In een kliniek in een buurt is het druk. Het gebouw ziet er geïmproviseerd uit. De manager, dokter Mohammed zit achter zijn bureau. In een hoek van de ruimte staat een geraamte. ‘We zaten eigenlijk ergens anders. Tot een autobom ons gebouw verwoestte.’ Dat gebeurde tijdens de strijd om oost Mosul. Het gebouw werd gebruikt voor bejaardenzorg, maar ontvangt nu zo’n 900 a 1000 gewone patiënten per dag. ‘We behandelen alle soorten klachten. Veel mensen komen hier met gewone winterziektes. Maar ook altijd zijn er weer slachtoffers van IS-aanvallen. De ernstige gevallen sturen we vrijwel meteen door naar Erbil.’
Op dit moment is het rustig in de kliniek. Op de eerstehulp kamer wordt een 4-jarig meisje binnengebracht dat chloor heeft gedronken. Een jongeman wordt half bewusteloos binnengebracht met pijn op de borst.
Nederlandse IS-strijders
Fulla (‘nee, niet mijn echte naam’) werkt als gynaecoloog. ‘Ah kom je uit Nederland,' vraagt ze. 'Nou ik heb Nederlandse IS-strijders ontmoet in onze kliniek. Niet met een buitenlandse achtergrond, maar zoals jij, groot en echt Europees. Ik vroeg hen waarom ze hier waren. Ze zeiden dat ze de ware islam thuis niet konden vinden.’ Fullah heeft een witte doktersjas aan en een olijfgroene hoofddoek om die past bij haar ogen. ‘Nee dat kon toen niet. Ik moest mijzelf helemaal bedekken.’
Als ze straks Mosul verliezen is het afgelopen met ergens de baas spelen.
Op de foto wil ze niet. Een deel van haar familie zit nog aan de westkant. ‘Ik bel heel zelden met hen. Ze moeten hun telefoon goed verbergen, want als IS ziet dat ze een simkaart en een telefoon hebben, worden ze gedood.’ Ze hoort van hen dat de prijzen voor dagelijkse zaken daar enorm zijn gestegen. Het westelijk deel is compleet omsingeld en er komen nauwelijks goederen binnen.
Fullah vertrouwt erop dat IS in de pan wordt gehakt. ‘Natuurlijk houd je daarna nog schietpartijen en autobommen, maar als ze straks Mosul verliezen is het afgelopen met ergens de baas spelen.’
Dokter Mohammed is ook optimistisch. Alle verhalen over het aanvankelijke enthousiasme waarmee een deel van de inwoners van Mosul IS ooit heeft binnengehaald, gelooft hij niet. ‘Dan waren ze wel met meer geweest. Er zit misschien 5000 man IS in de stad, op 1, 5 miljoen inwoners? Dat is toch niet veel?’
‘Weet je,’ zegt Fullah, toen IS kwam was het als een rare droom. En zo voelt het ook nu ze weer weg zijn.’
Als we het ziekenhuis weer verlaten, checkt mijn tolk onze auto aan de onderkant op eventuele kleefbommen. Hoog in de lucht draaien straaljagers weg van west Mosul waar ze voorbereidend werk hebben gedaan voor het nieuwe offensief. Tussen kapotgeschoten huizen heeft iemand een muur helder wit geschilderd. De verf moet een zwart logo van IS bedekken. Toch schijnt het er nog vaal doorheen, als een treffende samenvatting van de dreigingen die er nog zijn in het oosten van Mosul.
