Eens een ontwikkelingsland, altijd een ontwikkelingsland? Het lijkt er wel op.
Een land dat eenmaal in de categorie Minst Ontwikkelde Landen (MOL of LDC) zit, komt daar maar moeilijk uit. Een goed voorbeeld is Kaapverdië: daar was sprake van goed economisch beleid, een gezond klimaat voor het bedrijfsleven, politieke stabiliteit, groeiende welvaart en effectieve ontwikkelingshulp. Toch duurde het jaren voordat deze eilandengroep ten westen van Noord-Afrika ‘promoveerde’ naar een meer ontwikkelde categorie.
De economische ontwikkeling van Kaapverdië kan een succesverhaal worden genoemd. Reeds in 1994 voldeed het land aan de objectieve voorwaarden voor een ‘bevordering’ en dit is drie keer herbevestigd. Desondanks duurde het tien jaar voordat de VN besloten dat Kaapverdië geen ‘MOL’ meer is. Djalita Fialho (International Institute of Social Studies) onderzoekt in haar proefschrift Slicing up de developing world, waarop zij 19 juni in Rotterdam promoveerde, waarom dat proces zo traag verliep.Deels lag dat aan Kaapverdië zelf: een promotie zou betekenen dat de ontwikkelingshulp zou verminderen en dat de toegang op internationale markten zou verslechteren, waardoor de economische groei zou worden afgeremd. Het land had er baat bij om formeel een Minst Ontwikkeld Land te blijven. Ook interne bureaucraten van de VN ontraadden meermaals een statusverbetering. De categorie MOL is in 1973 in het leven geroepen en sindsdien zijn de spelregels regelmatig veranderd om landen langer als ‘minst ontwikkeld’ te kunnen beoordelen. Daar komt bij dat er in de jaren ’80 maar vier landenclassificaties waren. Nu zijn dat er nu zeventien.
Een gemiddeld ontwikkelingsland is nu in drie landengroepen ingedeeld met ieder verschillende regels en instrumenten. Daardoor staan landen vaak te lang te boek als minst ontwikkeld, en blijven dan langer afhankelijk van hulp. Een land dat de MOL-status is ontgroeid belandt in een categorie ‘ex-MOL-in-overgangsfase’. Daar schieten ze vaak weinig mee op, aldus promovenda Fialho, want dat legitimeert verdere ontwikkelingsinterventies: ‘Uiteindelijk betekent het ontgroeien van de MOL-status onder deze omstandigheden niet noodzakelijkerwijs de bevrijding van een afhankelijkheidsrelatie.’ De MOL-lijst, voor het eerst opgesteld in 1971, bevat nu 24 landen. Sinds dat jaar zijn maar enkele landen gepromoveerd naar een ‘ontwikkelde status’, die dus vaak breed kan worden geïnterpreteerd. Naast Kaapverdië waren dat Botswana (in 1994), de Maldiven (2011) en Samoa (2014). Op dit moment staan Equatoriaal Guinea, Tuvalu en Vanuatu op de nominatie om te ontsnappen aan de MOL-status.
