Ontspoord particulier initiatief ‘exemplarisch’?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Een artikel in NRC Handelsblad over de recent overleden ‘weldoener’ Nanko van Buuren in Brazilië in het NRC riep vragen op over particuliere initiatieven in het algemeen. Vooral vanwege de uitspraak van emeritus hoogleraar Louk Box, die de organisatie van Van Buuren ‘exemplarisch’ noemt voor ontsporingen van particuliere initiatieven in de ontwikkelingssector. We vroegen Box…

logo ibissEen artikel in NRC Handelsblad over de recent overleden ‘weldoener’ Nanko van Buuren in Brazilië in het NRC riep vragen op over particuliere initiatieven in het algemeen. Vooral vanwege de uitspraak van emeritus hoogleraar Louk Box, die de organisatie van Van Buuren ‘exemplarisch’ noemt voor ontsporingen van particuliere initiatieven in de ontwikkelingssector. We vroegen Box om uitleg.

Door Janneke Juffermans

Zaterdag 22 maart bracht NRC Handelsblad een artikel met de titel ‘Fabels uit de Favela’s’. In het artikel worden zeer grote vraagtekens gezet bij het handelen van Nanko van Buuren, ontwikkelingswerker in Brazilië. Van Buuren werkte met straatkinderen en haalde die naar eigen zeggen uit het drugsgeweld. In het artikel werden verdenkingen geuit van liegen, schimmige of gebrekkige verantwoording van financiële uitgaven en erger nog: seksueel misbruik.Behalve beschuldigingen aan het adres van Van Buuren zelf kwamen ook de twee elkaar opvolgende besturen van zijn organisatie, Stichting IBISS, er niet genadig vanaf. Daar zou sprake zijn van nalatigheid omdat de aantijgingen aan het adres van Van Buuren keer op keer niet werden onderzocht.

Ontsporingen
Een opvallende uitspraak in het artikel kwam van emeritus hoogleraar internationale samenwerking Louk Box. Hij noemt IBISS ‘exemplarisch’ voor ‘ontsporingen zoals die plaatsvonden in de subsector van particuliere initiatieven sinds de jaren negentig.’ Volgens hem hangt dit samen met gebrekkig management en controlecapaciteiten, een te grote invloed van charismatisch leiderschap (..) te grote aandacht voor fondsenwerving en media-aandacht en te weinig competentie bij de betrokken bestuurders.’

De uitspraken van Box zorgden direct voor discussie op MyWorld. Want waar baseert Box deze op? Is er onderzoek bekend onder particuliere initiatiefnemers waarin dit soort misstanden zijn aangetoond? Is het inderdaad zo dat er sinds de jaren negentig veel ontsporingen zijn geweest van particuliere initiatieven, vergelijkbaar met die van IBISS?

Daar blijkt niets over bekend te zijn. Volgens Lau Schulpen van het Centre for International Development Issues (CIDIN) in Nijmegen is nooit dergelijk onderzoek verricht of is uit ander onderzoek gebleken dat particuliere initiatieven in grote getale met dit soort ontsporingen te maken hebben. Het voorbeeld van IBISS is dus in elk geval niet representatief voor het hele particuliere initiatief.

Enthousiastelingen
Op de vraag waar Box zijn uitspraken baseert, en of hij nog andere voorbeelden kent, stuurt hij ons de mail toe die hij ook aan het NRC heeft gestuurd en waaruit de krant hem heeft geciteerd. In deze brief schetst hij hoe verschuivingen in het domein van ontwikkelingssamenwerking de kansen op uitwassen zoals bij IBISS hebben vergroot: ‘Met de afbraak van de alom gerespecteerde civilaterale organisaties zoals Cordaid, Hivos, Icco, Novib en Terre des Hommes ontstond ruimte voor initiatieven zoals IBISS. (…) Ervaring en evaluaties leerden echter in de jaren ’60 en ’70 dat internationale samenwerking niet uitsluitend op projectbasis uitgevoerd kon worden door enthousiastelingen zoals Van Buuren. Het is een zaak van lange adem, voortdurende organisatorische aanpassing, controle en samenwerking met lokale organisaties die het nodige tegenwicht kunnen bieden.’

Box is dus kritisch over particuliere initiatieven en hekelt met name het idee dat ze civilaterale samenwerking, zoals die door de grote organisaties wordt uitgevoerd, zouden kunnen vervangen. Hij wijst er bovendien op dat een gebrekkige inbedding in bestaande lokale structuren kan leiden tot ontsporingen bij PI’s, Ook benoemt hij factoren als de afwezige kennis over ontwikkelingssamenwerking bij bestuurders – in het voorbeeld van IBISS kwamen bestuursleden onder andere van ABN Amro, Ahold en een mijnbouwbedrijf – en geen of gebrekkige evaluatie- en controlemechanismen.

Box concludeert: ‘IBISS is exemplarisch voor een vorm van amateuristische internationale hulp die sterk donorgecentreerd is, en via snel geld, public relations en aansprekende projecten complexe maatschappelijke problemen in arme landen wil aanpakken. IBISS is uitdrukkelijk niet exemplarisch voor de gehele Nederlandse civilaterale samenwerking in de jaren ’90 of daarna.’

Ken je of ben je zo’n initiatief? Herken je je in het beeld dat Box schetst? Praat mee over het NRC-artikel op MyWorld.nl

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons