Tropische bossen die verdwijnen om ruimte te maken voor olieplantages, boeren in arme landen die verjaagd worden van hun land, biodiversiteit die verdwijnt door de reuzenplantages. Biobrandstof lijkt een ramp. En de markt groeit explosief.
Indonesië
Volgens Sawit Watch, de Indonesische NGO die zich bezighoudt met kwesties rond de palmolieplantages, kwamen er alleen al in Indonesië in de periode
 |
| Palmolieweesjes |
van 1999 tot 2004 jaarlijks 400 duizend hectares nieuwe olieplantages bij.
Sommige plantages zijn geopend in beschermde gebieden zoals het nationale park Tanjung Puting en het natuurgebied Danau Sentarum in Kalimantan. Volgens Norman Jiwan van Sawit Watch zijn de palmolieplantages een monocultuur die de ecologische diversiteit ernstig aantast.
De overheid wil nog niet toegeven dat verschillende sociale problemen juist zijn ontstaan vanwége de opening van grote palmenplantages. De lokale bevolking is zijn recht kwijt op de grond die ze van generatie op generatie heeft verbouwd. De boeren kunnen geen voedsel voor zichzelf produceren'.
De groeiende wereldconsumptie van palmolie moet gestopt worden, stelt Jiwan. Zo niet dan zal elke poging om de ontbossing tegen te gaan mislukken. De bossen nemen nu juist CO2 op. En dat de plantages economische voordelen zouden leveren voor de lokale bevolking is volgens hem domweg niet waar.
Zuid-Amerika
Lidoro Hurtado, vertegenwoordiger van de zwarte bevolking in het zuiden van Colombia, de zogeheten "Proceso de Comunidades Negras" is het daar helemaal mee eens. Ook in Zuid Amerika zijn de palmolieplantages slecht nieuws voor de biodiversiteit én de lokale bevolking.
Het levert méér armoede op, de mensen zijn hun land kwijt! Daarom
 |
| Bananenboom |
moesten we als plantagearbeiders gaan werken. Nu de oliepalm verwoest is door een plantenziekte zitten we zonder werk en zonder land. De boerderijen met cacao, bananen en tropisch hardhout zijn platgewalst voor een monocultuur: Oliepalm. Flora en fauna zijn totaal verwoest. De bevolking lijdt honger.
'Non-food' biobrandstof
Er zijn alternatieven voor palmolie en andere biobrandstoffen die gewonnen worden uit eetbare planten. Ook is het niet per se nodig om kostbaar landbouwareaal op te offeren. Wat te denken van olie uit planten die groeien op grond die voor landbouw ongeschikt is?
Zo draait in Nederland al enige tijd een proefproject met duurzame biodiesel. In Amsterdam Noord staat het eerste schone tankstation van Nederland. Hier kun je PPO, puur plantaardige olie gemaakt van jatropha of koolzaad, tanken. Wie PPO in zijn tank gooit, stoot minder roet en zwaveldioxide uit omdat plantaardige olie daar veel minder van bevat dan dieselolie. Maar het levert ook veel minder CO2 op. Hoe dat zit, legt Paulien Westendorp, directeur van de stichting Opgewektpuntnu (opgewekt.nu) uit: "Er komt CO2 uit de uitlaat, maar jatropha en koolzaad zijn plantjes en die hebben tijdens de groei CO2 opgenomen, dus in principe is die keten helemaal CO2-neutraal. Wat je niet moet vergeten is dat er ook nog voor het transport en voor de productie van de jatropha- en de koolzaadolie CO2- uitstoot is, maar het is in ieder geval minder dan bij gewone diesel. Dus ik heb zoiets van: elke auto die er nu op over kan gaan, waarom doet die dat dan niet, want het is al minder."
Nu komt er alleen nog koolzaadolie uit de pomp, maar vanaf begin volgend jaar kan er jatropha-olie getankt worden. En die olie heeft de voorkeur van Paulien Westendorp, omdat de opbrengst naar kleine boeren gaat: "Het zijn planten die nu al als heg gebruikt worden in de landen rond de evenaar. Kleine boeren kunnen ze zelf oogsten. Met hun hele familie kunnen ze aan de plant schudden en dan vallen de nootje op de grond. Die kunnen ze zelf oogsten, zelf persen en zelf verkopen, op hun eigen land. Het groeit ook op lichtzoute gronden, dus het hoeft niet op vruchtbare landbouwgrond waar voedsel groeit, maar juist in semi-woestijnachtige gebieden, daar kan het groeien."
Keurmerk
Pauline Westendorp vindt dan ook niet dat biobrandstoffen per definitie allemaal slecht zijn. Wat er op dit moment gebeurt in gebieden als Indonesië en Zuid Amerika waar zowel bevolking als milieu lijden onder de productie van biobrandstoffen voor het Rijke Westen kan en mag natuurlijk niet, maar er zijn biobrandstoffen én biobrandstoffen.
"Ik ben zelf geen voorstander van palmolie, tenzij die natuurlijk uit duurzame plantages komt. De Nederlandse minister Cramer van Milieu is erg goed bezig met het opstellen van eisen voor biobrandstoffen, ze heeft allerlei keurmerken bedacht dus ik maak me daar niet zo'n zorgen over. Natuurlijk zijn er beginnersfouten. Energiemaatschappij Essent is bijvoorbeeld met de verkeerde palmolie begonnen. Maar ik denk dat het niet lang zal duren voordat we echt betrouwbare 'keurmerk' biobrandstoffen zullen hebben."
Koemest
Maar er is ook nog een heel andere oplossing; zo kan je bijvoorbeeld in plaats van bio-olie kiezen voor bio-gas. Proefboerderij Nij Bosma Zahte in de buurt van Leeuwarden maakt zulk gas van koemest. Dat gebeurt in een zogeheten mestvergistingstank. Een mengsel van maïs, zonnebloemen en andere restproducten uit de voedingsindustrie, vormt de basis vertelt woordvoerder Durk Durksz: "Dit is geen rottingsproces maar een vergistingsproces en bij dat vergistingsproces wordt organisch materiaal dat in de mest en in de maïs aanwezig is door de methaangasbacteriën omgezet
 |
| Koemest |
in methaangas, CH4, en CO2."
En dat methaangas en CO2 samen, heet biogas. Het is prima geschikt voor de elektriciteitsvoorziening en de verwarming van een hele woonwijk. Dat levert niet alleen een besparing van bijna 50 procent CO2-uitstoot op, het betekent ook dat er voor die wijk helemaal geen fossiele brandstoffen nodig zijn.
En ook alle andere methoden om duurzame energie op te wekken zijn nog lang niet uitontwikkeld en verdienen een kans stelt de Colombiaanse Diego Cardona van 'Friends of the Earth International'. "Alle ogen zijn gericht op de biobrandstoffen maar we vergeten andere duurzame en lokale energie bronnen zoals zon, wind en waterkracht. Zo hoeven we de grondstoffen van andere landen niet aan te spreken. Wind- of zonne-energie hebben niet de nodige impuls en onderzoek gehad om ze echt te ontwikkelen, waarschijnlijk vanwege de belangen in de agro business."
Natuurlijk zijn er alternatieven voor fossiele brandstoffen, maar je moet rekening houden met de mensen in arme gebieden en altijd zorgen dat je het héle plaatje in gedachten houdt.
