Wie vrijwilligerswerk in een weeshuis wil doen, is al snel tussen de 600 en 2000 euro kwijt. Bovendien is er op deze reizen steeds meer kritiek, want wat gebeurt er eigenlijk met al dat geld? En is het wel in het belang van de kinderen? Dat vroeg Lara Donadei zich ook steeds vaker af toen zij op het Indonesische eiland Bali woonde. Ze bedacht Volunteer Guide Bali, een online gids over gratis en verantwoord vrijwilligerswerk op Bali.
Cultureel antropoloog en sociaal ondernemer Lara Donadei (29) begon aanvankelijk met veel enthousiasme aan haar betaalde baan voor een vrijwilligersstichting in Indonesië. “De stichting zorgde er onder meer voor dat kinderen met een handicap bij hun dagelijkse bezigheden werden begeleid door vrijwilligers”, vertelt ze. “Mooi werk dacht ik eerst, maar door de tijd heen stuitte ik op dingen die me aan het denken zetten.”
In Nederland laten we toch ook geen ongetrainde mensen met kwetsbare kinderen werken, waarom daar dan wel?
Geef eens een voorbeeld?
“Om te beginnen kwam ik er met mijn collega’s achter dat de eigenaresse van de stichting omgerekend ongeveer 20.000 euro per maand verdiende aan de vrijwilligers en aan de donaties die we ontvingen. Geld dat niet naar de kinderen ging. Daarnaast was er ook een ethische kwestie. De kinderen hadden vaak autisme of een andere gedragsstoornis. Het is natuurlijk mooi dat mensen een tijdje komen helpen, maar ga eens na wat het effect is als je dit soort kwetsbare kinderen, veelal met hechtingsproblematiek, om de week in contact brengt met nieuwe mensen die hier niet speciaal voor opgeleid zijn. In Nederland laten we toch ook geen ongetrainde mensen met kwetsbare kinderen werken, waarom daar dan wel?”
Hoe ging dat bij andere vrijwilligersprojecten op het eiland?
“Ik ben gaan rondkijken en zo kwam ik op een basisschool waar de Engelse les werd verzorgd door vrijwilligers. Een paar straten verderop zat een andere school waar alleen Indonesische leraren lesgaven. Zij en omringende bewoners vertelden me dat de school waar de Engelse lessen door westerlingen werden gegeven daardoor in een soort eliteschool was veranderd. Die school kreeg namelijk meer inschrijvingen wat zorgde voor een sociale scheiding die er eerder niet was. Ik ervaar het als een vorm van postkolonialisme gebaseerd op het idee dat wij weten wat goed is voor een andere samenleving. Je kunt ook gewoon vragen wat er nodig is. Toen ik dat aan de school vroeg, bleek er veel meer behoefte te zijn aan lessen Mandarijn. Het is een achterhaald idee dat wij westerlingen Engelse les zouden moeten komen geven. Je kunt ook de docenten trainen, dan bereik je veel meer kinderen in één keer. Maar werken met volwassenen is aanzienlijk minder populair dan het werken met kinderen.”
Zoek eerst uit hoe kinderen het best geholpen zijn, niet hoe je vrijwilligers een 'life changing experience' geeft
Wat is volgens jou de kern van het probleem?
“De vrijwilligers zijn de klanten en staan dus centraal, niet de kinderen of het goede doel. Bezoek maar eens wat websites van buitenlandse vrijwilligersorganisaties, dan zie je dat het alleen maar draait om de ervaring van de vrijwilliger. Gezellige foto’s erbij van westerlingen met een paar lachende kindjes. Die organisaties noemen hun vrijwilligers vaak ook helden. Dat is doelbewuste taal. Vrijwilligers moeten het gevoel hebben dat ze verschil maken en dat ze ondertussen een ervaring voor het leven opdoen. Maar dat is de omgekeerde wereld! Als je als organisatie het doel hebt kinderen te helpen, zoek dan eerst uit hoe zij het beste geholpen zijn. En niet hoe je vrijwilligers een 'life changing experience' geeft.”
Je bent de website Volunteer Guide Bali gestart. Wat doe jij anders?
“Onze gids biedt een positief alternatief voor het weeshuistoerisme. Als je geïnteresseerd bent in vrijwilligerswerk in het buitenland, vind je via onze gids een groot aantal gratis projecten. Bovendien zijn het functies die draaien om iets wat je al goed kunt, zoals marketing- of tekstklussen. Projecten waarbij je direct contact hebt met kinderen bied ik alleen aan als vrijwilligers geschoold zijn voor wat ze gaan doen (bijvoorbeeld EHBO workshops) én van tevoren uitvoerig worden gescreend. Ik hanteer een aantal principes. Er staan geen advertenties op de website en geen enkele organisatie betaalt om erop te komen. Alleen op die manier kan ik onafhankelijke informatie garanderen.”
Het lijkt me een flinke klus om dit allemaal in kaart te brengen. Doe je dat helemaal alleen?
“Dat is het zeker, maar ik werk gelukkig samen met de Balinese cultureel antropoloog Ni Made Citrayanthi die ook te zien is in alle taalvideo’s. Verder ken ik veel mensen op Bali die me helpen met het zoeken naar passende vrijwilligersprojecten. En ondertussen word ik steeds vaker spontaan benaderd door organisaties die vrijwilligers zoeken.”
Lara en Yanthi aan het werk voor de website. Foto: Volunteer Guide Bali
Om lid te worden en toegang te krijgen tot de projecten moet je een betaald jaarabonnement afsluiten. Waar gaat jouw winst heen?
“We zijn net begonnen, maar als we straks winst draaien dan gaat ongeveer 5 tot 10 procent van de winst naar een van de stichtingen op de website voor de verdere ontwikkeling van hun projecten. De rest investeren we om uit te breiden in andere landen. Verder kost het veel tijd om alle informatie up to date te houden en nieuwe projecten te vinden.”
Wat doe je als een organisatie vraagt of je hen op de website wilt vermelden?
“Ik ga met ze in gesprek en stel veel vragen zoals waar de winst heen gaat of hoe ze vrijwilligers screenen. Alle organisaties hebben een mooi, idealistisch verhaal, dus indien nodig prik ik daar doorheen. Ik vraag altijd om het complete financiële plaatje om te begrijpen wat er binnen een organisatie gebeurt, zodat ik dat precies uit kan leggen aan mijn leden. Als dat er niet is, dan vermeld ik dat bij de projectomschrijving.”
Naar wat voor leden ben je op zoek?
“De gids is bedoeld voor jonge professionals die in hun carrière al kennis en vaardigheden hebben opgedaan. Zij kunnen op de website makkelijk zoeken op hun vaardigheden en zien bij welke projecten die goed van pas komen. Denk aan het helpen met administratie, filmen of fotograferen of fundraising. Maar ook praktische activiteiten zoals organisch tuinieren of het meehelpen bij grote schoonmaakacties. Tot nu toe heb ik vooral leden uit Australië en Canada. Leeftijd speelt minder een rol dan verwacht, het oudste lid is namelijk 52.”
Drie tips van Lara Donadei voor het vinden van verantwoord vrijwilligerswerk in het buitenland
Tip 1: Kies een transparante organisatie
Het is positief als een organisatie eerlijk en duidelijk is over het financiële plaatje. Als de organisatie waar jij wilt werken geld aan jou verdient, zoek dan uit of bekend is waar de winst heengaat. Het is fijn als er een andere bron is die hun verhaal daarover kan bevestigen.
Tip 2: Leer de basics van de taal en cultuur van het land waar je naartoe wilt
Als je de taal een klein beetje spreekt, vindt de bevolking dat vaak heel leuk. Het laat zien dat je hen respecteert en het maakt je werk makkelijker, omdat je je een beetje kunt redden. Daarnaast is het handig om iets over de cultuur te weten; welke religie is de grootste, is de organisatie waar je voor wilt werken ook religieus of juist niet?
Tip 3: Bestudeer de valuta
Snap hoe het geldsysteem werkt. Wat is een gemiddeld loon in het land waar je gaat werken? Als je dat doorgrondt, kun je ook beter uitrekenen wat een organisatie eventueel aan jou als vrijwilliger verdient en of dat redelijk is.
