Chris Enthoven is hoofd Natuur en Armoede bij het Wereld Natuur Fonds: ‘De hoofdrol in The Hungry Tide van de Indiase Amitav Ghosh is weggelegd voor een natuurgebied: de Sundarbans. Het is het grootste mangrovegebied ter wereld, op de grens van Bangladesh en India. De regio staat op de Werelderfgoedlijst van Unesco, omdat er bijvoorbeeld Bengaalse tijgers, axisherten, Ganges-rivierdolfijnen, krokodillen en allerlei vogelsoorten voorkomen. Maar het boek is veel meer dan een papieren versie van een natuurfilm. Het laat ook zien dat er een ingewikkeld conflict speelt tussen de natuur en de belangen van de miljoenen mensen die in dit getijdengebied hun thuis hebben en er proberen te overleven. En dat is zeker niet eenvoudig: jaarlijks worden er honderden inwoners gedood door tijgers.
Met de wereldwijde klimaatverandering is er in de Sundarbans nog een bedreiging bij gekomen. De stijgende zeespiegel leidt er toe dat steeds meer land permanent onder water komt te staan. Bovendien verdwijnen de mangrovewouden op de grens tussen zee en land en daarmee de bescherming die zij bieden voor de achterliggende gebieden tegen tropische stormen.
De bewoners worden door het oprukkende water en uitputting van natuurlijke hulpbronnen ook gedwongen te vertrekken. Het Wereld Natuur Fonds probeert al lange tijd tegelijk met de bescherming van het natuurgebied, voor en samen met de bewoners alternatieve bronnen van inkomsten in hun nieuwe woongebied te ontwikkelen.
Geen makkelijke taak. Maar dat is ook het mooie aan het The Hungry Tide: het boek geeft geen kant-en-klare oplossingen maar biedt wel een goed inzicht in hoe mens en natuur met elkaar verbonden zijn. En dat de lokale bevolking heel veel weet over hoe moet worden omgegaan met de natuur waarin ze leeft. Dat realiseren zich ook de wetenschapper en de zakenman uit het boek. Ondanks al hun hoogontwikkelde kennis zouden ze amper een dag kunnen overleven in dit gebied. Het geeft alle reden om bescheiden te zijn en ervoor te zorgen dat je alleen met respect voor de ideeën en wensen van direct betrokkenen een bijdrage aan hun ontwikkeling kunt bieden.’
Titel: The Hungry Tide
Auteur: Amitav Ghosh
ISBN: 9780007179879
Uitgeverij: HarperCollins UK
Ad Bijma is adviseur Duurzame Ontwikkeling van SenterNovem, agentschap van het ministerie van Economische Zaken op het gebied van innovatie en duurzaamheid: ‘Cradle to Cradle is niet het definitieve antwoord op alle problemen rond duurzaamheid in de wereld. Maar de visie die erin naar voren komt, is inspirerend en heeft in Nederland tot ongekend enthousiasme geleid. Het komt neer op het idee dat je een wereld kunt ontwerpen waarin afval eigenlijk niet meer bestaat. En waarbij een restproduct weer dient als grondstof voor iets anders. C2C of Cradle to cradle, van wieg tot wieg, is bedacht door de Duitse chemicus Michael Braungart en de Amerikaanse architect William McDonough. Ze gaan uit van circulair in plaats van lineair denken. En dat is een radicale breuk met het duurzaamheidsdenken dat meestal niet verder ging dan end-of-pipe-oplossingen achteraf zoals een roetfilter voor auto’s. Je kunt beter meteen een schone auto ontwerpen.
In mijn werk probeer ik een bijdrage te leveren aan de institutionalisering van duurzame ontwikkeling in de Nederlandse samenleving. Door een eind te maken aan de huidige afwentelingsmechanismen in onze maatschappij, draag je bij aan ontwikkeling elders in de wereld. Denk aan klimaatverandering; dat is een rechtstreeks gevolg van onze manier van leven hier. Maar de gevolgen – droogtes, overstromingen – worden vooral gevoeld in de armste landen.
We dragen een mondiale verantwoordelijkheid voor het verduurzamen van onze eigen samenleving, want zo creëren we betere kansen voor ontwikkelingslanden. Daarom probeert SenterNovem samen met ontwikkelingsorganisaties, overheid en bedrijfsleven onder meer om internationale samenwerking verder te integreren met duurzame ontwikkeling.
Bij SenterNovem willen we ook kijken of zoiets als gebiedsontwikkeling C2C-proof is te maken. Je kunt daarbij denken aan huizen die energie leveren in plaats van verbruiken of waarvan de bouwelementen bij sloop weer volledig opnieuw bruikbaar zijn. Met zogeheten communities of practice, testprojecten, willen we leren hoe dat in de praktijk zal uitwerken. Die kennis is niet alleen relevant voor ons eigen land, maar kan natuurlijk ook elders in de wereld, in ontwikkelingslanden, in praktijk worden gebracht.
Zelfs als er dingen zullen mislukken, is de betekenis van Cradle to Cradle groot. Op hogescholen zijn docenten bezig het concept te integreren in hun lessen. Zo kunnen de uitgangspunten van eco-effectiviteit meteen doordringen in de jongste generatie van professionals. Zodat voor onze hardnekkige problemen niet alleen achteraf een oplossing wordt bedacht, maar ze niet meer ontstaan omdat de oplossing al in het ontwerp is ingebouwd. Dat is pas echte duurzaamheid.’
Titel: Afval = voedsel (vertaling van: ‘Cradle to Cradle: Remaking the Way We Make Things))
Auteur: Michael Braungart en William McDonough
ISBN: 9789055945771
Uitgeverij: Scriptum
