De Franse speelfilm Chez Nous ging vorige week op het Rotterdamse IFFR in wereldpremière. De film bleef deed in het thuisland veel stof opwaaien. Een fictieve politieke partij lijkt verdacht veel op het Front National. Aan de vooravond van de Franse verkiezingen speelt Chez Nous een belangrijke rol in de beeldvorming van de Franse politiek. Het Front National is woedend.
Een blonde vrouw spreekt het volk toe op een podium te midden van Franse vlaggen. Dat dit beeld overeenkomt met de partij van Marine Le Pen mag duidelijk zijn. Zonder de film te hebben gezien deed Front National de film af als “anti-FN”. Vicepresident Florian Philippot uitte zijn verontwaardiging dat de film tijdens de verkiezingsstrijd wordt uitgebracht. Van eind april tot begin mei houdt Frankrijk namelijk presidentsverkiezingen. Dat Chez Nous een wezenlijke bijdrage levert aan het maatschappelijk en politieke debat is juist de bedoeling, vertelde regisseur Lucas Belvaux aan De Volkskrant. In tegenstelling tot Front National zag OneWorld de film wél en relativeert de heisa.
La "démocratie" française de plus en plus malade : un film "anti-FN" sortira en pleine présidentielle. Financé par vous. https://t.co/wGnuoLvLC3
— Florian Philippot (@f_philippot) 30 december 2016
Burgemeesterskandidaat
Chez Nous laat een doorsnee-Française aan het woord. Pauline Duhez (Émilie Dequenne) is een lieve, alleenstaande moeder die van zorgzaamheid haar beroep heeft gemaakt. Als wijkverpleegkundige helpt ze jong en oud en is ze de sociale spil in haar kleine Noord-Franse gemeenschap. Ook in de fictieve wereld van Chez Nous zijn de verkiezingen aanstaande, en het RNP (Belvaux’ variant van een populistische partij) is op zoek naar een burgemeesterskandidaat voor Paulines dorp. Ondanks Paulines onverschilligheid ten opzichte van de politiek wordt zij gevraagd en zegt toe. Zonder zich in het gedachtegoed van de partij te verdiepen wordt zij de nieuwe belichaming van het RNP in het dorp. Met Paulines kandidatuur komen er opstootjes en verdeeldheid in de eerst zo vredige arbeiderswijken.
Populistische film
Chez Nous opereert niet anders dan Front National: de stem van het volk (Pauline) wordt voorop gezet, en de huidige politiek wordt afgedaan als verdorven. Het is een andere stem binnen het populistische debat, wellicht een die Front National liever niet hoort. Het RNP wordt echter niet tot het bot afgekraakt, anders dan je afgaande op de reacties van FN-coryfeeën zou vermoeden. Lijsttrekker Agnès Dorgelle (lees: Marine LePen) is zelfs een charmante, welbespraakte en goedverzorgde vrouw – al denken Front National leden daar anders over. Naar het voorbeeld van Le Pen, hervormt Dorgelle de populistische partij van haar vader, maar probeert het fascistische imago dat aan de partij hangt af te schudden. Politici en campagneleiders leren hun racistische taalgebruik aan te passen en er wordt afstand genomen van knokploegen.
Émilie Dequenne) in Chez Nous. Still: Cinéart
Sociale impact
Alle aandacht voor het politieke aspect van de film leidt de aandacht af van de kern van Chez Nous: de maatschappelijke en sociale impact van een politieke overtuiging. Pauline is zich niet bewust van de retoriek waar ze zich achter schaart. Ze heeft geen politieke interesses en wil alleen dat de lokale bus weer gaat rijden. Naarmate de film vordert, gaat Pauline inzien dat zij een rol speelt in de verharding en verdeeldheid in haar samenleving. Guilt by association, want haatzaaiende woorden uit ze niet, ze leende alleen haar steun en haar gezicht.
Chez Nous is een manifest voor individueel denken van de burger en de kiezer. Weet waar je voor staat, lijkt Belvaux te zeggen. Of het nu links, rechts, of geen van beide is (zoals de populistische partijen zich profileren). Misschien zou Front National daar banger voor moeten zijn dan de zogenaamde politieke persiflage die de film brengt.
Vanaf 20 april draait Chez Nous in Nederlandse filmtheaters.
