Deel 8: Roos Veneman kwam na haar studie culturele antropologie en ontwikkelingsstudies terecht bij Female Cancer Foundation. Volgens haar kun je mensen helpen door bewustzijn te creëren.
De Female Cancer Foundation (FCF) streeft naar een wereld zonder baarmoederhalskanker. Dat doet ze door ter plekke te screenen en behandelen met de 'See & Treat-methode'. De baarmoedermond wordt aangestipt met een wattenstaafje die in azijn gedept is. Afwijkende cellen, mogelijk voorstadium van baarmoederhalskanker, kleuren dan wit. Deze cellen worden vervolgens direct vernietigd met cryotherapie. Ze worden bevroren zoals ook gebeurt bij een wratje. Daarnaast verricht FCF onderzoek en geeft voorlichtingen.
Kanker bestrijden in Nederland, of in een ontwikkelingsland?
“Mag ik ook ‘wereldwijd’ zeggen? Baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door Humaan Papillomavirus (HPV), een seksueel overdraagbaar virus dat zowel mannen als vrouwen kunnen krijgen. Ongeveer 80 procent van de vrouwen heeft het virus weleens in het lichaam gehad. In de meeste gevallen wordt de virusinfectie door het lichaam opgeruimd, maar in sommige gevallen is de natuurlijke weerstand hier niet tegen opgewassen. Factoren zoals verminderde hygiëne en een slecht voedingspatroon maken dat deze vorm van kanker vooral voorkomt in landen met armoede waar in de meeste gevallen nog geen preventieprogramma bestaat. Van deze vorm zeg ik daarom: inzetten op ontwikkelingslanden. Dat neemt absoluut niet weg dat kanker ook in Nederland bestreden moet worden.”
Mannen of vrouwen helpen?
“Wij helpen vrouwen, maar in de landen en gemeenschappen waar wij werken worden mannen wel betrokken in de voorlichting. In Indonesië kwamen wij er achter dat vrouwen die behandeld moesten worden eerst toestemming moesten vragen aan hun man. Vervolgens kwamen ze nooit meer terug! Toen is het kwartje gevallen en hebben de lokale partners bedacht om mannen mee te nemen in de voorlichting. In Bangladesh worden nu culturele thema-avonden georganiseerd om de ernst van de ziekte en de mogelijkheden van behandeling te benadrukken. In een aantal Afrikaanse soaps is het thema zelfs in het script opgenomen, waarbij mannen praten over baarmoederhalskanker. Het is altijd aan de partner in het projectgebied om uit te zoeken hoe ze het werkbaar krijgen.”
Het is altijd aan de partner in het projectgebied om uit te zoeken hoe ze het werkbaar krijgen
Als stichting in je projectlanden blijven, of weggaan?
“Weggaan, maar zeker blijven monitoren! Wij gaan een samenwerking aan van maximaal drie tot vijf jaar in het projectland. Samen bepalen we doelen en strategieën. Onze partners gaan op eigen kracht verder, maar als ze medische expertise of hulp nodig hebben bij gesprekken met partners of de overheid, dan springen wij bij. Laatst hebben we ons project in het noorden van Bangladesh afgerond. Ook projecten in Suriname, Zuid-Afrika en op verschillende Indonesische eilanden hebben we al volledig overgedragen. ”
Screening in Keniaanse gevangenis. Foto: Chantal Spieard
Werken met Nederlandse expertise, of met kennis uit de projectlanden?
“Dat is een samenwerking. We werken met het train-de-trainer-programma. Dat gaat als volgt: een Nederlandse gynaecoloog leidt, in samenwerking met een lokale gynaecoloog, de vroedvrouwen en verpleegsters op locatie op. Vanuit daar kan het programma zich uitrollen en vermenigvuldigen door de expertise die er opgebouwd is. Eigenlijk werken wij liever samen met vroedvrouwen dan met artsen. Artsen zijn vaak alleen te vinden in ziekenhuizen en die zijn meestal alleen bereikbaar voor bepaalde lagen uit een bevolkingsgroep. Wij werken in regio’s waar vrouwen vaak arm en onzichtbaar zijn en in afgelegen gebieden wonen waar niet eens artsen te vinden zijn.”
Werken met vrijwilligers of met betaalde krachten?
“Lastig! Je hebt beide echt nodig. Op dit moment worden alleen ik en een collega in Nederland betaald. De mensen die daar werken zijn vroedvrouwen of verpleegsters uit het land zelf, die gedeeltelijk uit ons programma betaald worden. We sturen geen Nederlandse vrijwilligers om daar het werk te doen. Het zijn echt de mensen zelf die de ervaring moeten opbouwen en de verantwoordelijkheid moeten voelen voor dit thema en het uiteindelijk moeten overnemen. Voor zaken zoals de PR en onderzoek kunnen wij niet zonder enkele vrijwilligers in Nederland”
We blijven onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om een preventiedeken uit te rollen
De See & Treat-methode toepassen, of vaccineren tegen HPV?
“Voor onze doelgroep is het nog niet haalbaar om te vaccineren tegen HPV. Het is erg duur en de uitkomst is nog niet meetbaar, en dus onbekend. Voorlopig richten wij ons daarom op de See & Treat-methode. Een team van zorgverleners gaat naar de dorpen en sloppenwijken toe. Ze screent ter plaatse met azijn en behandelt direct met therapie indien nodig. We werken wel samen met GAVI, de HPV-vaccinatie alliantie. We blijven onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om een preventiedeken uit te rollen.”
Wel of geen bekende Nederlander(s) als ambassadeur?
“Hierbij draait het natuurlijk voornamelijk om fondsenwerving, bewustwording en draagvlak creëren. Aan onze twee ambassadeurs, Jennifer Hoffman en Eva Jinek, hangt een grote achterban en zij zijn twee heel betrokken ambassadeurs. Jennifer heeft zelf ooit een negatief uitstrijkje gehad. Gelukkig had het geen gevolgen, maar daar is ze wel enorm van geschrokken. Een half jaar lang zat ze in onzekerheid en dat is vervelend. Eva is geïnspireerd door Lex Peters, die een aantal keer in haar show is geweest. Het raakte haar dat op zo’n simpele en relatief goedkope manier vrouwen behoed kunnen worden voor baarmoederhalskanker. Zij heeft toen haar hulp aangeboden.”
Vrouwen kunnen op een simpele en relatief goedkope manier behoed worden voor baarmoederhalskanker
