We reizen met onze camera, schieten wat mooie plaatjes en vertrekken weer. We delen de foto’s, zonder te weten wat het verhaal achter de persoon of gebeurtenis is. “Dat is een gemiste kans”, vindt Hoogakker. “De verhalen naast het beeld kunnen zoveel meer losmaken bij de kijker, waardoor we ons bewuster worden van onze privileges en de omgeving waarin we zijn geboren. We kunnen wel heel veel oplossingen bedenken voor klimaatproblemen in ontwikkelingslanden, maar als we elkaar niet begrijpen, hoe gaan we daar dan in hemelsnaam aan werken?”
Naar dezelfde plek terugkeren is geen doodzonde
Om dit soort vraagstukken bespreekbaar te maken, richtte Hoogakker kortgeleden Impact Journey op: een platform voor avontuurlijke reizigers, fotografen, documentairemakers, journalisten en onderzoekers die met visual storytelling mensen kunnen meenemen in verhalen die ons allemaal aangaan. “We vinden het vaak een doodzonde om naar dezelfde plek terug te keren”, zegt hij. “Maar ik kan dat alleen maar aanmoedigen. Als je teruggaat naar een plek, pel je stukje voor stukje de schil van cultuur en gebruiken af en zijn we in staat meer lagen te zien. Je begrijpt die wereld daardoor beter en je wordt je bewuster van je bevoorrechte positie dat je bijvoorbeeld de mogelijkheid hebt om überhaupt te kunnen reizen.”
Hoogakker vindt het belangrijk dat reizigers de verbinding leggen tussen het noorden en het zuiden van de wereld en hoopt dat de verhalen de empathie van mensen aanwakkert. “Laat bijvoorbeeld de keten zien van ons elektronisch afval dat in het zuiden terechtkomt en wat de gevolgen zijn van de klimaatverandering die wij hier grotendeels hebben veroorzaakt. Maak kijkers en lezers bewust van hoe ze leven en stimuleer ze om bijvoorbeeld anders te gaan eten of bewuster met kleding om te gaan.”
Afrika is meer dan ebola en armoede alleen
Hoogakker benadrukt dat je beeld niet zonder context moet laten zien. Door het eenzijdige beeld van Afrika dat mensen voorgeschoteld krijgen, scheren mensen volgens hem Afrika vaak over één kam. “Afrika is meer dan ebola en armoede alleen.” Hij wijst op de tv-sportjes waarmee sommige ontwikkelingsorganisaties fondsen werven. “Als je niet goed uitlegt dat de hongersnood in Zuid-Sudan een heftig, maar tijdelijk probleem is in een specifieke regio van het Afrikaanse continent, en wat de oorzaken daarvan zijn, creëer je een vertekend beeld bij het publiek.”
Julianne met haar dochter Pascaline in Togo
Waar het allemaal mee begon
Twee jaar geleden was Hoogakker in Togo om er Frans te leren. “Elke dag probeerde ik via een andere weg van school terug naar huis te wandelen, en zo stuitte ik op een oude spoorlijn”, zegt Hoogakker. “Het idee dat die oude, koloniale spoorlijn allerlei mensen verbond, ontroerde me.” Onderweg maakte hij foto’s. Ineens werd Hoogakker op zijn schouder getikt. “Julianne was achter mij aangekomen, want ik had foto’s van haar dochter Pascaline gemaakt en ze wilde die graag hebben”, zegt hij. “Pas toen besefte ik de betekenis van foto’s: ik liep eigenlijk weg met het beeld van haar dochter en van anderen in mijn apparaat.”
Zo ontstond zijn nieuwsgierigheid wat beeld voor mensen betekent en wat beeld met ons doet. “Ik dacht: ooit ga ik die hele spoorlijn aflopen met een polaroidcamera, zodat ik mensen meteen iets kan terug geven.” In maart 2017 ging hij opnieuw naar Togo.
Motorrijder Japh bij de ongebruikte spoorlijn in Togo
Of de vrouw die hem op zijn schouder tikte de foto van haar dochter nog heeft gekregen? Hij knikt. “Ik heb de foto’s laten ontwikkelen en ben de week erna op zoek gegaan naar de mensen op de foto’s. Ik heb veel mensen gevraagd naar de mensen op de foto’s en kwam zo in onverwachte mooie situaties terecht. Uiteindelijk heeft Japh, een man op een motor, hem geholpen de foto’s bij de juiste mensen achter te laten.
Zelfverzekerde Aïsha in Togo
Strijd om te kiezen
Hij wijst naar een foto: “Van elk exemplaar weet ik de naam van de persoon en het verhaal erachter, dat schept een band: dit is Aïsha.” Op de zwart-witte foto staat een jonge vrouw, die zelfverzekerd tegen een palmboom leunt. “Ze vertelde me dat ze na haar studie gelijk werk had gevonden bij een laboratorium in Lomé, de hoofdstad van Togo. ” Hij wijst naar een andere foto: een jongeman in bokshouding. “Deze foto sprak me ontzettend aan. Sena bleef me maar trots vertellen dat hij nog nooit een bokswedstrijd had verloren.”
Trotse bokser Sena in Togo
“Het was lastig om maar veertien foto’s te kiezen voor de expositie, omdat ik een breed en eerlijk beeld van Togo wil presenteren, al kun je de werkelijkheid nooit honderd procent vangen.” Uiteindelijk heeft hij Stan, die hem vergezelde, en andere Togolezen die hij op zijn pad trof, gevraagd hem te helpen kiezen welke foto’s representatief zijn voor Togo. Op basis daarvan en verschillende criteria als gender, leeftijd en geografische- en thematische spreiding heeft Hoogakker de definitieve selectie gemaakt.
Onze perceptie is vaak plat, echt heel plat
Maar ik zie nog steeds een man op een vuilnisbelt en mijn beeld van Togo is niet veranderd, zeg ik tegen Hoogakker. Hij lijkt niet geschrokken. “Ik probeer ook geen positiever beeld van Togo neer te zetten, maar vooral een minder eenduidig beeld. We moeten namelijk ook oppassen voor positieve stereotyperingen. Onze perceptie is vaak plat, echt heel plat. Wij denken dat we geluk kunnen meten in geld of in economische groei. We nemen geen andere waarden mee.”
Inderdaad beoordeel ik de foto op hoe ikzelf een ‘goed leven’ definieer. Namelijk: een man op een vuilnisbelt, die zal wel zielig zijn; ik nam geen andere waarden mee buiten mijn eigen interpretaties. Hoogakker knikt. “Daarom is Impact Journey belangrijk – om onze percepties uit te dagen. Als we mensen meer voeden met berichten waarin we de context goed overbrengen en uitleggen, worden mensen hopelijk genuanceerder over landen in het globale Zuiden.”
De Togo-expositie van Hoogakker is vanaf 28 augustus weer te zien in het café van Pakhuis de Zwijger tot 21 september. Naast de expositie zijn nog meer foto’s online te bekijken. Het platform is na de officiële lancering in juli, ook open voor andere avontuurlijke, beeldende verhalenvertellers om een Impact Journey op te zetten.
